«Қазақстан – 2050» Стратегиясында қойған міндетін жүзеге асыруға бағытталғанын да білеміз. Қазіргі таңда елімізде өндіріс саласындағы бірқатар өнім өндіру

№7(124), шілде 2013

www.nap.kz

Жақында Мәжіліске «Ұлттық кәсіпкерлер палатасы 

туралы» заң жобасы ұсынылды. Бұл құжат Елбасының 

«Қазақстан  –  2050»  Стратегиясында  қойған  міндетін 

жүзеге асыруға бағытталғанын да білеміз. Қазіргі таңда 

елімізде  өндіріс  саласындағы  бірқатар  өнім  өндіру 

көлемі  төмендеген.  Тіпті,  алыс-жақын  шетелдерден 

кейбір  азық-түлік  өнімдерін  тасымалдай  бастауымыз 

бізді  ойлантуы  тиіс.  Бұл  аз  десеңіз,  соңғы  уақыттары 

елімізде  жекелеген  кәсіпкерлердің  үлесі  10  пайызға 

кеміген. Осылайша отандық бизнестің дамуы біршама 

тежеліп  тұр.  Бұл  қиындықтан  кәсіпкерлердің  ортақ 

ұйымын құрып қана шығуға болады. 

және  орта  бизнестің  мүддесін 

көздейтін мекемелер де дәрменсіз 

екені  жасырын  емес.  Жергілікті 

жердегі  кәсіпкерлікті  дамыту 

басқармаларының 

қолдарында 

ешқандай  билік  жоқ.  Қазір 

кәсіпкерлікке 

аңсары 

ауған 

көптеген  азаматтар  бұл  сала-

да  іс-тәжірибесі  болмаған  соң, 

көптеген қиындықтарға тап бола-

тыны белгілі. 

Әлемдік  іс-тәжірибеге  көз 

салсақ, кәсіпкерлердің басындағы 

көптеген  мәселелерді  бизнес 

қауымдастықтар 

шешетінін 

байқаймыз. Өкінішке орай, біздің 

елімізде  оншақты  кәсіпкерлік 

нысандар, 

біріккен 

бизнес 

қауымдастықтар  кәсіпкерлердің 

өзекті  мәселелерін  атқарушы 

биліктің 

назарына 

ұсынып, 

мәселені 

шешуге 

дәрменсіз 

болып  тұр.  Алдағы  уақытта 

біздер,  бар  мәселені  барша  биз-

нес  қауымдастықтар  тізе  қосып 

шешуге  дағдылануымыз  керек. 

Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары 

құрылған бизнес қауымдастықтар 

түк  бітірген  жоқ  деп  ауыз-

ды  қу  шөппен  сүртуге  болмас. 

Олар  мүмкіндігінше,  еліміздегі 

кәсіпкерлік 

салаға 

қатысты 

мәселелерді  шешуге  араласып, 

бар күш-жігерін жұмсады. Ендігі 

мәселелерді  тек  күш  біріктіріп 

қана  шешуіміз  керек.  Қазір  биз-

нес қауымдастықтардың белсенді 

мүшелері  тым  аз.  Түрлі  сала-

лар  бойынша  құрылған  бизнес 

қауымдастықтардың материалдық 

базасы  мен  білікті  мамандары 

болмаған  соң,  шағын  және  орта 

бизнес өкілдеріне тиісті деңгейде 

қорған  бола  алмай  отырғанын 

мойындайтын  кез  жетті.  Жалпы 

еліміздегі кәсіпкерлердің мүддесін 

көздейді деген қауымдастықтар ірі 

қалаларда шоғырланған. Ал алыс 

ауылдардағы шаруа қожалықтары 

мен 

шағын 

кәсіпкерлердің 

мүддесін  қорғайтын  ұйымдар 

атымен  жоқ.  Егер  «Ұлттық 

кәсіпкерлер палатасы туралы» заң 

жобасы  қабылданса,  бұл  мәселе 

толықтай  оң  шешімін  табатыны 

анық. 

Бәсеке қызып тұр

Қоғамдық 

өмірге 

бай-

ыппен  қараған  адам  бизнес 

қауымдастықтардың 

көпшілігі 

кәсіпкерлерге 

заңдық 

және 

бухгалтерлік  кеңес  беруден  әріге 

асқан  емес.  Ал  кәсіпкерліктің 

сан-салалы түрі бар екені белгілі. 

Қоғамдық 

ұйымдар 

қаржы 

жетімсіздігінен 

кәсіпкерлерге 

қандайда бір кәсіп түрлері бойын-

ша семинар кеңестер ұйымдастыра 

алмауда. 

Кәсіпкердің 

кәсіби 

біліктілігін 

арттырмайынша, 

тірлігі  алға  баспайтыны  белгілі. 

Бұл бағытта Үкіметке нақты талап 

қоятын іргелі қоғамдық ұйымның 

қажеттілігін өмірдің өзі дәлелдеп 

отыр. 

