«Қазақ және өзге ұлттардағы тіл туралы мақал-мәтелдер» Бағыты: тілтану Мазмұны

Кіріспе 3-4

Зерттеу жұмысы:

1. 
   Мақал-мәтелдер - сөз мәйегі:
   

Мақал-мәтелдердің мағынасы,мәні 6

Мақал-мәтелдердің қызметі 14-17

2.Қазақ және өзге ұлттардағы тіл туралы мақал –мәтелдер:

0. 
   Қазақ халқының тіл туралы мақал-мәтелдері 17-18
   
1. 
   Орыс халқының тіл туралы мақал-мәтелдері 18-19
   
2. 
   Неміс халңының тіл туралы мақал-мәтелдері 19-20
   

Әдебиеттер тізімі 24

мәтелдердің ұқсастығын анықтау.

деп болжаймыз.

.

Зерттеудің кезеңдері:қаңтар - мамыр 2011ж.- теорияны оқу, маусым-қазан

2011ж. мақалдарды жинақтап, салыстырып, аудару.

2. Қазақ және өзге ұлттардағы тіл туралы мақал –

мәтелдер

3. Қазақ және өзге ұлт мақалдарының ұқсастығы

1.Әдебиет пәні бойынша сабаққа құрастырымдық мәліметтер жинап алу.

2.Әдебиетті зерттей оқуға қызығушылық ояту.

Өзге тілді мектептердегі «Қазақ әдебиеті» пәнін оқытудың басты мақсаты – пән стандартында атап көрсетілгендей қазақ әдебиетінің үздік туындыларымен қазақ тілінде таныстыру арқылы қазақ әдебиеті туралы ұғым қалыптастырып, түсініктерін байыту, көркем әдеби мәтіндерді оқыту негізінде қазақ тілінде ауызша және жазбаша сөйлеу тілін дамыту, қазақ әдебиетін оқып, түсіне алуын қамтамасыз ететін тілдік негіз қалыптастыру болып табылады. Бір сөзбен айтқанда, қазақ әдебиетінің шығармалары мен кейіпкерлері орыс тілді ортаға түсінікті де жақын болуы тиіс.

Ұсынылып отырған жұмыс дәптері оқушылардың пән бойынша дайындық деңгейлерін жетілдіру және анықтау мақсатында құрастырылған. Оқушыларға оқулықта берілген тапсырмалардың түрлендірген түрі берілген.

Жұмыс дәптерінде іріктеліп алынған тапсырмалар оқулық жүйесіне негізделеді және оқушылардың өз бетінше шығармашылықпен жұмыс жасауын ұйымдастыруға көмектеседі.

Соңғы 20 жылдағы еліміздегі халықаралық саяси, экономикалық және мәдени байланыстардың дамуы мен нығаюы және республикамыздың халықаралық қоғамдастыққа енуі білім беру саясатына шет тілдерге байланысты көптеген өзгерістер әкелді. Қазіргі кезде ғаламдық жаһандану, яғни, әлемдік білім беру кеңістігіне ену процесі жүріп жатыр. Президентіміз Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясын ұсынды. Білім беру реформасы – Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдардың бірі. Бізге экономикалық және қоғамдық қажеттіліктеріне сай келетін осы заманғы білім беру жүйесі қажет. Яғни,жоғары нәтижелерге жету үшін, біздің болашақ ұрпағымыз өте білімді, заман талабына сай жан жақты дамыған, мәдениетті және өте тәрбиелі болуы қажет. Біздің болашақ ұрпағымыз тек өз әдебиетін меңгеріп қана қоймай, сонымен қатар Қазақ әдебиетінің тұрмыс-салтын, әдеп-ғұрпын меңгеруі хақ. Ал әдебиетті жан-жақты меңгертуде оқыту-тәрбие процесін қызықты, ыңғайлы және ұтымды қылу үшін, іздену, зерттеу, бағыттау керек. Дәптердің басты мәселелеріне тоқталатын болсақ: қазақ әдебиеті мен тілді жан-жақты меңгерту, балалардың сөздік қорын байыту және орыс әдебиетінің шығармаларымен салыстырып оқуға дағдыландыру. «Тәрбиесіз берілген білім – адамзаттың қас жауы», - деп Әл-Фараби айтқан. Яғни,еңбасты мәселелердің бірі балаларға әдебиеттегі беріліп отырған салт –дәстүрді ,әдеп-ғұрыптың өмірдегі тәрбиелік маңыздылығын түсіндіру болып табылады.

