Алматы экономика және статистика академиясы «Сібір бизнес, басқару және психология институты» мемлекеттік емес жоғары кәсіпкерлік білім беру мекемесі

183 
 
1)  Дамыған    мемлекеттерден  жаңалықтардың  басым  кӛпшілігі  шағын 
инновациялық  кәсіпорындарды  жасайды.  Ал,  Қазақстан  100  кәсіпорынның  4,8%ғана 
инновациялық  жолмен  жұмыс  істеуде.  Осы  мәселені  шешпей    біздің  дамуымыз  қыйын  
болады. Ол үшін  жақында қабылдаған  салық  кодексіне  мынадай  ұсыныс енгізу керек;  
кіші инновациялық  кәсіпорынды  иновациялық товарлар жаңа технологияларды шығару  
үшін  салықтан  екі  жылға  босатылса  .  Сонда  шағын  инновациялық  кәсіпорындарға  жаңа 
тауалар, технологиялар шығаруға мүмкіндік берер еді. 
2) Мемлекет жеке кәсіпкерлермен  әріптестікке түсіп инновациялық жаңалықтарды 
, технологияларды ашу үшін бірге жүйелі  түрде жұмыс істеу. Оған керек болса  Ұлттық  
қордан осы салаға қомақты қаржы бӛліп , инновацияны дамыту.    
Ғылыми-техникалық  әлеует  кез  келген  мемлекеттің    ұлттың  байлығының  негізгі 
саласы. Барлық  дамыған елдер тәжірибесі корсеткендей, экономикалық даму, кӛркеюдің 
негізгі  жолы  –  ғылыми-техникалық  және  инновациялық    салада  кӛшбасы    болу. 
Инновациялар  мен  жаңалықтар    экономиканың    құрылуына  тӛтеп  беріп,  ғылыми-
техникалық    прогрестің  белсенді  түрде    дамуына  жағдай    жасап,  ұлтық  экономиканың  
тиімділігі  мен  бәсекеге  қабілеттілігін  жоғарылатады.  Сондықтан  бүкіл  дүние  жүзіндегі 
кәсіпкерлер  инновацияларды тиімді басқару мен ұйымдастыруға ерекше кӛңіл бӛледі. Ал, 
мемлекет    ӛз  тарапынан  ғылыми-техникалық  және  инновациялық  даму  саласына  қолдау  
жасап , тиімді саясат жүргізіп отырады.  
Ӛйткені, мемлектет  ғылыми -техникалық  және  инновациялық саясат  – ғылыми-
техникалық   жетістіктерді  адам игілігі үшін пайдаланып,адамзат ӛмір  сүру жагдайларын 
сапалы  түрде  жақсартуға  бағытталған.  Ал,  бұл    бүкіл    адамзат  тіршілігі  мен 
шаруашылығының    негізгі  басты  мақсаты.  Қазір,  Қазақстан    Республикасының  ғылыми-
техкикалық  зерттеулері  мен  инновациялық  саласы  дағдарыстық  жағдайда.  Бірақ  сол 
қыйындықтарға  қарамастан  Қазақстан  кәсіпкерлері  шет    ел    жаңалықтары  мен  ғылыми-
техникалык жетістіктерін табысты түрде игеріп,оларды жогаргы қарқынмен қызметтеріне 
енгізіп  келеді.  Әрине  бұл  инновациялар  халқаралык  технологиялык  денгейге  котерілуге 
мүмкіндік  береді,бра  сол  ғылыми-техникалык  жетістіктердің  кӛбісі  тек  біз  үшін  ғана 
инновация,  ал  шетелдіктер  үшін  олар  кешегі  күн  жаналықтары.  Сондықтан,  шетел 
технологиясы  мен  техникасын  игерумен  қатар  ӛз  ұлттық  ғылыми-техникалық 
әлеуетіміздің  дамуына  жағдай  жасап,отандық  ғылымдардың  ғылыми  жетістіктерін 
ӛндіріске енгізіп, оларды бағалай біліуіміз керек. 
Сонымен,  елімізде  инновациялық  бағдарламаларды  ,  стратегияларды  қабылдап 
қана  қоймай  олардың  нақты  іске  асуын  қатаң  қадағалап  отыру  қажет.  Сонда  ғана  шын 
мәніндегі инновациялық дамуға қол жеткізе аламыз. Инновацияларды дамыту үшін жаңа 
аралас  және  кӛп-функционалды  алаңдарды  айқындауға  ерекше  кӛңіл  бӛліну  керек. 
Мемлекеттік  сектордың  рӛлі  -  құқықтық  базаны  жасау,  бастапқы  инвестициялар,  білім 
мен  технологиялармен  алмасу  және  беру,  сондай-ақ  бірлескен  ғылыми-зерттеу 
бағдарламалары  үшін  бірлескен  тұғырнамаларды  ұйымдастырудағы  кӛшбасшылық. 
Жалпы, Қазақстан инновациялық дамудың сын-тегеуріндеріне ағымдағы ден қоюдан оны 
ұзақ мерзімді жоспарлауға кӛшуі қажет. 
 
