Дамуында бұзылысы бар балалардың қиялы
Қалыпты дамудағы балалардың қиял қабілеттерін зерттеуге арналған еңбектерде сөйлеу мен қиял арасында тығыз байланысқа айрықша көңіл аударылады. Л.С.Выготский былай деп жазады: «Қиял дамуын бақылағанда бұл функцияның сөйлеу тіліне тікелей қатысты екендігі анықталды, тиісінше сөйлеу тілінің тежелуі – қиял дамуының тежелуі деген сөз».
В.П.Глухованың зерттеулерінде(1985) дамуында бұзылысы бар балалардың қиялындағы өзіндік ерекшеліктер сипатталады. Бұл категориядағы балалар өнімді іс-әрекет деңгейі жағынан өздерінің сау құрбыларынан анағұрлым артта. Геометриялық фигуралардың көмегімен сурет салу немесе басталған суреттерді аяқтау сияқты эксперименттік тапсырмаларды орындауда, әдетте сау балалар тіл мүкістігі бар балалардан 5 бейнені артық сала алады. Ал жалпы тілі дамымаған балаларда заттың бейнесін көшіру, қайталау 2,5 есе артық кезігеді. Сөйлеу тілі бұзылған балаларда бірыңғайлылық, дайын үлгіден көшіруге бейімділік, инерттілік, қиял шеңберінің тарлығы, танымдық процестердің сарқылғыштығы байқалады.
Олардың жұмыс істеуіне анағұрлым көп уақыт керек, әрі тапсырманы орындау барысында әлсін-әлсін үзіліс жасауға тырысады. Жалпы алғанда тілдік патологиясы бар балаларға тән белгілер: қимыл-қозғалыстың аздығы, инерттілік пен қиял процесінің сарқылғыштығы
Дамуында бұзылысы бар балалардың зейінінің ерекшеліктері
Жалпы дамуында бұзылысы бар балалар дегеніміз-ақыл ойында,психикасында немесе дене бітімінде бұзылысы бар тұлғаларды атаймыз.Дамуында бұзылысы бар балалардың зейін ерекшелігі басқа қалыпты балалармен салыстырғанда тұрақсыз, артта қалушылық байқалады. Дәл қазір дене бітімінде бұзылысы бар балалардың тірек қимыл апаратында бұзылысы бар балалардың зейін ерекщелігіне ьоқталамыз.
Әсіресе ерікті зейіннің қалыптасуы айтарлықтай қиындықпен жҥзеге асады. Кейде бала қарапайым әрекеттердің ӛзін, мақсатты тҥрде орындай алмайды. Белсенді ерікті зейіннің әлсіздігі байқалады. Белсенді ерікті зейіннің бҧзылуында, танымдық актінің бастауыш сатысы – ақпаратты қабылдау мен қорыту кезіндегі назар аудару мен ерікті таңдау зардап шегеді.
Достарыңызбен бөлісу: |