Кіріспе3-4

Зерттеу жұмысы:

1. 
   Мақал-мәтелдер - сөз мәйегі:
   

Мақал-мәтелдердің мағынасы,мәні 7-9

Мақал-мәтелдердің қызметі 9-10

2.Қазақ және өзге ұлттардағы тіл туралы мақал –мәтелдер:

0. 
   Қазақ халқының тіл туралы мақал-мәтелдері 10-13
   
1. 
   Орыс халқының тіл туралы мақал-мәтелдері 14-16
   
2. 
   Неміс халқының тіл туралы мақал-мәтелдері 17-18
   

Әдебиеттер тізімі:24

1.Халық ауыз әдебиеті:

1.1Халық --ауыз әдебиеті әдебиеттің бір маңызды бөлігі.

Сонау ықылым заманнан, сан ғасырлар бойы халықтың өзiмен бiрге жасалып, екшелiп, ұрпақтан-ұрпаққа мұра болып қалып жатқан ауыз-әдебиетiнiң бай саласының бiрi – халық ауыз әдебиеті . “Мақал – сөздің мұнарасы”, деп, қазақ халқы ауыз әдебиетінің асыл жанрына асақұнды баға берген.Халыққашанда өскелең ұрпақты тәрбиелеудің мәнін, оның қиындығымен қуанышын, одан шығатын нәтижені біліп отырған .Ауыз әдебиетіндегі шағын жанрлардың бірі – мақал-мәтелдер баланың ой-өрісін, дүниетанымын, қиялын, тілін дамытуда, тәлім-тәрбиесінде терең мән жатыр. Сол әр халықтың өзінің тілі, діні, әдебиеті, ауыз әдебиеті сияқты өз тілінің ерекшеліктер болады. Адамның ойын жарыққа шығаратын күшті құрал- тіл. Ал тіл адамдар түсінетін құрал болып қана табылмай, сонымен бірге атадан балаға мирас болып келе жатқан өмір тәжірибесін, өнер-білімін жеткізуші құрал. Өзіміздің рухани байлығымыз тіл арқылы жасалады, жеткізіледі. Сол рухани байлығымыздың бірі-халық ауыз әдебиеті. Ауыз әдебиеті халқымыздың асыл да мол мұрасы, қымбат қазынасы.Ауыз әдебиеті -талай ғасыр жемісі.Адамзат өзінің бала кезінде, табиғаттың сиқырлы алуан жұмбақтарын шешсем, оны тілегіме жаратсам, бағындарсам деген арманын өзінің ауыз әдебиетінде бейнелеген. Адамның, табиғаттың дүлей, мылқау күшімен арпалысы да сол ауыз әдебиетінде өрнектелген.

Ауыз әдебиетінде халықтың ғасырлық арманы, жақсы өмірді, әділеттілікті аңсаған мұрат-мақсаттары бейнеленген. Халық ауыз әдебиеті, әр түрлі жанрда дамыған. Осы халық ауыз әдебиетінің сегіз түрі бар