Қолданылған дереккөздер тізімі 
1.  Қазақстан  Республикасы  Статистика  Агенттігі.  «Қазақстанның  2010  жылғы 
ғылым және инновациялық қызметі», 2010 жыл. 
2.   Твисс Б. Управление научно-техническим нововведениями. – М.: Экономика, 
1989. – 271 б. 
3.  Қазақстан  Республикасының  үдемелі  индустриялық-инновациялық  дамуының 
2010-2014 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы. Астана, 2010 жыл. 
4.  Жатканбаев 
Е.Б. 
Человеческие 
ресурсы 
как 
важнейший 
фактор 
конкурентоспособности страны. – Алматы: «Қазақ университеті», 2006. – 23-25 б. 
 

184 
 
УДК 336.77 
 
Особенности расчета ограничений по изменению качества 
кредитного портфеля банков второго уровня Республики Казахстан 
 
Байбулекова Л.А., к.э.н., доцент 
Алматинская академия экономики и статистики, г.Алматы 
E-mail: 
bal0303@mail.ru
 
 
Классификация кредитов осуществляется в зависимости от качества их обеспечения, 
финансового  состояния  заемщика,  его  кредитной  истории,      влияющих  на  вероятность 
полного  их  возврата  с  начисленным  вознаграждением.  Кроме  того  существуют  такие 
критерии как, например: при группировании кредитного риска по принципу установления 
взаимосвязи  заемщиков  между  собой  следует  учитывать  то,  что  при  наличии 
положительной связи клиентов банка между собой надо классифицировать их как единое; 
кредит,  по  которому  принято  обеспечение  в  виде  товаров,  недвижимого,  движимого 
имущества,  находящееся  или  зарегистрированное  за  пределами  Республики  Казахстан, 
считается необеспеченным; по кредитам, предоставленным с первого сентября прошлого 
года,    в  иностранной  валюте  заемщикам,  не  имеющим  соответствующей  валютной 
выручки и (или) валютные риски которых не покрыты соответствующими инструментами 
хеджирования  со  стороны  заемщика,  то  тогда  данный  кредит  должен  обеспечиться  5% 
провизии[1]. 
В  то  же  время  банки  второго  уровня  должны  создавать  портфель    однородных 
кредитов, и по нему создавать провизии, и он намного отличается от простого кредитного 
портфеля.  Представим  особенности  классификации  однородных  кредитов:  банки 
формируют  провизии  (резервы)  по  портфелю  однородных  кредитов.  Портфель 
однородных  кредитов  распространяется  только  на  займы  физических  лиц  и  субъектов 
малого  предпринимательства;  кредиты,  по  которым  размер  остатка  основного  долга  в 
совокупности на одного заемщика на дату оценки риска не превышает 0,02 процентов от 
величины  собственного  капитала  банка,  рассчитанного  в  соответствии  с  требованиями 
уполномоченного  органа  по  методике  расчета  пруденциальных  нормативов  для  банков, 
включаются  в  портфель  однородных  кредитов;  по  кредитам,  ранее  включенным  в 
портфель  однородных  кредитов  и  впоследствии  выведенным  в  связи  с  превышением 
лимита на одного заемщика, целевое подтверждение не требуется; признак однородности, 
включая  порядок,  методы,  сроки  их  группировки,  а  также  мониторинг,  методику, 
процедуры  классификации  и  формирования  провизий  (резервов)  против  таких  кредитов 
раскрывается по отдельности во внутренней кредитной политике банка [2,3].   
К признакам однородности кредитов согласно по требованиям НБРК  относятся: вид 
заемщика;  технология  кредитования;  целевое  назначение;  вид  обеспечения;  срок 
кредитования;  иные  признаки  по  различным  программам  кредитования,  определенные 
внутренней  кредитной  политикой  банка.  Провизии  по  кредитам,  не  вошедшим  в 
однородные  кредиты  могут  формироваться  в  диапазоне  от  5%  до  100%,  по  однородным 
кредитам – от 0,01% до 100%.  
Помимо  установления  требований  по  формированию  провизий,  регулирование 
кредитного  риска  осуществляется  также  путем  регламентирования  основных  методик, 
которые  должен  применять  банк  в  своей  деятельности.  Данные  требования  изложены  в 
Инструкции  о  требованиях  к  наличию  систем  управления  рисками  и  внутреннего 
контроля  в  банках  второго  уровня,  утвержденной  постановлением  Правления  Агентства 
Республики  Казахстан  по  регулированию  и  надзору  финансового  рынка  и  финансовых 
организаций  30  сентября  2005  года  №  359  [4].  К  ним  относятся:  Методики  прогнозной 
оценки  кредитного  риска  на  краткосрочный,  среднесрочный  и  долгосрочный  периоды  - 
процедуры  измерения  и  прогнозной  оценки  кредитного  риска,  в  том  числе,  должны