21
ҚАЗАҚСТАН МЕКТЕПТЕРІНДЕГІ БАЛАЛАРҒА ҚАТЫСТЫ
ЗОРЛЫҚ-ЗОМБЫЛЫҚТЫ БАҒАЛАУ
45. Пинейро, 2006, 118-119 бет.
46. Антонович, Л., 2010.
47. Уэлш, В.Н. (2000). Мектеп атмосферасының
мектептегі тәртіпсіздіктерге әсері.
Америкалық саясаттану және әлеуметтану
хроникалары, 567(1), 88-107-бет.
48. Уилсон, Д. (2009). Мектеп атмосферасы мен
мектепке байланыстылықтың, агрессиялық
қарым-қатынас және виктимизациямен
ықпалдастығы, 74(7), 293-299-бет.
49. Феликс, Э.Д. және Дж.Г. Грин (2010). Танымал
қыздар мен мықты ұлдар: Жәбірлеушілік
пен виктимизациядағы гендердің рөлі.
Джимерсон, С.Р.
және басқалар, Мектептегі
жәбірлеушілік анықтамалығы: Халықаралық
көзқарас. Раутледж:
Нью Йорк, Нью Йорк
(173-185-беттер).
50. Пинейро, 2006.
51. Камодека, М. және Ф.А. Гуссенс (2005).
Жәбірлеушілер мен құрбандардың агрес-
сиясы, әлеуметтік танымы, ашу-ызасы мен
мұңаюы. Балалар
психологиясы мен психиа-
трия журналы, 46(2), 186-197 бб.
52. Бус, Е.С. және басқалар (2012). Виктимизация
және қатарға қоспау: Құрбылардың
қабылдамауы, сабаққа қатысу және
үлгеріммен байланысы. Джимерсон, С.Р.
және басқалар. (2012). Мектептегі зорлық-
зомбылық және мектептегі қауіпсіздік
анықтамалығы: Халықаралық зерттеулер мен
тәжірибе. Раутледж: НЙ, НЙ. (163-171 бб)
53.
Джимерсон, С.Р. (2012). Мінез-
құлықтың антиәлеуметтік
және агрессивті
модельдеріне тартылған жастарды түсінудің
тұжырымдамалық негіздері. Джимерсон, С.Р.
және басқалар, Мектептегі зорлық-зомбылық
және мектептегі қауіпсіздік анықтамалығы:
Халықаралық зерттеулер мен тәжірибе.
Раутледж: НЙ, НЙ. (3-14 бб)
54. Чет және Астор, 2010.
55. Пинейро, 2006, 131-бет.
56. Пинейро, 2006, 123-бет.
57.
Смит, П.K. және Р. Слонже (2010).
Кибербуллинг: мектепте және одан тыс
жердегі жәбірлеудің жаңа түрінің сипа-
ты мен дәрежесі. Джимерсон, С.Р. және
басқалар, Мектептегі зорлық-зомбылық
және мектептегі қауіпсіздік анықтамалығы:
Халықаралық зерттеулер мен тәжірибе.
Раутледж: Нью Йорк, Нью Йорк (249-262
бб).
58. Смит, П.K. (2012). Кибербуллинг және
киберагрессия. Джимерсон, С.Р. және
басқалар., Мектептегі зорлық-зомбылық
және мектептегі қауіпсіздік анықтамалығы:
Халықаралық зерттеулер мен тәжірибе.
Раутледж: Нью Йорк, Нью Йорк (93-101 бб).
59. Пинейро, 2006, 126-бет.
60. Пинейро, 2006, 128-бет.
61. Пинейро, 2006, 128-131 бб.
62. Пинейро, 2006, 111-бет.
63. Пинейро, 2006, 112-бет.
64. Пинейро, 2006, 112-бет.
65. Пинейро, 2006, 112-бет.
66.
Жасөспірімдер
мен жастар арасындағы
өзін-өзі зақымдауға бағытталған мінез-
құлық модельдері бойынша Cornell зерт-
теу бағдарламасы. http://www.crpsib.com/
whatissi.asp
67.
Жасөспірімдер мен жастар арасындағы
өзін-өзі зақымдауға бағытталған мінез-
құлық модельдері бойынша Cornell зерт-
теу бағдарламасы. http://www.crpsib.com/
whatissi.asp
68.
Жасөспірімдер мен жастар арасындағы
өзін-өзі зақымдауға бағытталған мінез-
құлық модельдері бойынша Cornell зерт-
теу бағдарламасы. http://www.crpsib.com/
whatissi.asp
69. Хаарр, 2011.
70. Хаарр, 2012.
71. Миллер, Д.Н. (2012). Мектептегі зорлық-
зомбылық контексіндегі жастардың суици-
далды мінез-құлқы . Джимерсон, С.Р. және
басқалар., Мектептегі зорлық-зомбылық
және мектептегі қауіпсіздік анықтамалығы:
Халықаралық зерттеулер мен тәжірибе.
Раутледж: НЙ, НЙ. (203-214 бб).
23
М
ектептердегі балаларға қатысты зорлық-зомбылық
туралы зерттеу жүргізу өте күрделі
болып табылады,
себебі мектептегі зорлық-зомбылық құрбаны болған
балалар, әдетте өздерін жәбірлеген балалардың кек алуынан
немесе мектеп мұғалімдері мен директорының жағымсыз
реакциясынан қорыққанынан, мұндай оқиғалар туралы
айтқысы келмейді не айтудан жасқанады. Сондай-ақ, құрбан
балалар мен оларға жәбір көрсетуші балалар бір-бірінен
көбінесе күші және жас ерекшелігі арқылы ерекшеленеді ,
бұл баланың мектепте өзіне көрсетілген
зорлық-зомбылықты
айтуға деген қорқынышын одан әрі ұлғайта түседі. Мектеп
мұғалімдері мен директорлары да мектептегі зорлық-
зомбылық және мектептердегі ұрып-соғу мәселелерінің
жабық қалуында маңызды рөл атқаруы мүмкін.
Мектептердегі балаларға қатысты зорлық-зомбылық
бойынша зерттеу жүргізудің қиындықтарына қарамастан,
Қазақстанның төрт өңіріндегі мектептердегі, оның ішінде ауыл
мектептеріндегі балаларға қатысты зорлық-зомбылық сипаты
мен оның таралуына бағалау жүргізуге мүмкіндік
берген көп
әдісті жоспар әзірленді.
Зерттеу мақсаты
Бұл бағалаудың негізгі мақсаты Адам құқықтары жөніндегі ұлттық
орталықтың Қазақстандағы бала құқығы және оларға қатысты
зорлық-зомбылыққа мониторинг жүргізу саласында әлеуетін
кеңейту болып табылды. Осылайша, бұл бағалау, Қазақстандағы
мемлекеттік мектептердегі балаларға қатысты зорлық-зомбылық
сипаты мен оның таралуын бағалауға жұмылдырылды, сондай-
ақ оқушылар арасындағы өзін-өзі
зақымдау мен суицидалды
мінез-құлық деңгейін бағалауға әрекет жасады. Түпкі мақсат –
бағалау қорытындыларын ЮНИСЕФ-тің де, ҚР Білім және ғылым
министрлігінің (БжҒМ) де мектеп қауіпсіздігі, зорлық-зомбылық
профилактикасы мен деңгейін төмендететін, жергілікті контекске
және Қазақстанның білім беру мекемелеріне бейімделуі мүмкін
бастамалар мен бағдарламалар әзірлеуде пайдалана алуы.