Тұрмыс – салт жырлары

Мақал мәтелдер

Жұмбақтар 1

Ертегілер

Эпостық жырлар

Айтыс өлеңдері

Тарихи жырлар

Шешендік сөздер

Ауыз әдебиеті де, жазба әдебиеті де көркем туынды. Бірақ ауыз әдебиетінің айырмашылықтары бар. Ең алдымен ауыз әдебиеті- ұғымдық шығарма, белгілі бір нақты авторы жоқ. Бұл ақын – жыраулардың, ертегішілердің өнеріне, дарынына, дүниетанымына қарай түрлі өзгерістерге ұшыраған. Және де ауыз әдебиеті өз шығармаларында лексикалық, синтаксистік қайталауларға жиі ұшырайды. ХІХ ғасырға дейін жазуы енді дамуы кезінде қазақ халқы үшін, яғни біз үшін көркем әдебиетте, білімде – ауыз әдебиеті болды. Халықтың бүкіл тіршілігі - әлеументтік экономикалық, рухани өмір мол көрініс тапты. Шын мәнісінде халық шығармасы – ауыз әдебиетінің қай үлгісі болсын, оқушыларды күреске, кемтарлықтан сары уайымнан аулақ, қиыншылықты жеңіп шығып, жақсы өмір жасауға үндейді. Яғни,Абай атамыз айтқандай

«Сенбе жұртқа тұрса да қанша мақтап,

Өзіңе сен, өзіңді алып шығар,

Еңбегің мен ақылың екі жақтап»

Осы ғасырлар бойы дамып, қалыптасқан және өркендей беретін халық педагогикасының қасиетін қадірлеп, ұлттық тәрбиеге жан-жақты жағдай жасап, көңіл бөле бастағанымыз-болашақтың сәулетіне нұрын шашқан күн шуағы іспетті ұрпағына үйретіп, адлдыққа баулыған халқымыздың танымдық, тәрбиелік дәстүрлері, салт-санасы, әдептік хадистері мен тұжырымдары - мәңгі нәр алатын рухани асыл қазынамыз.

1.2.Мақал-мәтелдердің мағынасы,мәні

Мақалдар тіпті жазу пайда болмаған кездің өзінде пайда болды. Олардың пайда болуының себептері алуан түрлі. Ешкім де «көрінбейді» дей алмас. Өйткені,мақал –тұрмыс айнасы. Ел ішіндегі мақалдар түгел жиналса, бір мың ғана емес, әлденеше мыңға кетер. Бірақ ол мақалдар бұл күнге шейін жиналып, басылып шыққан жоқ. Әркімнің өзінде, әр кітапта бытырап жүр. Менің алдыма қойған мақсатым, осындай тіл туралы мақалдарды жинақтау,ұқсастығын анықтау.

1.3.Мақал-мәтелдердің қызметі.

Дүниетанымдық элементтерді өз бойына мол дарытқаны да, дүниені көркемдік әдіспен бейнелеуде күрделі жанрлық ерекшелігі мен дараланатыны да және философиялық мазмұнның тереңдігі жағынан шағын жанрлардың ішіндегі шоқтығы биігі де – мақалдар мен мәтелдер. Мақал - мәтелдер - ғасырлар шежіресі, ауыз әдебиетінің бір түрі. Онда халық тарихы, оның әлеуметтік тіршілігі, ақыл- өнегесі мол көрініс тапқан. Мақал-мәтелдер дәлдігімен, тереңдігімен, ықшамдылығымен ерекшеленеді. Мұнда өмірдің сан –алуан құбылыстарына баға беріліп, үлкен түйін жасалады, халықтың ғасырлар бойғы тәжірибесі қорытылады. Олар – қолдану әдісі мен аясына қарай, мазмұн мен мәні жағынан сан – саққа құбылып отыратын көне де күрделі жанр. Дастан, хиссаларғақарағандамақал-мәтелдердiңерекшеқасиетi көлемiнiңшағындығы, мазмұныныңкеңдiгi, тiлiнiңөткiрлiгi, мағынасыныңтереңдiгi. Әрi олбарлықхалыққаәсерлi, жалпыадамзатқаортақ, көңiлгебөлекшеқонымды, ұтымдыкеледi.Мақал-мәтелдердіхалықнеүшінқадірлейді?Сафалтындайасылдығы, мірдіңатқаноғындайөткірлігі, ықшамдылығы, даутудырмасданалығы, өнегеүйреткіштәлімділігі, қиыптүсерқылыштайуыттылығыментапқырлығыүшіндередік.Тегiндемақал-мәтелдерқайхалықтыңдажан-дүниесiнiң, мiнез-бiтiмiнiң, тыныс-тiршiлiгiнiңайнасы; олсолхалықтыңсөздiкқорыныңбайлығынтанытыпқанақоймайды, оныңуақытозғансайынқұныартпасаарзымасқазынаекенiндесездiрербелгiсi. Кез-келгенхалықтыңданалығыменрухысолхалықтыңмақал-мәтелдерiндеанықкөрiнiсберетiнi ертеденмәлiм.Албасқатiлдегi мақал-мәтелдердi бiлiп, түсiну – бұлтiлдi жақсымеңгеруiнекөмектесiпқанақоймай, соныменқатарбасқахалықтың ой-бейнесiнжәнемiнез-құлқынтүсiнуiнекөпүлесқосады, дәнекерболады.Мақал-мәтел, нақылсөздертіліміздібайытатүсетінхалықтыңасылқоры.Оныңжұртшылықүшінпайдасыменрөлізор.Шетелтiлдi меңгертудесолтiлдердегi нақылсөздердi, мақал-мәтелдердiүйретiп, жаттатқызуарқылыоқушыныңпрактикалықдағдыларынқалыптастыруәдiсi белгiлi нәтижелердi көрсеттi.

Олайболсаағылшынжәненемістілісабақтарындаағылшынжәненемісхалқыныңмақал-мәтелдерiнқазақшажәнеорысшағааударып, олардымағынасысәйкес, тiптi мағынасыбiрдейқазақжәнеорысмақал-мәтелдерiменсалыстыруарқылышетелтiлдi меңгертутиімдінәтижебереріқақ.Қайелдiңмақал-мәтелдерiналмасақта, барлығыныңеңбастыерекшелiгi – тәрбиелiкмаңыздылығы. Ағылшынжәненемістiлiндегi мақал-мәтелдердi үйретунегiзiндебiзбалалардытекағылшынжәненемісхалқыныңкөпғасырлықөмiрлiктәжiрибесiмен, әлеуметтiк, этикалықжәнэстетикалықкөзқарастарымендүниетанымымен таныстырыпқанақоймай, еңбастысысолнақылсөздерменмақал-мәтелдердiңтәрбиелiкмәнiнтүсiндiрiп, сөздiкқорынбайытамыз.Ағылшынжәненемістiлiненқазақшағааударудақиыншылықтаркездесетiнi десөзсiз. Аударманыжасағанкездебасқатiлдiңкөмегi арқылыбелгiлi бiртiлдегi мазмұндымүмкiндiгiншедәлжеткiзу, ағылшынжәненемістiлiндегi мақалдынемесемәтелдi түсiнiп, оныөзтуғантiлiндетүсiндiругежәнекерiсiншежасау iскерлiгiнеиеболумiндетi қойылады.Төрттiлдегi мақал-мәтелдердегi немесенақылсөздердегi мағыналықреңктiңұқсастықтарыменайырмашылықтарынұғынуағылшынтiлiнүйренуiнеелеулi көмеккөрсетедi.Мұнда өмірдің сан –алуан құбылыстарына баға беріліп, үлкен түйін жасалады, халықтың ғасырлар бойғы тәжірибесі қорытылады. Мақалдар мен мәтелдердің дүниетанымдық табиғатының күрделілігі оның көнелігі мен қолдану аясының кеңдігінде ғана емес, мыңдаған ұрпақтардың ми қазанында құрыштай шыныққан ой-өрісінің биіктігіне, тәжірибе тезінен сұрыпталып өткен сұлу мүсіні мен ой маржандарының тазалығында жатыр. Сондықтан да мақалдардың төрт негізгі ерекшеліктерін ескерген жөн.Мақалдар объективтік дүниені көркемдік тұрғыдан жалпылай қорытады.Мақалдардың негізгі атқаратын қызметі сөйлеу практикасында қолдану ерекшелігі арқылы ашылып отырады.

