Анализатор дейді. Түйсіктің физиологялық негіздері күрделі комплекстерден тұрады. Оны И. П. Павлов анализатор

1.Кіріспе.

• 1.Кіріспе.
• 2.Негізгі бөлім.
• 2.1. Түйсіктің физиологялық негіздері
• 2.2. Анализатор түрлері
• 2.3. Түйсіктер түралы жалпы ұғым
• 2.4. Түйсіктің заңдылықтары мен түрлері.
• 4.Пайдаланған әдебиеттер.

• Тән сезіп, көзбен көрмек, бермек.
• Бесеуінен мұндағы ой істі сол мұрын исі,
• тіл дәмнен хабар алып, жақсы-жаман әр тексермек.
• Шәкәрім Құдайбердіұлы

• ТҮЙСІК – сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының жеке қасиеттерінің, сезім мүшелеріне тікелей әсер етуінен пайда болған мидағы бейнелер.

Бейнелейді;

• Бейнелейді;
• Заттар мен құбылыстардың негізгі сырттай белгілерін;
• Ішкі ағзалардың қалпын.

• Тітіркенуді қабылдаушы қызметін;
• Өткізуші орталыққа ұмтылған жүйке жолдарының қимылын;
• Талдағыштардың орталық ми қабығы бөліктеріндегі әрекетін.

Түйсіктің физиологялық негіздері күрделі комплекстерден тұрады.Оны И. П. Павлов анализатор дейді.

• Түйсіктің физиологялық негіздері күрделі комплекстерден тұрады.Оны И. П. Павлов анализатор дейді.

Әр анализатор 3 бөліктне тұрады.

• Әр анализатор 3 бөліктне тұрады.
• 1. ПЕРИФЕРИЯЛЫҚ – сезім мүшелері
• ( рецепторлар)
• 2. ӨТКІЗГІШ БӨЛІМ – рецепторларды тиісті орталықтармен байланыстырып отыратын афференттік және эфференттік жолдар.
• 3. МИДАҒЫ ТҮРЛІ ЖҮЙКЕ ОРТАЛЫҚТАР.

Анализатордың орталық бөліктері:

• Анализатордың орталық бөліктері:
• . . . . . - көру;
• 0000000 – тері;
• ΘΘΘΘ – иіс, дәм;
• - - - - - - қозғалыс.
• Анализатордың шеткі бөлігі:
• 1-көз; 2- құлақ; 3- тері; 4- иіс
• мүшесі; 5- дәм мүшесі;
• 6- бұлшық еттер мен сіңірлер;
• 7- ішкі органдар рецепторы.

А.Р. Лурия түйсікті екі принципке жүйелік және генетикалық түрлерін ашты.

• А.Р. Лурия түйсікті екі принципке жүйелік және генетикалық түрлерін ашты.
• Түйсіктің жүйелік жіктемесінің, негізін салған ағылшын физиологы Чаррльз Шеррингтон (1906). Түйсікті 3 негіггі типке бөлді
• Экстрорецепторлар;
• Интероцепторлар;
• Пропреоцепторлар.

Генетикалық жіктемені ағылшын неврологы Х. Хэд салған.

• Генетикалық жіктемені ағылшын неврологы Х. Хэд салған.
• 1. Пропатикалық оған органикалық түйсіктер
• ( қарны ашу, шөлдеу т.с.с.)
• 2 . Эпикритикалық оған адамның негізгі түйсіктері жатады.
• Б. М. Теплов түйсіктерді 2 топқа:
• 1.Экстрорецепторлар.
• 2. Интероцепторлар.
• Ал пропреоцепторларды ішкі түйсіктер деп санады.

• Түйсіктің
• заңдылықтары

• Сезгіштік және
• табалдырық
• абсолюттік айырма

• Адаптация –
• біртіндеп бейімделу

• Сенсибилизация-
• сезгіштіктің артуы

• Синестезия- сүйсіктердің
• қосарлана жүруі

• Бір ізді образдар-
• аз уақытқы болса
• да түйсіктің өз күйінде қалуы

• Түйсіну
• табалдырықтары

• Икемделу
• (адаптация)

• Контраст

• Бейне жалғасы

• Сенсибилизация

Экстрорецепторлар (сыртқы анализатор рецепторлары)	Көру, есту, иіс, дәм сезу, температуралық, тактильді.
Интероцепторлар(Ішкі процестерге байланысты)	Ауыстыру, Теңдікті сузіну Жылдамдық байқау
Пропреоцепторлар(дененің кңістіктегі қалпы жөніндегі ақпараттармен қамтамасыз етеді)	Бұлшық ет, қозғалыстық

Біздің көзімізге электромагнит толқындарының әсер етуінің нәтижесінде пайда болады.

• Біздің көзімізге электромагнит толқындарының әсер етуінің нәтижесінде пайда болады.

Есту мүшесін тітіркендіретін ауа бөлшектерінің тербелістері – дыбыс толқындары.

• Есту мүшесін тітіркендіретін ауа бөлшектерінің тербелістері – дыбыс толқындары.

Мұрын кеңсірігіндегі кілегей қабықтың клеткаларына түрлі химялық заттардың әсер етуі нәтижесінде иіс түйсіктері пайда болады.

• Мұрын кеңсірігіндегі кілегей қабықтың клеткаларына түрлі химялық заттардың әсер етуі нәтижесінде иіс түйсіктері пайда болады.

Дәм тіліміздегі дәм бүршіктері.Оны ттіркендіретін белгілі дәмі бар,суға ерігіш түрлі химиялық заттар.

• Дәм тіліміздегі дәм бүршіктері.Оны ттіркендіретін белгілі дәмі бар,суға ерігіш түрлі химиялық заттар.

Сипап сезу түйсіктері.

• Сипап сезу түйсіктері.
• Кинестезиялық түйсіктер дененің жеке мүшелерінің бір күйдегі қалпын, қозғалысын білдіреді.
• Тең басу түйсіктері.
• Вибрациялық түйсіктер.

• Пассив сипай сезу
• тері түйсігі
• түгелдей кіреді

• Актив сипай сезу
• Түйсігінің рецепторлары
• қолында орналасқан

Пайдаланған әдебиеттер:

• Пайдаланған әдебиеттер:
• 1. Қ.Б. Жарықбаев. “Психология негіздері” –Алматы,2005.
• 2. С. Бап –Баба. “Психология”-Алматы, 2005.
• 3. К.С. Жумасова “ Психология” – Алматы.
• 4. Р.С. Немов ,Психолгия: Учеб. Для студ. Высш. Пед. Заведений: В3 кн.

жүктеу 11,8 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: