193
-
Салық жүйесін максималды жеңілдету, заңдардан және біркелкі емес
түсіндіпмсесі бар нормалардың нұсқауларынан шығарып тастау;
-
Салықтық күштемені салық ставкаларын тӛмендету жолымекн жеңілдету,
салық алудың орынды деңгейін қамтамасыз ету;
-
Тікелей және тікелей емес салықтардың оптималды үйлесімі. Нарықтық
экономикасы дамыған елдерде соңғы жылдары тікелей салыққа кӛңіл аударылады, ал
тікелей емес салықтарға сүйену салықтық әкімшіліктердің тікелей салықтарды жинаудың
нәтижелі салықтық бақылауын ұйымдастыра алмайтынын кӛрсетеді;
-
Тұрақты салық салыну базасы бар мүліктік салықтардың мәнін күшейту;
-
Аймақтық және жергілікті салықтардың жоғары шектерін орнату;
-
Салықты есептеу мен тӛлеу тәртібіне қалайда тиісті заңдардың салық
заңнамасымен сәйкестігін іске асыру;
-
Шаруалық субъектілердің олардың ӛндірістік қызметімен байланысты
нақты ұсталымдарына салық салуды максималды есепке алу;
-
Жеке тұлғаларға жеке табыстың салық салуды жетілдіру, инфляциялық
процесті ескеріп, салық салудың иілгіш шкласын ӛңдеу;
-
Салықты тӛлеудегі еріктілік принципін дамыту, оның ажырамас бӛлігі
салық заңнамасының ӛзгерістері жайлы салық тӛлеушіні уақытында хабардар ету,
салықты есептеу мен тӛлеуде кеңестік қызмет кӛрсету.
Осылайша ҚР салық жүйесін ұзақ перспективада дамытудың негізгі мақсаты
экономикалық ӛсуді белсендіретін және бюджеттік жүйенің қажетті табыс деңгейін
қамтамасыз ететін бәсекеге қабілетті салық жүйесін қалыптастыру болып табылады.
Қолданылған дереккөздері тізімі
1 С.Құлпыбаев, С.Ж.Ынтықбаева, В.Д.Мельников. Қаржы: Оқулық. Алматы, 2010,
- 48 б.
2 Нурумов А.А. Налоги и финансы в рыночной экономики. – Астана: Елорда, 2012.
–с. 69.
3 Черник Д.Г., Князева В.Г. Налоговые системы зарубежных стран. –М, изд.
«ЮНИТИ», 2007г. –с. 162
4 Үмбетәлиев А.Д., Керімбек Ғ.Е. Салық және салық салу: Оқулық. – Алматы:
Экономика, 2011. -203 бет
5Худяков А.И. Налоговое право Республики Казахстан. -Алматы: ТОО Баспа,
2007. –с. 71.
ОЖӘ 378.079
Офшорлық бизнес қалыптасуы мен даму үдерістері
Баймуратов С.Ж. магистр, оқытушы
Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университеті
Түркістан қ.
E-mail:
satjan_1978@mail.ru
Нарықтық экономикаға кӛшу және дүниежүзілік шаруашылық жүйесінің
интеграциялануы оффшорлық бизнесті құру мен дамыту қажеттілігімен камтамасыз
етіледі. Іс-әрекеттің белгілі бір түрі ретінде оффшорлық бизнес батыс елдерінде ӛте кӛп,
ал ТМД елдерінде аз таралған. Оффшорлық бизнестің сипаты мен маңызы ТМД елдерінің,
соның ішінде Қазақстан Республикасының салық тӛлеушілеріне аз мӛлшерде белгілі.
194
Бірақ бұл бизнес және оның пайдалану үлгілерінің артықшылығы туралы керекті
ақпаратты алған кезде заңды және жеке тұлғалардың оған ынталылығы ӛсіп отыр.
Оффшорлық бизнесте іскерлік мүмкіншіліктерінің үлкен шеңбері бар.
Халықаралық қаржы-шаруашылық операцияларының субъектісі ретінде оффшорлық
аймақта тіркелген компания немесе шетелдік секретарлық бақылаудағы фирмасы болса,
салықтық шығындарын елеулі тӛмендету мүмкіндігі беріледі. Шетелдік компания атынан
бірінші қолы қойылған иеленуші және оффшорлық құрылымдарды құру күнделікті істегі
бизнес үшін ыңғайлы құрал болып табылады.