Мақал-мәтелдерде бала тәрбиесіне де үлкен мән беріледі. «Қызды асырай алмаған күн етеді, ұлды асырай алмаған құл етеді» деген мақал-мәтелдердің мәнісі – жас ұрпақты жақсылыққа баулу болмақ. Жастарға өнер-білім, тіл үйретуде мақал-мәтелдің мәні аса зор. Білім, өнер еңбектің бір түрі болса, аз сөйлеп, көп тыңдаған, көп оқып білімін байытқан бала ғана өмірден өз орнын алып, даналық сөздеріміз мақал-мәтелдерден өнеге алмақ.

2. Қазақ және өзге ұлттардағы тіл туралы мақал –мәтелдер:

2.1.Қазақ халқының тіл туралы мақал-мәтелдері

Тіл тас жарады,

Тас жармаса,

Бас жарады.

Бас кеспек болса да,

Тіл кеспек жоқ.

Сөз тапқанға қолқа жоқ.

Жақсы байқап сөйлер,

Жаман шайқап сөйлер.

Сөз сүйектен өтеді,

Таяқ еттен өтеді.

Ұлы сөзде ұят жоқ.

Жақсы сөз жарым ырыс.

Ауруда шаншу жаман,

Сөзде қаңқу жаман.

Жүздің көркі сақал,

Сөздің көркі мақал.

Ең тәтті де тіл,

Ең ащы да тіл,

Ең жұмсақ та тіл,

Ең қатты да тіл.

Көздің аласынан,

Сөздің аласы жаман.

Ала сөйлеп, ұлыққа жаққанша,

Адал сөйлеп, жұртқа жақ.

Артында баласы қалса

Көзі қалды де.

Артында сөзі қалса

Өзі қалды де.

Тіземнен сүріндірсең, сүріндір,

Тілімнен сүріндірме.

Тіл - буынсыз, ой түпсіз.

Тіл жүйрік емес, ой жүйрік.

Тіл қаруы - сөз,

Сөз қаруы - ой.

Тіл – шекер,

Бала – кетер,

Байлық – бекер.

Тіл жүйріктен де озады.

Атам берген құрал тілім.

Ана тілі ой өсіреді.

Тас жармаса бас жарады.

Шешеннің тілі орта

Тіл жүйрігі басқа.

Тіл көтереді.

Сказал, что отрубил.

Сказанное словцо - серебряное, не сказанное - золотое.

Слово не стрела, а пуще стрелы (а разит).

2.3. Неміс халқының тіл туралы мақал-мәтелдері

С языком нигде не пропадешь.

Языкуволинедавай.

Большезнай, меньшеболтай.

Das ist bald gesagt, aber schwer getan.

Легко сказать, да трудно сделать.

Не держишь слово - держи (за слово) ответ.

Ср.: От одного слова - да навек ссора

Сплетня человека убивает.

Ср.: Злые языки - страшнее пистолета.
Gesagt, getan.

Сказано, сделано.

Das geschriebene Wort haftet.

Ср.: Чтонаписанопером, тогоневырубишьтопоромEin gesprochen Wort ist nicht wieder einzufangen.

Ср.: Слово - не воробей, вылетит - не поймаешь.

Большие хвастуны - плохие воины.

Ср.: На словах, что на гуслях, а на деле, что на балалайке.

Большой говорун - плохой работун.

Много слов, да мало дела.

(Часто) доброе слово лучше большого подарка.кая пословица)

(Часто) доброе слово лучше большого подарка.

Guter Rat ist Goldes wert.

Хороший совет дороже золота

Ср.: Что на уме, то и на языке.

Сказал в шутку, подумал всерьез.

Мал язык, да всем телом владеет.(русскаяпослKeineAntwortistaucheineAntwort.

Молчание - это тоже ответ.овица)

Ср.: Скажешь слово, а прибавят десять. Ein kluger Kopf hat einen geschlossenen Mund.

У умной головы рот закрыт.
Laß die Zunge nicht schneller als die Gedanken sein.

Язык мой - враг мой, прежде ума глаголет.

Leicht versprochen, leicht gebrochen.

Сам слово дал — сам обратно взял (ирон.)

Язык через весь мир проведет.

Ср.: Язык до Киева доведет. Mit Stillschweigen antwortet man viel.

Молчание порой красноречивее многих слов.