Қазіргі 

таңда 

жекелеген 

компаниялар  мен  мемлекет-

тер  арасындағы  бәсекелестік 

қызып  тұр.  Бұл  аз  десеңіз, 

Қазақстан  ғалымдасу  үрдісіне 

кірігіп,  көптеген  аймақаралық 

ұйымдармен 

ынтымақтасып 

жатқаны  белгілі.  Бұл  ретте 

Кедендік одақ пен ДСҰ-ны айтсақ 

жетіп  жатыр.  Мұндай  жағдайда 

біздің кәсіпкерлеріміз де бәсекеге 

қабілетті  болуы  шарт.  Осы 

кезеңде  қазақ  кәсіпкерлері  ортақ 

мақсатқа жету үшін бас біріктіріп 

қана ғаламдық қиыншылықтарды 

еңсеретініне 

сенімдімін. 

Сондықтан  уақыт  оздырмай 

«Атамекен» Ұлттық экономикасы 

ұсынып  отырған  кәсіпкерлердің 

ортақ  ұйымын  құру  ісіне  ба-

рынша  қолдау  білдіруіміз  керек. 

Жаһандық  сын-қатерлерді  күні-

бұрын  ойлап,  оның  алдын  алу-

ды  ойлайтын  Елбасы  Нұрсұлтан 

Назарбаев  2008  жылы  Үкіметке 

Түркия 

мен 

Австриядағы 

кәсіпкерлердің ортақ ұйымның іс-

тәжірибесін зерттеуді тапсырғаны 

есімде.  Сондан  бері  5  жылдан 

астам  уақыт  өтті.  Осы  уақыт 

аралығында  «Атамекен»  Ұлттық 

экономикалық  палатасы  мен 

Үкімет көптеген іс-тәжірибелердің 

астарына  үңіліп,  бір  шешімге 

келгені  анық.  Елімізде  ірілі-

ұсақты  кәсіпкерлік  нысандардың 

міндетті  түрде  жарна  төлейтін 

ортақ ұйымы болса, олар бірінші 

кезекте  ауылды  жердегі  шағын 

кәсіпкерлік  нысандардың  Үкімет 

алдында мүддесін көздеп, дамуы-

на  жол  ашатыны  анық.  Мұндай 

ұйым  әлемдік  іс-тәжірибелерде 

өзінің  өміршеңдігін  сан  мәрте 

дәлелдегенін  ұмытпауымыз  ке-

рек.  Қазіргі  таңда  ортақ  ұйымға 

міндетті  жарна  төлеу  мәселесі 

шағын  және  орта  кәсіпкерлер 

арасында  кеңінен  талқылануда. 

Ұлттық  кәсіпкерлік  палатаны 

құруға бастамашы болып отырған 

топ  мүшелік  жарна  көлемі 

кәсіпкерлік  нысанның  салық  ор-

гандарына  төлеп  отырған  төлемі 

мен қаржылық айналымына байла-

ныста есептелінетінін алға тартты. 

Қоғамдық  ортада  ұйымның  мәні 

мен мазмұнын арттыру үшін олар 

жарна төлеу мәселесін де 5 жылға 

дейін  міндеттемей  отырғанын 

айта  кетуіміз  керек.  Бұдан  басқа 

ұлттық  палата  кәсіпкерлердің 

мүддесін  асқан  табандылықпен 

қорғайтын  сарапшы  мамандарды 

жұмысқа  тартуды  көздеп  отыр. 

Ал  жарнадан  түсетін  қаржының 

жұмсалуындағы 

мөлдірлікті 

қамтамасыз  ету  ісін  ұлттық 

палатаның  съезі  шешетін  бола-

ды.  Мұндай  жағдайда  кез  келген 

кәсіпкер  қаржының  жұмсалуын 

бақылай 

алатыны 

белгілі. 

Сондай-ақ,  Ұлттық  кәсіпкерлік 

палатаның  қаржы-шаруашылық 

жұмыстарын 

кәсіпкерлерден 

құралған 

ревизиялық 

ко-

миссия  бақылайды.  Сондай-

ақ,  Ұлттық  палата  жұмысқа 

кіріскенде 

кәсіпкерлердің 

құқығын  толыққанды  қорғауға, 

билікке өз ұсыныстарын өткізуге 

және  құзырлы  орындармен  тең 

құқықтық 

дәрежеде 

қарым-

қатынас  орнату  мүмкіндігіне 

ие  болады.  Тіпті,  кәсіпкерлер 

өздеріне қажетті маман дайындау 

ісін де осы палатаның шеңберінде 

шеше алатынына сенімдімін. Тағы 

да айта түссек, «Атамекен»Ұлттық 

экономикалық 

палатасының 

өкілдері  ортақ  ұйым  құрған  кез-

де  еліміздің  барлық  аймағында 

шағын  кәсіпкерлерге  қолдау 

көрсететінін, 

200-ден 

астам 

қызметтік кеңселер ашылатынын 

алға  тартуда.  Осы  кеңселерде 

білікті  мамандар  кәсіпкерлерге 

заңдық, 

консалтингтік, 

маркетингтік, 

бухгалтерлік 

қызмет  көрсетіп,  қарапайым 

азаматтардың  бизнес  жоспар 

құруына  да  көмек  қолын  созады. 

