t
op
on
мұнда ton – аялдама пунктының зонасында бір көлік құралының тұруының жалпы уақыты ұзақтығы өз кезегінде:
t on= t 1+ t 2+ t 3; (4.2)
мұнда t 1, t 2 және t 3 - сәйкесті түрде аялдама пунктына кіруге маневр жасау уақыты, жолаушыларды мінгізіп түсіруге уақыт және қозғалумен, аялдама пунктын босату уақыты.
Зерттеулер t2-ның жиі кездесетін мәні 15:30 сағ құрайтынын көрсетеді.
Тәжірибеде аялдама пункты 50 авт/сағаттан артық өткізе алмайды.
Мұның негізгі себебін автобустардың аялдама пункттарына келуінің біркелкі еместігімен түсндіруге болады.
Бір қозғалыс жолағында, қозғалыстың аз интервалдарына бірнеше желідердың болуы кезінде, аялдама пунктарын бөліп орналастыру қажет.
Автобус қатынастарының зерттеу мәліметтері бойынша бір орында 3 аялдама пунктын орналастыруға болады.
Бұл уақытта аялдама майданының ұзындығы шамамен 100м-ге ұлғаяды, ал автобустар қозғалысының жалпы қарқындылығы 150 бірлік/сағ дейін болуы мүмкін.
Желідегі жолаушы көлігінің қозғалысының бұндай жоғары қарқындылығы, аялдама пункттарында тұрған автобустарды аялдамадан қозғалатын автобустардың айнала өту нәтижесінде көрші жолақтың толық жүктелуіне әкеледі.
Сондықтан жолдар мен көшелердің жалпы өткізу мүмкіншіліктерін сақтау үшін, аялдама пунктарының зонасында өту бөлігінің жергілікті кеңейтілуі қарастырылу керек немесе аялдама пунктары негізгі жүру бөлігі шекарасынан толық шығарылуы керек.
Аялдама пунктарын орналастыру
Желідегі жолаушы көліктерінің аялдама пунктары жолдың өткізу мүмкіншілігі мен қозғалыс қауіпсіздігіне көп әсерін тигізеді[10].
Сонымен қатар солардың орналасуынан жолаушылардың ыңғайлылығы байланысты.
Сондықтан аялдама пунктарын орналастыру үшін орын таңдау кезінде бір жағынан жолаушыларға ыңғайлылық талаптарына қарама-қарсы, ал екінші жағынан көлік ағындары үшін минималды бөгеуіш кездеріндегі тиімді шешімдерді таңдай білу керек.
Бұл қарама-қарсылықтар, бұл желіден екінші екінші желіге ауысып міну және әр магистралдар бойынша адамдардың қарқындылықты ағындарымен байланысты магистралды көшелер қиылысының зоналарында ерекше байқалады.
Аялдама пункттарына орын таңдау кезінде мүмкін болғанша қамтамасыз етілуге тиісті негізгі шарттары:
берілген көлік желінін пайдаланатын адамдардың негізгі ағынының қозғалыс қауіпсіздігінің кепілдігі;
көлік ағындарының көпшілік бағыттары үшін минималды бөгеуіш туғызу;
негізгі объектілердегі аялдамаларға жолаушылар келуінің қашықтығын қысқарту.
Желідегі жолаушылар көлігі үшін көп қатарлы қозғалыс кезінде, жолаушылар өткеліне бағытталған жолаушылар қауіпсіздігін жою жүргізушілер өткелерімен көше қиылысының арғы жағында орналасқан аялдама пункты қамтамасыз етеді.
Аялдама пунктарының арасындағы қашықтық тұрғын пунктар шектерінде автобустар үшін 400-600 метр болып қабылдануы керек, ал экспрессті автобустар үшін 800-1200м.
Жолаушылардың түсу мен мінуінің жылдамдығы мен ыңғайлылығы, күту алаңының биіктігі мен автобустың баспалдағының биіктігі арасындағы айырмашылық аз болған кезде жоғарылайды.
Сондықтан жолаушылардың түсуі мен мінуі тікелей тротуардан немесе өту бөлігінің деңгейінен 0,2-0,3 метрге көтерілген арнаулы отырғызу алаңынан жүргізілуге тиісті[12].
