Ақша қаражаттарын есепке алудың жалпы сипаттамасы мен міндеттері Қазақстан Республикасы Қаржы Министрлігі жанындағы «Қаржылық есеп және аудит әдістемесі департаментінің»

Сабақ жоспары:

1) Кассадағы ақша қаражаттар есебін түгендеу.

2) Түгендеу актісі.

Түгендеудің нәтижелері қолма-қол ақшаны түгендеу актісіне жазылады, онда комиссия құрамы, тапсырыс нөмірі, түгендеу бойынша қолдағы ақшалар, сондай-ақ артық немесе жетіспеушіліктің есеп беру нәтижелері бойынша көрсетіледі. Актке комиссияның барлық мүшелері қол қояды, мұнда кәсіпорын басшысы артық немесе жетіспеушілікпен не істеу керектігін көрсетеді. Акт екі данада жасалады, біреуі кассирге, екіншісі бухгалтерлік есеп үшін есеп-қисап бөліміне (бухгалтерия) беріледі.

Осы акт негізінде жетіспеген жағдайда шығыс кассалық ордері, артық болған жағдайда кіріс кассалық ордері толтырылады. Бұл операциялар келесі кассалық есепте көрсетілуі керек. Жетіспеген жағдайда жауапты тұлға есебіне жазылады және келесі корреспонденттік шотта көрсетіледі дебеті 1280 шотында, кредиті 1010 шотында. Артықшылық шыққан қаражаттар кәсіпорынның табысы ретінде кіргізіледі және келесі корреспонденттік шотта көрсетіледі дебет 1010, кредиті 6280 шотында.

Қолма-қол ақшаны түгендеу кезінде банкноттар мен қолма-қол ақшаның басқа құндылықтарының нақты ақшалары тексеріледі. Қатаң есептілік нысандары да тексеріледі.

Кассадағы банкноттар мен басқа да құндылықтардың нақты қол жетімділігін есептеу кезінде қолма-қол ақша, бағалы қағаздар (акциялар, облигациялар, чектер, вексельдер және басқа құжаттар) және ақша құжаттары (почта маркалары, мемлекеттік баж маркалары, санаторийлерге жолдамалар, авиабилеттер және т.б.).

Түгендеу актісінде қаражаттың болуы түгендеу күніндегі бухгалтерлік деректермен тексеріліп, нәтижесі анықталады. Жетіспеушіліктер немесе артықшылықтар табылған жағдайда, актте олардың пайда болу мөлшері мен жағдайлары көрсетіледі.

Кәсіпорынның кассасында сақталатын бағалы қағаздар мен ақша құжаттарын түгендеу парақтарды есепке алу арқылы жүзеге асырылады.

Тексеру құжаттардың жекелеген түрлеріне, атауына, нөміріне, сериясына және номиналды бағасы туралы актіде көрсетіледі.

Кәсіпорындардың акциялары мен облигацияларының бланкілерінің және қатаң есептіліктің басқа нысандарының нақты болуы белгілі бір нысандардың басталу және аяқталу нөмірлерін, сондай-ақ сақтау орындарын немесе материалдық жауапты тұлғаларды ескере отырып, нысан түрі бойынша тексеріледі.

Есеп айырысу, шетел валютасындағы және арнайы шоттардағы банктердің қаражаттарын түгендеу тиісті шоттардағы қалдықтардың қалдықтарын банктік үзінділер туралы мәліметтермен кәсіпорынның бухгалтериясына сәйкес салыстыру арқылы жүзеге асырылады.