Алматыкітап баспасы

67
3. Берілген 
х
мәнін 
у 
= – 2
х 
+ 6 
функциясына салып, 
у
мәнін есеп- 
теу үшін, функцияға сәйкес 
= – 2 
*
 D3 + 2 
формуласын
 
С3
ұяшығына 
енгізіп,
 С13 
ұяшығына дейін көшіріп қоямыз.
4.
 
у 
= 2
х
 
+ 2 
функциясының графигін салу үшін, 
В3 : В13
пен 
А3 : А13
арасындағы ұяшықтарды көшіріп, 
Вставка 
(Кірістіру) 
=>
Диаграммы 
(Диаграммалар)
 Точечная 
(Нүктелік)
 => Точечная с 
гладкими кривыми и маркерами 
(Тегіс нүктелік иір сызық және 
маркерлермен)
 
командаларын орындап, 
1-суреттегі
диаграммадағы 
қызыл түсті сызықтық түзуді сызамыз.
5.
 
у
 
= – 2
х
 
+ 6 
функциясының графигін осы диаграммаға кірісті- 
ру үшін, 
С3 : С13 
арасындағы ұяшықтарды көшіріп, диаграмманы
ерекшелеп алып, 
Вставить 
(Кірістіру)
 
батырмасын басамыз. 
Диаграммада көк түсті сызықтық түзу пайда болады. Функция 
графиктерінің қиылысу нүктесін 
1-суреттегі
9-қатарға қарап 
анықтауға болады. Екі функция 
х 
= 1 
мен 
у 
= 4
нүктелерінде қиылы-
сады. Кестенің басқа жерінде мұндай сәйкестік жоқ.
 
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
1
y=2x+2
y=-2x+6
2
y
x
y
x
3
-8
-5
16
-5
4
-6
-4
14
-4
5
-4
-3
12
-3
6
-2
-2
10
-2
7
0
-1
8
-1
8
2
0
6
0
9
4
1
4
1
10
6
2
2
2
11
8
3
0
3
12
10
4
-2
4
13
12
5
-4
5
Екі түзудің қиылысу диаграммасы
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
-2
-4
-6
-8
-10
-6 -5 -4 -3 -2 -1 0 1 2 3 4 5 6
1-сурет. 
Графиктердің қиылысуы
 
Физикалық есептерді шешуде электрондық кестені қолдану
Тапсырма.
Ток күші мен кедергі арасындағы өзара байланыс I(
R
) 
графигін құр. Кедергі (
R
) 1 
Ом-
мен 10 
Ом
аралығында 1 
Ом
қадаммен 
өзгереді.
Тапсырманы орындау алгоритмі: 
Тапсырманы орындау барысында физикадағы тізбек бөлігі үшін 
Ом
заңының формуласын жазамыз. 
I = U
R
формуладан байқалып 
тұрғандай, ток күші мен кедергі арасында кері байланыс бар. 
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.COM
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

68
D1 ұяшығына кернеудің тұрақты мәнін жазайық. Мысалы, 
U=40B. D1 ұяшығын абсолюттік ұяшық ретінде пайдаланамыз. 
В
бағанына кедергілердің мәнін қоямыз, ал 
А2
ұяшығына 
=$D$1/B2
формуласын жазып, 
А11
-ге дейін көшіріп шығамыз (
2-сурет
).
 
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
L
1
I(A) R(OM)
U= 40 B
2
40,0
1
3
20,0
2
4
13,3
3
5
10,0
4
6
8,0
5
7
6,7
6
8
5,7
7
9
5,0
8
10
4,4
9
11
4,0
10
12
13
14
45,0
40,0
35,0
30,0
25,0
20,0
15,0
10,0
5,0
0,0
0 2 4 6 8 10 12
Х осі (R)
У осі (I)
2-сурет. 
График сызу
Геометриялық есептерді шешуде электрондық кестені қолдану
Тапсырма.
Бірнеше үшбұрыштың барлық қабырғасының ұзын-
дығы берілген. Герон формуласын пайдаланып, осы үшбұрыштардың 
ауданын тап. Үшбұрыштардың ең үлкен және ең кіші аудандарын 
анықта.
Тапсырманы орындау алгоритмі
1. Тапсырманы орындауда геометрия 
курсындағы үшбұрыштың берілген үш 
қабырғасын пайдаланып, үшбұрыш ауданын 
есептеудің 
Герон формуласын
– үшбұрыш- 
тың ауданын (S) оның қабырғаларының 
(
a
, 
b
және 
c
) ұзындықтары арқылы өрнектей-
тін формуланы қолданамыз:
S = p(p – a) (p – b) (p – c).
Мұндағы 
p
– үшбұрыштың жарты периметрі: 
p = a + b + c
2
.
2. Ехсеl программасында 
3-суреттегі
үлгідегідей кесте жасай- 
мыз. Үшбұрыш қабырғаларының мәндерін ойша беруге болады.
3. Е3 ұяшығына 
= (B3+C3+D3)/2
формуласын жазып, Е4-тен Е12 
ұяшығына дейін көшіріп қоямыз. 
С
А
В
b
a
с
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.COM
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