Осындай  жайттарды  ескерсек, 

Кәсіпкерлердің  ұлттық  палатасы 

еліміздегі шағын және орта бизнес 

өкілдерінің кең тыныстауына жол 

ашатынын байқаймыз. Сондықтан 

республика  көлеміндегі  биз-

нес 

қауымдастықтарды 

бұл 

бағыттағы  бастамаға  қолдау 

көрсетуге шақырамын. 

Ерлан Алшынбаев, кәсіпкер

Өз мүддеміздің өзіміз 

қорғайық

Жаңа  заңда  атап  көрсетілген 

маңызды  міндеттерді  толықтай 

іске 

асыруда 

кәсіпкерлердің 

ортақ  ұйымын  құрып,  бизнестің 

сан-салалы  бағытын  дамытуды 

орынды.  Егер  кәсіпкерлер  ортақ 

мақсатқа  топтасса,  атқарушы 

билікке  өздерінің  ұсыныстарын 

тез 

жеткізетін 

мүмкіндікке 

ие  болар  еді.  Қазір  көптеген 

бақылаушы-қадағалаушы 

ор-

гандар  шағын  және  орта  бизнес 

өкілдерін  жиі  тексеріп,  жұмыс 

істеуіне  кедергі  келтіріп  жүрегін 

жасырын  емес.  Президенттің  өзі 

мұндай  бассыздықтарға  нүкте 

қоюдың керектігін айтты. Осыдан 

кейін  еліміздің  бизнес  аурасын 

жақсарту мақсатында бірқатар іс-

шараларды  қолға  алған-ды.  Мем-

лекет  Басшысының  араласуының 

арқасында кәсіпкерлік нысандар-

ды  тексеруге  қатысты  бірнеше 

рет  мониторингтер  жарияланып, 

бизнесмендер  кең  тыныстағанын 

айта  кетуіміз  керек.  Алдағы 

уақытта 

кәсіпкерлер 

Прези-

дентке  иек  сүйей  бермей,  өз 

мәселесін  өзі  шешетін  деңгейге 

жетуі  тиіс.  Кәсіпкерлердің  ортақ 

ұйымын  құрудың  маңызы  зор 

екенін  осыдан-ақ  байқаумыз. 

Билік құрылымдарындағы шағын 

Таяуда Жымбал облысы прокуратурасы аймақтағы кәсіпкерлердің құқын қорғау 

және заңсыз тексерулерден запа шеккен азаматтардың мұң-мұқтажы тыңдалды. 

Облыстық  прокуратураның  басқарма  бастығы  Бекзат  Сейілхановтың  айтуын-

ша, ағымдағы жылдың төрт айында жүргізілген 34 тексеруде 372 заңдылықтың 

бұзылуы анықталып, 33 ұсыныс қаралған. 13 наразылық қанағаттандырылып, 

ықпал ету шаралары бойынша 218 акт өзгертілген.

«Жүргізілген тексерулер жергілікті жерлерде мемлекеттік бақылау органдарының өкілдері бизнестің 

еркін  дамуына  ерік  бермей  отырғандығын  көрсетеді.  Атап  айтқанда,  ветеринарлық  қадағалау  ин-

спекциясы  кәсіпкерлік  субъектілеріне  қатысты  199  тексеру  жүргізуді  жоспарлауы  заң  бұзушылыққа 

жол  берсе,  төтенше  жағдайлар  жөніндегі  депар-

таментте  67  негізсіз  тексерулер  жоспарланған. 

Ал  санэпидқадағалау  департаменті  тарапы-

нан  жүргізілген  239  негізсіз  тексерудің  121-і 

кәсіпкерлерге қатысты болған. Олардың көпшілігіне 

тексеру тағайындамай-ақ ескерту хабарламасының 

өзі де жетіп жатыр. Тіпті өткен жылы осы мекеменің 

тек  Шу  ауданында  әкімдік  қаулысын  орындау 

шеңберінде  78  жоспардан  тыс  тексеру  жүргізуі 

сорақылық»,  –  дейді  Бекзат  Сейілханов.  Сондай-

ақ  жиында  «Атамекен»  Одағы»  Қазақ  Ұлттық 

экономикалық  палатасы  облыстық  филиалының 

директоры Асан Қошмамбетов кез келген тексеруші 

алдына тек жазалау мақсатын ұстанып келетіндігіне 

қынжылыс  танытса,  «Бітімгер»  медиация  және 

құқық  орталығының  жетекшісі  Лариса  Сафонова 

«жалған тексеру» деген аттан қашып, жалған арыз 

жазғызып, тексеру ұйымдастыру дәйектерінің орын 

алуына жол бермеу керектігін алға тартты.