Алаңның ені 1,5-3,0 м-ен кем болмауы керек. Отырғызу алаңының ұзындығы (аялдама пункты алып тұрған тротуардың зонасы) пайдаланатын көлік құралдары мен олардың қозғалыс жиілігіне сәйкесті болуы керек.
Автобустар үшін 15 бірлік/сағатқа дейін қозғалыс жиілігі кезінде 15 метр ұзындық жеткілікті, ал 15 бірлік/сағат жоғары жиілілік кезінде және аялдамаға 2 автобус қатар келіп қалуы мүмкін кезінде ұзындық 35-40м-ге ұлғайтылуы керек.
Біріктірілген автобустарды пайдалану кезінде отырғызу алаңының ұзындығы 200-ден кем болмауы керек, ал бір уақытта тоқтайтын екі көлік құралының есебі үшін 45м болуы керек.
Көше жоспарында оның ені бойынша аялдама пункттерінде автобустардың орналасуының маңызы өте зор.
Тоқтап тұрған көлік құралы, көлік ағымының траекториясының өзгеруі және оның жылдамдығының төмендеуіне әкелетін бөгелістер туғызады. Автомобиль жолдарындағы бақылаулар, аялдамада тұрған автобусты айналып өтетін көлік құралдарының траекториясының ауытқууы оған дейін 70-80 м-ге дейін басталатынын көрсетті.
Траекторияға жалпы зона әсерінің ұзындығы 150 метрден артық болады.
Көлік құралына аялдамада тұрған автобустың әсерін аластату үшін, ал көрші қозғалыс жолағының оң жақ шетінен кем дегенде 1,5 метрге аластатылуы керек.
Сондықтан аялдамалардың ені 4,5 метр кіру қалталарын немесе өту бөлігін осндай мәнге кеңейту керек.
Егер жергілікті шарттар бұндай тереңдікті жасауға мүмкіндік бермесе онда өлшемдерді азайтып алуға болады.
Олар көлік ағындарына автобустың әсерін толығымен алыстата алмайды, дегенмен қозғалыс шарттарын жақсартуға мүмкіндік береді (оларды жартылай қалта деп атайды).
Аялдамада тұрған, оған жақындаған (тексеру жасайтын) және одан шығып келе жатқан желідегі көлік құралдарының көлік ағынына әсерін азайту үшін, жылдамдық ауыспалы жасақтар жасау керек.
Олардың ұзындығын берілген магистралдағы көлік ағынының жылдамдығы, қозғалыс қарқындылығы және қозғалмалы құрамның динамикалық сапаларынан анықтау қажет.
Аялдама пунктілерін қалтаменен жабдықтау үшін көшедегі желі жүретін аялдамалардың барлық пункттарын аялдамалық қалталармен жабдықтауды ұсынамыз.
Аялдама пунктына бірнеше желінін көліктері келіп тоқтайды. Автобустардың қозғалыс жиілілігі 3 минут құрайды. Кейбір көшелерде, мысалы, Қойгельді көшесінің Төле би көшесі мен Қазыбек би көшелерінің аралығында бір жақты қозғалыс ұйымдастырылған.
Жалпы алғанда көшедегі қозғалыс қарқындылығы ортадан жоғары.
Автобустар жолаушыларды түсіріп-мінгізу мақсатында тоқтаған кезде көлік ағындарының іркілісі пайда бола бастайды.
Осындай шығымсыз әрекеттерді болдырмау және жол көлік оқиғаларын болдырмау мақсатында, аялдама пунктында автобустар келіп тоқтайтын “қалта жасауды” ұсынамыз.
Көшенің үлкен-кішілігіне байланысты қалтаның ұзындығын 20-30 метр және енін 2-4 метр қылып қабылдап орналастырамыз.
Аялдама пунктілерін 5.12 жол белгісімен жабдықтауды ұсынамыз.
ЖОЛАУШЫЛАР ТАСЫМАЛЫН ТЕХНИКАЛЫҚ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕУ
Достарыңызбен бөлісу: | 
