Қазақ тілі мен әдебиеті сабағында оқушылардың шығармашылық қабілеттерді дамыту - Қазақ тілі мұғалемі
- Валеева Зульфия Сайфуллақызы
Заманауи қоғам алдында шығармашыл тұлға дамыту деген міндет қойылған. Елімізде мемлекеттік тілді дамытуға ерекше назар аударылуда. Сынып-сабақ жүйесінің басымдылығы өзіне оқушалрдың шығармашылық қабілеттерді дамытпайтын, өз бетімен жұмыс істеу дағдыларын дамытуды көздемейтін тапсырмаларды көбінде қамтиды. Бұның өзі балалардың оқуға деген селқостықты туындайды. - Заманауи қоғам алдында шығармашыл тұлға дамыту деген міндет қойылған. Елімізде мемлекеттік тілді дамытуға ерекше назар аударылуда. Сынып-сабақ жүйесінің басымдылығы өзіне оқушалрдың шығармашылық қабілеттерді дамытпайтын, өз бетімен жұмыс істеу дағдыларын дамытуды көздемейтін тапсырмаларды көбінде қамтиды. Бұның өзі балалардың оқуға деген селқостықты туындайды.
- Балалардың рухани өмірдің шығармашылық бастамасының жоқтығы немесе оның кемтарлығы селқостықтың ең басты себептердің бірі.
Мұғалім мектепте балалардың шығармашылық көздерін байқап алып оларды дамыта алуға тиіс. Себебі шығармашылық дегеніміз – бұл баланың рухани өмірі. - Мұғалім мектепте балалардың шығармашылық көздерін байқап алып оларды дамыта алуға тиіс. Себебі шығармашылық дегеніміз – бұл баланың рухани өмірі.
- Егер мұғалімнің балалардың жанында бар болғанын көргісі келсе, оларға шығармашылықты оятатын тақырып беріп, бағыт-бағдарын көрсетсе болғаны. Бұл жағдайда балалар модельдеугенде, оқу жобаларын жасағанда, шығармашыл тапсырмаларды орындағанда қандай тапқырлығын көрсеткеніне таң қаласыздар.
Олар қоршаған ортадан қағазға көшіріп алып қана қоймай, осы ойлап шығарған әлемде өмір сүріп, оған әсемдік жаратушы ретінде кіріп, осы әсемдіктен рахатқа бөленеді. - Олар қоршаған ортадан қағазға көшіріп алып қана қоймай, осы ойлап шығарған әлемде өмір сүріп, оған әсемдік жаратушы ретінде кіріп, осы әсемдіктен рахатқа бөленеді.
- Егер мен оқушыларды өз ой-сана дамыту жолындағы кездескен кедергілерді жеңіп, ертегін, әңгіме ойлап шығарып, өз ойында қоршаған ортаның бірнеше зат байланыстыруға жеткізсем, онда олар ойлануға, ойлап шығаруға үйренді деп айта аламын.
- Барлық оқыл-ой еңбегін баланың мектепте өткізіп жатқан 3-4 сағатқа жинақтап жұмылдыруға болмайды. Үйге барып, балалар мектептегі сабақта алған материалды тереңірек ойланып ұғынуға мүмкіндік беретін жаттығулар орындауы тиіс.
- Мысалы, бастауыш мектепте қазақ тілінің тән дыбыстарды бекіту үшін мынадай шығармашыл тапсырма орындауды ұсынамын: тән дыбыстар кездесетін сөздер мен сурттерді тауып немесе салып оларды жабыстырсын. Одан кейін сабақ үстінде бұл сөздерді қайта-қайта айтып, дұрыс айтуға қол жеткізу керек.
| Балардың шығармашылық қабілеттерді олардың жас ерекшеліктеріне сүйене отырып дамыту қажет. Мәтінмен жұмыс Топпен жұмыс Қазақ тілі сабағында оқушылардың шығармашыл жеке тұлға қалыптастыруға арналған дамыту ортасын жасау үшін төмендегілер қажет: Мұғалімнің шығармашылық ізденісі; Театрландырылған педагогика; Пикторгармма технологиясы; Коммнутикативтік технология; Аудармасыз әдіс-тәсілі; Этнопедагогика; Зерттеу, проблемалық тақырыптан жұмыс істеу. Шығармашылық қабілеттерді дамыту мұғалім мен оқушының мынадай бағыттар бойынша жұмысын көздейді: - Мұғалім
- тиісті әдебиетті зерттеумен айналысуға;
- оқушылардың өз бетімен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыруға;
- табыс жағдайлардын ұйымдастыруға;
- оқушылардың танымдық белсенділігін дамытуға;
- оқытудың заманауи білім беру технологиялар пайдалануға;
- оқытудың нәтижелілікке бақылау, талдау жасауға;
- оқушылар білімінің диагностикалық кесінділерді өткізуге;
- дәстүрлі емес сабақтарды пайдалануға.
- Оқушы
- мақсаттарды қойып өз іс-әрекетін жоспарлай алуға;
- өз бетімен жұмыс істеуге қалайтынын көрсетуге;
- ортак іске үлес қосудың қажеттілігін түсінуге;
- өзін-өзі әр түрлі іс-әрекетте сынай байқауға;
- қиыншылықтар көріп отырған жолдастарға көмек көрсетуге;
- басқалардың ой-пікіріне төзімділікпен қарап оларға қысым көрсетпеуге;
- мұғалімнің сіздің қарсылар емес пікірлес адам екенін түсінуге.
Осыған орай С.Т. Шацкийдің сөздерін еске түсіргім келеді. Ол әрбірдің шығармашылық күштің бастамасы бар... олардың дамуына қажетті жағдай ғана жасау керек деп айтқан еді. Осы сөзге сүйене отырып, мұғалім сабақ үстінде оқушыардың алдында өзін-өзі қайта ойлануға, өз жеке тұлғаны дамытуға мүмкінді туғызатын проблемалық жағдайлар тұрғызуы қажет деген қорытынды туындайд - Осыған орай С.Т. Шацкийдің сөздерін еске түсіргім келеді. Ол әрбірдің шығармашылық күштің бастамасы бар... олардың дамуына қажетті жағдай ғана жасау керек деп айтқан еді. Осы сөзге сүйене отырып, мұғалім сабақ үстінде оқушыардың алдында өзін-өзі қайта ойлануға, өз жеке тұлғаны дамытуға мүмкінді туғызатын проблемалық жағдайлар тұрғызуы қажет деген қорытынды туындайд
Қорытыңды - Жаналықтың ашылуы туралы білгені ғана – жеткіліксіз, мұғалім балаларға ашуға, танымалдан беймәлімге қадам басуға, шығаруға көмектесуі тиіс. Шығармашылықсыз ой еңбектенуі мүмкін емес дегені сөзсіз.
Достарыңызбен бөлісу: |