Салық тӛлеушілерге қолайлы жағдайдың тәртібін жасайтын салықтық зандылық,
салық салу жүйесінің, құрылымы, салық тӛлеудің мӛлшері мен оларды тӛлету тәртібі,
сонымен бірге салықтық және акциздік жеңілдіктер әрбір мемлекеттің экономикалық даму
дәрежесін анықтайды. Салық тӛлеушілер салықтық заңдылықты терең игеріп, салық салу
кезінде қолданатын нормалар, жеңілдіктер және тағы
басқа ерекшеліктерді дұрыс
қолдануы тиіс[1].
Сонымен Оффшор – ағылшын тілінен аударғанда «жағалаудан қашық» деген
мағынаны білдіреді. ―Оффшорлық‖, ―оффшор‖ деген термин ағылшын тілінде ―off-shore‖,
яғни «жағалаудан тыс» деген мағына береді. Әлемдік қаржы орталықтары, сондай-ақ банк
операцияларының кейбір түрлері үшін қолданылатын термин. Оффшор дегеніміз
не? Экономикалық әдебиеттерде бұл терминге «коммерциялық қызметті арнайы
экономикалық аймақ» деген түсінік береді. Оффшор дегеніміз – кез келген шетелдік
салық тӛлеудің жеңілдетілген түрі бойынша фирма ашуға қолайлы мемлекет немесе бір
мемлекеттің белгілі бір аумағы. Ондай аймақта тіркелген фирманы оффшорлық компания
немесе оффшор деп атайды. Оффшорлық бизнестің қаржы орталықтары шетел капиталын
салық жеңілдіктері мен басқа да жеңілдіктер беру, орталық орналасқан елде тіркелген
шетел компанияларының табысына салынатын салықты азайту немесе толық жою
жолымен тартады. Оффшорлық компания тек салық шығынын азайтуға ғана емес,
шетелдік компанияның атынан келісімді жүзеге асырып, шетелдік банктердегі несие
қорларына қол жеткізе алады. Оффшорлық бизнестің дамуын кӛтермелей отырып, елдер
қыруар табыс алады. «Оффшорлық аймақтар тек аралдарда ғана болады» деген жаңсақ
пікірде қалыптасқан. Еуропаның кӛптеген елдерінде де оффшорлық фирмаларды тіркеуге
мүмкіндік бар [3].
Мысалы, Ресейді алалық. Соңғы уақытта бұл мемлекет шикізатты оффшор арқылы
сатуды азайта бастады. Себебі, шикізат клиентке тікелей сатылмайды. Алдымен,
оффшорлық компанияға нарықтық бағадан тӛмен сатады. Ал оффшорлық компания болса,
әлемдік тұтынушыларға нарықтық бағамен ӛткізеді. Бағадағы айырма құн оффшордың тӛс
қалтасында қалады. Оффшорлық компанияның иесін анықтау мүмкін емес. Қарапайым
делдалдықтың арқасында жасырын тұлғаның қанша табыс тапқаны белгісіз күйде қалады.
Нарықтық экономиканың қалыптасуы мен дамуы экономикада оффшорлық
орталықтардың пайда болуына әкелді. Соңғы 10 жылдықта аталмыш орталықтардың
қаржылық активтері айтарлықтай ӛсіп, экономикасы дамыған елдерде ғаламдық бизнеске
айнала бастады. 1970 жылдары оффшорлық аумақтарға шетелдік капитал салымдары 6,7
млрд. долларды құраса, 1983 жылдары олар 50 млрд. долларға жетті және осы жағдайда
АҚШ капитал салымдарының жалпы кӛлемі бүкіл әлемде 227 млрд. долларға жетті. Айта
кету керек, бұл жерде 1970 жылдары АҚШ – тың типтік трансұлттық компаниясы елден
тыс жалпы пайданың 10-20 пайызы кӛлемінде табыс тапты, ал бұл кӛрсеткіш 1995 ж шет
елдік филиалдар есебінен 50 пайызға дейін жетті.
Дүниежүзілік экономикалық бағыттың либералдануына,
сӛйтіп қарым-
қатынастардың жаһандануына байланысты арнайы экономикалық аймақтар құру идеясы
әлемнің дамыған және дамушы елдерінде кең таралып отыр. Шетел тәжірибесі кӛрсетіп
отырғандай, ӛндірісті әртараптандыру, жұмыспен қамту, экономикалық, ғылыми-
техникалық даму мақсаттарындағы АҚШ-тың – ―Силикон-Веллс‖, Ирландияның –
―Шеннон‖, Бразилияның – ―Манаус‖, ҚХР-дың шет аумақтарындағы және РФ-ның
Достарыңызбен бөлісу: |