Ср.: Доброе молчание - чем не ответ?
Rede wenig, höre viel.

Меньше говори, да больше слушай. Scharfe Schwerter schneiden sehr, scharfe Zungen noch vielmehr.

Ср.: Слово не стрела, да пуще стрелы разит.
Reden ist Silber, Schweigen ist Gold.

Слово - серебро, молчание - золото. Ein Wort, das dir entflogen, fängst du nicht mehr ein.

Слово, что воробей: вылетит - не поймаешь.
Ein Wort ist für einen Weisen mehr als eine ganze Predigt für einen Narren.

Для умного одно слово больше значит, чем для дурака целая проповедь.

Ср.: Умный с полслова речь понимает.
Wort und Tat sind zweierlei.

Слово и дело - две разные вещи.

Ср.: Скоро сказка сказывается, да не скоро дело делается.
Das Wort verhallt, die Schrift bleibt.

Ср.: Что написано пером, того не вырубишь топором.

WortemachenkeinenMeister.

Речистость мастером не делает.

Ср.: Не спеши языком, торопись делом.
Wörter schneiden schärfer als Schwerter.

Ср.: Слово не стрела, да пуще стрелы разит

Ср.: Давши слово держись, а не давши - крепись.

Laß die Zunge nicht schneller als die Gedanken sein.

Язык мой - враг мой, прежде ума глаголет

Басқа пәле-тілден.

Былай қарасақ 3 мақалда да түпкі бір үндестік. Бірақ кішкене ойланып, үңіліп қарасақ, орысша және қазақша мақал-мәтелдер бір-біріне едәуір жақын және бір-бірінің тура аудармасы болып табылады. Ал немісше мақал-мәтел осы жағдайда қалған екеуімен мағынасы жағынан Тағы бір үлкен үндестігі ол- лексикалық құрылымы, грамматикалық құрылысы, мағынасы жағынан немісше , орысша, қазақша мақал-мәтелдердің синонимдері болады. Мысалы құрлысы жағынан үндесетін синонимдер.

Берілген мақалдардың синонимдері мақалдың өзімен тек ондағы образдармен ерекшеленеді, яғни салыстырмалы түрде, мысалға алынып отырған заттар әр түрлі, бірақ басқа жағынан бірдей. Енді әр түрлі тілдегі мақалдар әр түрлі тарихи жағдайларда құрылған. Өйткені, әр елдің әдет- ғұрпы ,тарихы әр түрлі. Сондықтан кейбір мақалдардың синонимдері болмай қалуы мүмкін, оны мысалға басқа тілге аудару үшін аздаған болса да, үндестігін, ұқсастығын ескере отырып, осы тақырыпта мақал алынады. Сондықтан неміс және орысша мақалдар мағынасы жағынан бірдей болмаса, оларды бір мақсатта қолдануға болады.

Тіл өзгерсе де, сөз өзгерсе де мақал-мәтелдің өзінің бастапқы, негізгі мағынасы өзгермейді. Сондықтан біз қай ұлтты адам болсақ та, қай тілде сөйлесекте ата-бабамыздың келер ұрпаққа, яғни бізге деп қалдырып, кеткен алтыннан да қымбат, асыл қазынамыз мақал-мәтелдерді біліп, жадымызда сақтауымыз керек.

Besser viel wissen, denn viel reden.

Большезнай, меньшеболтай.

Көп біл,аз сөйле.

Сказано, сделано.

Айттым-бітті,кестім-үзілді.
Geschrieben ist geschrieben.

Das geschriebene Wort haftet.

Ср.: Чтонаписанопером, тогоневырубишьтопором

Ein gesprochen Wort ist nicht wieder einzufangen.

Айтылған сөз-атылған оқ.

Ср.: Слово - не воробей, вылетит - не поймаешь

Слово - серебро, молчание - золото.

Сабыр түбі-сары алтын.
Mit Fragen kommt man durch die Welt.

Язык через весь мир проведет

Сұрай-сұрай Меккеге жетесің.
Wort und Tat sind zweierlei.

Слово и дело - две разные вещи.

Guter Rat ist Goldes wert.

Хорошийсоветдорожезолота

Жақсы кеңес-алтыннан қымбат.

Сказал в шутку, подумал всерьез

Ойнап сөйлесең де,ойлап сөйле.

Бұл мақалдардың мағынасы да,грамматикалық құрылымы да,айтылатын ойы да-бір-біріне ұқсас болып келеді және бір-бірінің тура аудармасы болып табылады.Осыларды мысалға ала отырып, қорытындыласақ,қай елдің мақал-мәтелін алсақ та,айтылатын ой мен берілетін тәлім-тәрбие бір екенін түсінуге болады.Немісше , қазақша, орысша мақал-мәтелдер бірдей болады.Келтірілген мысалдардан кейде қазақша мен орысша мақалдар, кейде үшеуі де құрылысы мен мағынасы жағынан бірдей, бір-бірінің тура аудармасы болып келетінін көрдік. Кейде 3 тілдегі мақал-мәтелдер бір-бірімен тек алынып отырған тақырып, білдіретін мағынасы жағынан ұқсас болуы мүмкін. Екіншіден,немісше, қазақша, орысша мақалдардың синонимдері болады. Кейде мақалдар өз синонимдерімен тек образдармен ерекшеленеді, кейде мағынасы жағынан үндесіп, ұқсас болады.

1. 
   Мың бір мақал. Жиырма үш жоқтау Жинастырған Ахмет Баржақсы баласы. Алматы. Қазақстан, 1993ж.
   
2. 
   Азақ мақал-мәтелдері Жинастырған Ө.Тұрманжанов, Алматы Ана тілі, 1992ж.
   
3. 
   Қазақ мақал-мәтелдері.Казахские пословицы и поговорки
   
4. 
   Русские пословицы, поговорки и крылатые выражения .Авторлары В.П.Фемицына, Ю.Е.Прохоров. Москва. Русский язык, 1979ж.
   
5. 
   www.kazakheli.kz
   

Жұмыста кіріспе,мазмұны, зерттеу бөлімі,қорытынды қолданылған, әдебиеттер тізімі берілген.

Таңдалған тақырып қазіргі уақытта өзекті деп ойлаймын,қазақ тілін үйренуге ,әрі өзге тілді үйренуге қатысты.

Жұмыстың мақсаты қазақ және өзге халықтардың мақал-мәтелдерін іздестіріп, ұқсастығын анықтау және мақалдарды күнделікті өмірде қолдану болып табылады.

Тақырып сауатты ,түсінікті тілде жазылған.

Берілген жұмыстың практикалық мәні бар.Қазақ тілі сабақтарында тіл туралы мақал-мәтелдерді көптеп қолдансақ, мемлекеттік тілді неғұрлым тез әрі сапалы үйренуге көмегі зор

Ғылыми жетекшісі: Жуланова С.К

Қорытынды.Мақалдарды бірнеше тілде білу өзімізге де пайдалы. Олар да түрлі тарихи жағдайларда құрылған, бірақ сонда да халықтың арманын, мақсатын көрсетеді. Белгілі бір ойдың әр түрлі халықтардың, яғни әр түрлі тілдегі қалай айтылатындығын есту қызықты. Тегінде мақал-мәтел қай халықтың болсын жан дүниесінің, мінез- бітімінің, тыныс-тіршілігінің айнасы; ол сол халықтың сөздік қорының байлығын танытып қана қоймай, оның уақыт санын құны артпаса, арзымас қазына екенін сөздірер белгісі. Сондықтан қай тілде болсын мақал- мәтелдерді оқып, үйрену керек. Өйткені тіл өзгерсе де, сөз өзгерсе де мақалдың түпкі мағынасы, айтайын деген ойы өзгермейді. Бірақ, ең алдымен өз тілімізді, әркім өз халқының рухани байлығын білу керек. Ана тілін ұмытқан адам өз халқының өткенінен де, болашағынан да қол үзеді. ( Ғ. Мүсірепов).

Қазақ және өзге халықтардың мақал-мәтелдерін зерттей отырып,мен мынандай қорытындыға келдім: