| 4.2.1. сурет. Жанармайдың жүру кезіндегі потенциалды өзгеруі:
1- болат құбыры
2-қорғасын құбыры
3-резенке құбыры
Қорытынды: статикалық тоқтың зарядтарын болдырмау үшін барлық технологиялық құрылымдарды жерге қосу керек. Резеңке төгу-құю темір шлангтары жерге темір троспен , я болмаса өткізбемен байланыстырылуы қажет.
4.3. Механикалық ұшқылардың болдырмауын бағалаулар.
Механикалық соққылардың ұшқынын және цистерналардың қажалуын болдырмау үшін, қуылысты жәй және соққысыз қуу керек. Эсткада аумағында цистерналарды тоқтату үшін ағаш төсеу пайдаланылады. Цистерналардың құю-төгу құралдарын қосқан кезде және басқа операциялар болған кезде соққыны болдырмау керек.
Қолмен жұмыс жасайтын кезде механикалық ұшқындардың болмауынын алдын алу қажет. Мысалы, сұйықтың тиеу және түсіру кезінде , ремонт және сұйық қоймадан сынама алу кезінде.
Мұнай өнімдерінің қаппақтан қолдап сынама алу кезінде және оның биіктігін қолдап өлшеген кезде сұйық қойманың қақпағында жарылыстар иә болмаса өрт болып тұрады: сынама алу үшін иә болмаса биіктігін өлшеу үшін, адам сынама алу ыдысымен өлшеу лентасымен баспалдақпен көтеріліп сұйық қойманың үстінде болу керек. Өлшеу люкті жабу немесе ашу кезінде механикалық ұшқындар пайда болуы мүмкін. Ал өлшеу лентасын түсіру немесе көтеру кезінде шнура статикалық тоқ болуы мүмкін,ол өрттің себебі болады.
4.4. Пирофлық қосындылардың жасалуының қауіптілігінің бағалануы.
Темір сульфитінің өздігінен жануы- қоймалардың өртенуінің бір себебі сульфидтер сұйық қоймалардың ішінде мұнай өнімдерінің темір құрылғылармен байланысқан кезде болады. Сол себепті өрт сұйық қойманың ішіндегі жарылыстан басталады. Қақпақтың жарылғанының кейін темір сульфидтің қышқылдануы тез жүреді де, ол өрттің себебі болады.
Мұнай өндіру заводтарының бірінде күкірт темірінің өздігінен өртенуі жиі болады. Ол мына себептерден болған: күндіз, ыстық күнде қызған жанармайдың температурасы 500С -800С ға дейін болған.
Темірдің күкірт қоспалары оттек күкіртімен бос күкірттің сұйық қоймаларында болаттан жасалған қабырғалармен байланысқан кезде пайда болады. Ең тез өздігінен жанатын қышқылданған темір сульфиді. Ол ауадағы оттек кепке сұйық қойманың қақпағымен біріккен кезде, температура көтеріліп, көк түтін пайда болады да отқа айналады. Осы себептен шөгінділердің ыстығы 600-7000С дейін көтеріледі. Осы жағдайда газ толтырылған қойманың тұтануы болады.
Темір сульфидтің өздігінен жану себебін анықтау нәтижесінде келесі сақтану ережелері жасалған. Ол ережелер сұйық қойманы сульфидпен тазарту кезінде және мұнай өнімдері сақталатын сұйық қоймаларды дайындау кезінде пайдаланылады.
4.5. Тоқ құралдарындағы ұшқынның пайда болу қауіпін бағалау.
Мұнай базаларының техникалық алға жылжуы сұйық қоймалардың көлемінің, құбырлардың диаметірінің, айдау жылдамдығын және технологиялық процестердің қосымша операциялардың үлкею жолымен келеді. Еңбек өндірісін жоғарлату мақсатында және қауіпті қол жұмысын болдырмау мақсатында технологиялық процестерді механизациялау және автоматизациялау қаралған. Ол ҚНжЕ 2.11.03-93 «Мұнай және мұнай өнімдерінің қоймалары. Өртке қарсы нормалар" тарауында қаралған. Мысалы: Электрондық ысырмаларды қашықтықтан басқарумен ашып жабады.
Мұнай базаларында технологиялық процестерді механизациялау және автоматтандыру сұйық қойма паркінде тоқ құрылымдарының көп болуына байланысты. Егер берілген өрт қауіпсіздік шаралары толық іске аспаса, ол жанғыш ортаның көбеюіне және өрт көзінің пайда болуына себеп болады.
1992 жылы мамыр айында сұйық қойманың мұнай айдау паркінде екі жарылыс болған жараылыс алдында кезекші бригада тоқтың ысырмаларын диспечерлік орыннан өлшеу құрылымы арқылы басқарған. Жарылыс нәтижесінде ЖБӨҚ (жабдықтарды бақылау өлшеу құрылғылары) будкасы бұзылған, құдықтың жабдығы және 0,5 км радиусында орналасқан ғимараттардың терезелері сынған. Жарылыстан кейін мұнай өртенген. Сұйық қоймадағы алты механикалық және гидравликалық клапандар еріп кеткен, бірақ от сұйық қоймалардың ішіне кірмеген. Өрт өз уақытында сөндірілген.
Өрттің салдары мұнай айдау кезіндегі көлемінің көбеюі және мұнай базасының технологиялық сызбасындағы өзгерістерге байланысты. Демалу аппаратынан жанармай буынаң үлкен көлемде шығу себебінен өрт шыққын. Осындай жағдай болдырмау мақсатында кезекші будкілерді және оператор бөлмелерін жарылыс болу қауіпі бар аумақтан алыс алып кету мақсатында жасалу керек.
5 бөлім. Мұнай базасының аймағындағы мұнай өнімдерінің жайылу қауіпінің сарапталуы.
Мұнай өнімдеріне күнделікті тасу және сақтау жағдайында жоғарға ағу қасиеті тән. Сол себептен ыдыстан және құбырдан шыққаннан кейін жінішке қабатпен қоршаған ортаға жайылады. Қарапайым есептеудің көрсетуінде жер бетіндегі сұйық қойманың бұзылу кезінде жайылудың және кірленудің көлемі өте үлкен болады.( қабаттың 10 см қалпындағы – 1 га мұнайөнімінің әрбір 1000 тоннасына)
Тез жанғыш сұйықтықтың жан-жақа жайылуы өрттің тез болуына әсер етеді. Оның көлемі жайылудың көлеміне тең, ал өрт көптеген адам өліміне және оңдау жүргізетін адамдардың жарақаттарына әкеледі. Өрт қауіпсіздігі өте зор. Себебі өрт жағдайында жөндеу жұмысын жүргізуге мүмкіндік болмайды.өрттен болатын шығынның көлемі өп болады.Жанатын және жанбайтын сұйық қоймалардан лақтырылған және аққан мұнай өнімдері өрт кезеңіндегі ең қауіпті жағдайға жетеді. Бұл жағдайлар өрттің тез таралуына көмектеседі және өрт сөндірушілерге үлкен қауіп тудырады.
Қауіпті апаттың сыртқа таралуын мұнай өнімдері сұйық қойма паркінде жайылған кезде құбырларды бұзады және технологиялық тәртіптің барысын өзгертеді. Сұйық қойманы тазарту және жуу кезінде жұмыстар дұрыс жүргізілмесе, ол өрт қауіпіне әкеледі.
Егер мұнай өнімдерінен адамдардың жауапкершілігі өзінен және технологиялық дұрыс өткізбеуінен сұйықтық шығып кетсе, ол қоршаған ортаны ластайды. Осындай жағдайды болдырмау үшін сұйық қоймадағы механикалық мықтылықты сақтау керек.
Қайнаған болаттан жасалған СТ-3 сұйық қоймалары тез бұзылады, егер кері қызу болса және дәнекерленген тегістерде қуаттың концентраттары болса. Қысқы кезде сұйық қойманың корпусы оның түбімен қосылған жері топырақпен қымталуы керек. Бұзылған сұйық қоймалардан және құбырлардан мұнай өнімдері ағып кетпеу үшін канализацияларға тез ағып кету жағдайын жасау қажжет.
Қазақстан Республикасы ҚНжЕ 2.11.03-93 «Мұнай және мұнай өнімдерінің қоймасы. Өртке қарсы қоймалардың нормасына» сәйкес ір жер бетіндегі сұйық қоймалар құм үйшігімен және қабырғалармен қоршалуы қажет. Әр қоршаудың биіктігі төгілетін сұйықтың көлемімен биіктігінен 0,2 метр жоғары болу шар, бірақ 10000 м3 көлемі бар қойма 1 метрден жоғары болмауы керек.
Сұйық қойманың қабырғасынан қоршаған қабырғаға дейінгі ара қашықтық 3 метрден аз болмау қажет. Сол кезде сұйық қойманың көлемі 10000 м3 болады.
Осы берілген нормативтік талаптарға сай сұйық қойманың сыйымдылығы мына теңдікке келу керек:
Мұнда:
Vmax- сұйық қойманың көлемі;
һогр-сыртқы қоршаудың биіктігі;
hогр-сыртқы қоршаудың төгілген сұйықтықтан жоғары тұруы
Fобв-жердің көлемі;
Fi-әр сұйық қойманың көлемі;
n-сұйық қойманың саны.
Көтерілулердің биіктігін және сұйық қойманың көлемін есептейік:
Көтерме жасау мына нормаларға сәйкес өткізіледі:
Fф=4000м2 > Fтр=3670м2
һобв=1.5м >hобв= 1,4м.
Тәжірибенің көрсетуі бойынша бірден басталған өрт тез өшеді және кейде тез жайылып кетеді. Бір технологиялық аппараттан екінші аппаратқа өтеді, сыртқа шығады және көрші өндірістік құрылымдарға , құрылыс ғимараттарға шауып үлкен өртке айналып, адамдардың өліміне әкеледі.
Біздің елімізде болған өрттердің саны көп емес. Ол өрттің ортақ санының 0,2% дейін жетеді. Сол себептен өрттің алдын алу мақсатында профилактикалық жұмыстар жүргізу қажет. Өрт тез жайылады, егер технологиялық процесте басталған өртке жағдай болса.
Өрттің тез жайылу себептері жанғыш заттардың және материалдардың болуы, технологиялық құрылымдардың бірімен бірі байланысып тұруы.
Достарыңызбен бөлісу: | 