69
4. F3 ұяшығына 
=КОРЕНЬ (E3 * (E3–B3) * (E3-C3) * (E3-D3))
бола-
тын Герон формуласын жазып, F12 ұяшығына дейін көшіріп қоямыз. 
5. Ең үлкен үшбұрыштың ауданын табу үшін, 
= МАКС(F3:F12)
формуласын қолданамыз. 
6. Ең кіші үшбұрыштың ауданын табу үшін, 
= МИН(F3:F12) 
формуласын қолданамыз. 
7. Барлық үшбұрыштың орташа ауданын табу үшін, 
= СРЗНАЧ(F3:F12) 
формуласын пайдаланып есептейміз.
3-сурет. 
Excel-де есептеу
Экономикалық есептерді шешуде электрондық кестені қолдану
Тапсырма. 
Телефон компаниясы өз қызметіне ақы төлеудің 
жаңа жүйесін енгізді. Жаңа ақы төлеу жүйесі бойынша, егер абонент 
1 айда 
А
минутқа дейін сөйлессе, онда ол әрбір минут үшін 10 теңге, 
ал 
А
минуттан артық сөйлессе, онда артық сөйлескен әрбір минут 
үшін 
В
теңге төлейді. Осы компанияның қызметін алғаш пайдалан-
ған 10 абоненттің төлейтін жалпы сомасын электрондық кесте көме-
гімен қалай есептеуге болады? 
Тапсырманы орындау алгоритмі
1. Тапсырманы орындауда 
4-суреттегі 
үлгі бойынша кесте 
дайында.
2. Логикалық функцияны қолданып, сөйлесу 
А
минуттан ар-
тып кеткен және 
А
минутқа жетпей қалған жағдайлар-
ды қарастырып, сөйлесу бағасын табамыз.
С
4
ұяшығына 
A15
Үшбұрыштардың орташа ауданы
A
B
C
D
E
F
1
Үшбұрыш
№
Үшбұрыш қабырғалары
Жарты периметрі
Үшбұрыштың 
ауданын есептеу
2
a
b
c
3
1
10
12
13
17,5
57,00
4
2
8
7
9
12
26,83
5
3
5
4
3
6
6,00
6
4
8
5
11
12
18,33
7
5
4
6
8
9
11,62
8
6
7
11
13
15,5
38,50
9
7
14
15
16
22,5
96,56
10 
8
2
4
3
4,5
2,90
11
9
4
4
7
7,5
6,78
12
10
3
4
5
6
6,00
13
Ең үлкен үшбұрыштың ауданы
96,56
14
Ең кіші үшбұрыштың ауданы
2,90
15
Үшбұрыштардың орташа ауданы
27,05
Все
учебники
Казахстана
на
OKULYK.COM
*
Книга
предоставлена
исключительно
в
образовательных
целях
согласно
Приказа
Министра
образования
и
науки
Республики
Казахстан
от
17 
мая
2019 
года
№
217

70
=ЕСЛИ (B4>$C$1; $C$1*$F$1; B4*$F$1)
формуласын жа-
зып, 
С13 
ұяшығына дейін көшіріп қоямыз. Формулада 
сөйлесу уақытының шегі А, бағалар жазылған ұяшықтарға 
абсолютті сілтеме қоямыз.
3. Сөйлесу уақыты А минуттан асып кеткен абоненттердің 
артық минуттарын D бағанына орналастырамыз. 
D4
ұя-
шығына 
= ЕСЛИ (B4 > $C$1; B4 – $C$1 ; 0)
формуласын енгізіп, 
D5
-тен 
D13
ұяшығына дейін көшіріп қоямыз.
4.
Е
4 ұяшығына белгіленген мөлшерден артық минуттардың 
бағасын есептеудің
 = D4 
*
 $F$2 
формуласын жазып, 
Е13
-ке 
дейін көшіріп қоямыз.
5.
F
бағанасында абоненттің бір айда төлеген жалпы сомасын 
F4 
ұяшығында 
= C4 + E4 
формуласының көмегімен есептеп,
 F13-
ке дейін көшіріп қоямыз.
A
B
C
D
E
F
1
A=
300 минутқа дейін Бағасы=10
2
A=
300 минуттан жоғары Бағасы = 25
3
Үйлер
Бір айда телефонмен 
сөйлесуге кеткен уақыт 
(минутпен)
Сөйлесу 
бағасы 
(теңге)
Берілген 
мөлшерден артық 
(минут)
Сөйлесу 
бағасы 
(теңге)
Телефон 
байланысының 
жалпы сомасы 
(теңге)
4
1-үй
500
3000
200
5000
8000
5
2-үй
173
1730
0
0
1730
6
3-үй
468
3000
168
4200
7200
7
4-үй
392
3000
92
2300
5300
8 
5-үй
100
1000
0
0
1000
9
6-үй
500
3000
200
5000
8000
10
7-үй
267
2670
0
0
2670
11
8-үй
308
3000
8
200
3200
12
9-үй
150
1500
0
0
1500
13
10-үй
87
870
0
0
870
4-сурет. 
Электрондық кесте
Қолданбалы есептерді шешудің үлгілерін пайдаланып, төменде 
берілген тапсырмаларды орында.
1. 

жүктеу 5,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: