Агломерация аудандары бойынша сүт-тауар фермалары

Бір сүт қабылдау орнының қуаты жылына 750 тонна, ҚҚЖ құны, құрылғылар мен қуаты 750 тонна/жыл сүтті қабылдау орындарын ұйымдастыруға арналған техника бағасы шамамен 10200 мың теңгені құрайды.

Есептеу базасы: құрылымдар құрылысы бойынша бизнес-жоспар, Қазақстан Республикасындағы 2020 жылға дейін етті бағыттағы мал шаруашылығын дамыту жоспары.

Барлығы агломерация бойынша 40 жем-шөптік алаң қажет. Оның құрылысы мен жабдықтауға 18052 млн.тг (40*451,3 млн.тг) қажет болады.

Агломерацияда табын қалыптастыру үшін (мысалы, малды сатып алу) 35514, 9 млн.тг қажет. 1 бас құны 739 895 тг немесе 4000 АҚШ доллары.

Агломерация аумағындағы етті бағыт бойынша барлық қажетті инвестиция 53568 млн.тг, оның ішінде, жоба ТЭН құны 240 млн.тг.

19 кесте

Мал сою орындары

20 кесте

Жылыжай жұмыс жасайтын максималды төмен температура – 42 градус. Жүйе тәулік бойы 20-21 градус жылуды сақтап тұрады, бұл – өсімдіктердің өсуі мен жетілуіне қажет оңтайлы режим. Жыл мезгіліне тәуелді жылыжайдан 400-1800 тонна көкөніс: қияр, томат және көктер жиналады. Жоба 3,5 га есептелген (дерек көзі: ҚазАгроФинанс).

Типтік көкөніс қоймасының ауданы 4 мың ш.м, оған өнім сапасын минималды жоғалтумен 9 айға дейінгі мерзімге сақтауға 8,0 мың тонна көкөністер мен жемістерді сыйдыруға болады.

Сыйымдылығы 8,0 мың тонна болатын көкөніс қоймасын салу:

1.көкөністердің тұрақты қоры мен өнімді сақтауды қамтамасыз ету есебінен азық-түліктік тұрақтылықты арттыруға;

2. сақтау шығындарын төмендетіп, нарыққа шығару көлемін арттыруға;

3. 60 астам қосымша жұмыс орнын ашуға;

Мысалы, агломерацияның ауылдық аймақтарында картоп егетін егістік көлемін 15 мың га дейін арттыру оған қажеттілікті 2020 жылы -133% және 2030 жылы-131% қанағаттандыруға мүмкіндік береді. Келешекте көкөністермен (ақбас қырыққабат, сәбіз, қияр, қызанақ, әр түрлі көкөністер)-едәуір қағанағаттандыру пайызы 3 есе артады, 2020 жылы -48% көкөністі қоспағанда.

Мал шаруашылығы өнімдеріне (еттің барлық түрлері, сүт, мәйек ірімшік, қаймақ, ірімшік, сары май) қажеттілікті тек агломерацияның ауылдық аймақтарында ғана жоғары қамтамасыз ету шынайы емес, иә мұндай міндет тұрған жоқ, себебі Ақмола облысының барлық аудандары және Қарағанды облысының төрт ауданы кіретін Астананың азық-түлік аймағын оң және үдемелі дамыту болжанып отыр. Құс өнімдері бойынша оң үрдіс бақылануда және болашақта осы саладағы өнімдермен тұрғындардың қажеттіліктерін толық мөлшерде-100% және одан жоғары қанағаттандыру болжануда.

Астаналық агломерацияның ауылдық аймақтарын дамыту іс-шараларының жоспары (Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту):

1. Агломерация аумағында ауыл шаруашылығы салаларын әртараптандыру.

2. 23.05.2014 бастап ауыл шаруашылығы Министрлігімен бекітілген ҚР №1-1/277 бұйрыққа сәйкес ауылшаруашылығы өнімдерінің нақты түрін өндіру үшін ауылшаруашылық алқаптарын оңтайлы пайдалануға байланысты арнайы ұсынылған сызбаға сәйкес егістік алқаптарын құрылымға келтіру, сонымен қатар:

Агломерацияның ауылдық аймақтарындағы шаруашылықтардағы егістік алқаптарының салыстырмалы салмағын: астық және бұршақ-70% кем емес, зәйтүн-5-7%, азықтық-12%, картоп және көкеністер-2-3% пар-10% жеткізу.

3. Экономиканың аграрлы секторы салаларының техникалық базасының модернизацияларын және инновациялы технологияларды пайдалану арқылы АӨК салаларын қарқынды дамыту;

4. 14000 га кем емес алқапта картоп, 6000 га кем емес алқапта көкөніс өсіруде қарқынды технологияларды пайдалану.

5. Жылыжай желісінің құрылысы бойынша, заманауи көкөніс сақтау қоймалары, ТЭН құрылысын өңдеу шаралары:

Аршалы-1 жылыжай,

Аршалы-1 көкөніс сақтау қоймасы

Степное-1, Бозайғыр-1 жылыжай

Степное-1 көкөніс сақтау қоймалары

Қабанбай батыр-1,

Ақкөл қ.-1 жылыжай.

6. Мал шаруашылығы салаларын ІММ өсіру және бордақылау бойынша жоғары технологиялық фермалар құру, кіші - СТФ, арнайы бордақылау алаңы, агломерацияның ауылдық аймақтарын шаруашылық субьектісінің азықтық базаларын нығайту негізінде сүт қабылдау орындарын ашу жолдары мүмкіндіктерін пайдалану арқылы дамытуға болады.

7. ауылшаруашылық жануарларының жалпы табынын жоғары өнімді мал басын арттыру, сонымен қатар малдың түріне байланысты, басын: ірі мүйізді ірі қараны 52320 дейін, соның ішінде сиырларды 26107 дейін, жылқыны 26550 дейін, қойды 58300 дейін.

8. жемдік дақылдар егетін егістік көлемін 117000 га дейін арттыру.

9. Агломерацияның ауылдық аймақтарында ТЭН құрылысын өңдеу:

55 кем емес сүтті-тауар фермалары;

40 кем емес бордақылау алаңдары;

70 кем емес сүт қабылдау орындары.

10. Заманауи мал шаруашылығына арналған базар соғым алаңдарының желісін құру.

11. Агломерацияның ауылдық аймақтарында 6 кем емес соғым орындары ТЭН құрылысын өңдеу.

12. Жоғары білікті қызметкерлерді тартатын инновациялық технологияларды қолданатын кәсіпорындарды қолдау туралы шешім қабылдау.

«Төңкеріс» индустриалды аймағы (Шортанды ауданындағы Бозайғыр а/о)

Өндірістің үлкен қалалардан көшірілуі және олардың қызмет көрсету секторына мамандануы салдарынан аталмыш салалардың кеңістік шоғырлануының жаңа жүйесі қалыптасады. Дүниежүзілік банк мамандары қалалардың екі типі қалыптасқаны туралы айтады, олар – әртараптандырылған және мамандандырылған қалалар. Агломерациялар негізінен бірнеше ірі әртараптандырылған орталықтар мен шағын мамандандырылған қалалардан құралады.

Төңкеріс ст. индустриалды аймағында өнеркәсіпті дамытудың негізгі бағыттары:

көліктік машина жасау;

Аршалы поселкесінің артықшылығы оның Астана-Теміртау-Қарағанды даму өсінде орналасқан орны болып табылады. Қалыптасқан Қазақстанның ірі өндірістік қалалары арасындағы байланыстың болуы қаланың өнеркәсіптік мамандануына негіз болады.

Экономикалық белсенді халықтың ағымдағы еңбекке мамандануын екі бейінді сала, атап айтқанда, агроөнеркәсіптік кешен және құрылыс материалдары өндірісі анықтайды. Қазіргі кезде Аршалы п. Барлық дерлік өнеркәсібі агломерация орталығының қажеттіліктерін қанағаттандыруға мақсатты бағытталған. Қала түзуші кәсіпорындар «КазШпал» АҚ, «Аркада Индастри» ЖШС, «Нефрит Голд» ЖШС болып табылады.

Дәстүрлі маманданудан басқа (АӨК, құрылыс материалдары өндірісі) қала өнеркәсібін жоғары технологиялар индустриалдық аймағын құру есебінен дамыту жоспарланған. Бұл жоғары технологиялы ғылымды көп қажет ететін бәсекеге қабілетті өнім өндірісін қамтамасыз ету үшін қажет.

Аршалы қ. индустриалды аймағындағы өнеркәсіптің ең басым салалары:

Энергетикалық машина жасау;

Металл өңдеу (құю өндірісі) болып табылады.

Энергетикалық машина жасау

Шығыс Қазақстан және Алматы облыстарын электрмен қамту тиімділігін арттыру мақсатында, «Солтүстік-Оңтүстік» бағытындағы тасымалдауды күшейту үшін «500 кВ Солтүстік-Шығыс-Оңтүстік транзиті құрылысы» жобасы жүзеге асырылады. Аталған жоба екі кезеңде жүргізіледі. Бірінші кезеңі «Екібастұз – Семей – Өскемен» бағыты бойынша, екінші кезеңі «Семей – Ақтоғай – Талдықорған – Алматы» бағыты бойынша жүреді. Бұл жоба іске қосылғанда Қазақстанның оңтүстігі мен солтүстігі арасындағы берілетін электр энергиясын өткізу желісінің қабілеті 2100 МВт, яғни 14 млрд кВт/с жетеді.

Қазақстандағы жаңартылатын энергия көздерінің 2020 ж. дейін даму жоспары 13 жел электр станциясын және 4 күн электр станциясын салуды жоспарлайды. Жаңа энергия нысандарының құрылысы тек сәйкес энергия үнемдеудің компенсациялық бағдарламасын жүргізгеннен кейін және ЖЭК энергиялық қондырғыларын қолданғанда ғана мүмкін болады.

Металл өңдеу. Өнеркәсіптік өнімдер сапасын арттыру аралық буындардағы өнім сапасына, атап айтқанда, машина жасаудың дайындық базасы болып табылатын құю өндірісіне тәуелді болады. Қазіргі кезде құйылған бөлшектер машиналар мен құрылғылардың жалпы салмағының орта есеппен 65 % құрайды. Сол себепті олардың тиімділігі, ұзақ мерзімге жарамдылығы және т.б. дайын өнім сапасына тікелей әсер етеді.

Құйылған машина жасау әлеуеті келесі перспективті сегменттермен анықталады:

- ауыл шаруашылық техникасы;

- темір жол көлігі;

- көлік құралдары және техника;

- қозғалтқыштар және күш қондырғылары;

- жел қондырғылары;

- білдек жасау;

- компрессорлар және сорғыштар.

2030 жылға қарай индустриалды парк аумағында жалпы инвестиция көлемі 29 802,8 млн. теңге (25 кесте) 17 инвестициялық жобаны жүзеге асыру жоспарланған.

Осы жобалар 1700 жаңа жұмыс орнын ашады, бұл аудан өнеркәсібіндегі ағымдағы жұмыспен қамтудан 2,2 есе артық.

Жайнақ станциясы жанындағы өнеркәсіптік аймақ индустриалды аймақ құру үшін қолайлы болып табылады:

- Талапкер-Астраханка орналастыру арнасындағы жақын орналасқан елді мекендерінің өнеркәсіптік зауыттардың болмауына байланысты артық еңбек ресурстары бар;

- Астана қ. дейін темір жол тарамы бар;

- Фарфоров селосында қолданыстағы электр подстанциясы бар;

- өнеркәсіптік бағыттағы 100 га жер телімі бөлінген.

Индустриалды аймақтың орналасқан орны индустриалды аймақтың келесі мамандануын негіздейді:

- химия өнеркәсібі;

- техногенді қалдықтар мен ҚТҚ өңдеу.

Химия саласы. Жоғарыда айтылғандай, химия өнеркәсібінде 2 басым сегмент айқындалған:

- мұнай химиясы өнімдері негізіндегі өндіріс;

- шағын химия өнімдерін өндіру.

2009 жылы қыркүйек айында Павлодарлық «Компания Нефтехим LTD» ЖШС алғашқы метилтретбутил эфирі (МТБЭ) және пропилен мен полипропилен өндірісі жолға қойылған. Зауыттың экспортқа шығарылатын жылдық жиынтық қуаты 90% құрайды, ол бүгінгі таңда 20 мың т МТБЭ, 35 мың т пропилен және 30 мың т полипропиленді құрап отыр.

Сонымен қатар, 2016 жылы «Атырау» АЭА аумағында базалық мұнай химиясы өнімі – полипропиленнің өндірісі бойынша (1 фаза) кіріктірілген газ –химия кешенін (жылына 500 мың тонна полипропилен) пайдалануға беру жоспарланып отыр, құны – 2,3 млрд доллар.

Полипропиленнен дайын өнім өндіру үшін өңдеудің бес негізгі әдісі қолданылады:

- экструзия (қабықшалар, беттер, құбырлар, жіптер мен талшықтар);

- қысыммен құю (ТНП, ыдыс, медициналық бұйымдар, автотолымдаушылар және аккумулятор батареялары, фитингтер);

- үрмелер (қабықшалар, ыдыстар);

- ротоформалау (ыдыстар, ірі пластик бұйымдар);

- көпірту (оқшаулау материалдары);

Техногенді қалдықтар мен ҚТҚ өңдеу. Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының «жасыл экономикаға» көшу тұжырымдамасына сәйкес, қазіргі таңда ҚТҚ басқару саласын жетілдіру негізгі бағыттардың бірі болып белгіленген, онда республика бойынша ҚТҚ өңдеу үлесі 2030 жылға қарай 40%-ға жетуі тиіс. 2014 жылы қатты тұрмыстық қалдықтарды өңдеу үлесі 7,9% құрады.

2012 жылдың соңынан бастап Астанада өндірістік қуаты жылына 300 мың тонна ҚТҚ (тәулігіне 700-750 тонна) құрайтын «Алтын-ТЕТ» ЖШС қоқсы өңдеу кешені пайдалануға енгізілді., қалдықтарды өңдеу тереңдігі бар болғаны 7%, қалған 93% брикеттелген түрде көму үшін полигонға шығарылады. Бұл кешен ҚТҚ сұрыптап, өңдеумен айналысады. Өнеркәсіптік пайдалануға беру 320 жұмыс орнының ашылуын қамтамасыз етті.

Алайда ҚТҚ өңдеу мәселесі өзекті болып қалып отыр, себебі агломерация аймағына іргелес жатқан барлық аумақтар үшін санкцияланбаған ҚТҚ үйінділері мәселесі тән болып келеді.

2030 жылға қарай индустриалдық парк аймағында жалпы инвестиция көлемі 19 680,1 млн теңгені құрайтын (26 кесте) 19 инвестициялық жобаны жүзеге асыру жоспарланған.

Мультимодальді индустриалды-логистикалық орталықты дамыту

Индустриалдық-логистикалық орталықта көтерме-бөлшек азық-түлік және заттай нарық, автомобильдер мен автоқосалқы бөлшектер нарығын, шаруашылық тауарлары мен құрылыс материалдары нарығын құру ұсынылады. Бұдан басқа жаңа қаланы толық жоспарлау жоспарында сауда – ойын сауық орталықтарын, көрме залдарын, автоделдалдарға арналған сауда-сервистік орталықтарды, қосалқы қызметтер көрсететін кәсіпорындарды орналастыруды қарастыру керек. Сауда саласында 6000 жуық адам (жұмыспен қамтылған халықтың 28,6%) жұмыспен қамтылады. Бұл жағдайда аталған салаға инвестиция көлемі бастапқы кезеңде шамамен 8 млрд теңгені құрайтын болады.