670
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
ұйымдастыру мен пайдаланудың бірегей тәжірибесін әзірлеп отырған, сонымен бір
мезгілде жайылымдық малдың бірегей тұқымдары шығарылып отырды.
Жайылымдық мал шаруашылығы жүйесінде өсімдіктер мен мал арасында өзара
экологиялық байланыс бар. Жайылымдық күтімде мал үнемі қозғалыста болады, азықты
бір орнында тұрып жеп күпті болу және шөп жамылғысын таптап тастау қаупін жояды,
өсіп-өну кезеңінің жалпы мерзімін ұзартады.
Қазіргі заманғы жайылымдық мал шарушылығы нақты жерлердің табиғи және
әлеуметтік-экономикалық жағдайларына сәйкес келуі тиіс. Алдымен табиғи
жайылымдардың биоөнімділігін және жайылымдардың қайтымсыз тозу қаупін ескеру
қажет.
«Жер реформасын жүргізу кезінде нарықтық экономиканың принциптерінің бірі
ескерілмей қалған, дәлірек айтсақ: жерді құны бар өндірістің ең маңызды факторы ретінде
қарастырылмаған.
Біздің еліміздің ең алдымен, малды жайып семірту және бордақылауды белсенді
қолдануға мүмкіндік беретін табиғи пішендіктер мен жайылымдар есебінен (етті)
жайылымдық мал шаруашылығын ұйымдастыру үшін орасан зор мүмкіндіктер бар.
Қоректік қасиеті бойынша және экономикалық пайдасы жағынан тау жайылымдарындағы
шөптік мал азығы ең құнарлы болып табылады. Олармен малды жаз кезінде – тау және
тау етегіндегі табиғи жайылымда азықтандырады, қыс кезінде малды жазық шалғындарға
жаюға болады, боран мен дүлей берекесіздікте алдын-ала дайындалған пішен және
пішендемемен қосымша азықтандырады. Мұндай азықтардың үлесі көп болған сайын,
рациондары да арзан, сүт пен еттің өзіндік құны одан сайын төмендей түседі.
Мамандандырылған жайылымда мал шаруашылығын, жайылымдық бағу және өсіруді
қарқынды дамытуға болады.
Осы жайылымдық мал шаруашылығы Қазақстандағы сиыр, жылқы және қой, түйе
еттері өндірісінің көздері болуы тиіс. Сонымен қатар бұл салаларда ресурсты қорғау
технологияларын кеңінен қолдану қажет, етті тұқымды тек таза тұқымды көбейту үшін
емес, малды өнеркәсіптік будандастыру үшін де пайдалану керек. Будандастырылған
бұқалар мен тайыншалар кейіннен бордақылауға барады, ал будандастырылған бұқалар
мен тай биелерден табыспен тауарлық еттік аналық үйірді қалыптастыруға болады.
Қолданылған дереккөздер тізімі
1. Закон Республики Казахстан о разведении скота от 09.05.1998 года за №278-1 с
изменениями дополнениями от 14.12.2001 года.
2. Приказ Министерства сельского хозяйства о департаменте скотоводства
Министерства сельского хозяйства №350 от 06.11.2001г.
3. Агентство Республики Казахстан по статистике Департамент статистики по
Алматинской области крестьянские (фермерские) хозяйства Алматинской области 2007.
Алматы, 2008г. – 2009г.
4. Земельный кодекс Республики Казахстан от 2006, 2003г. №442-II с изменениями
и дополнениями по состоянию на 05.07.20008г.
671
Open access:
http://www.aesa.kz:8080/conference_proceedings/2017/
Екінші деңгейдегі банктердің қаржылық қызметерін дамыту мәселелерін
шешу жолдары
Балмаханов Б.Ж.
Жетекші э.ғ.к., доцент Құдайбергенова Л.Ж.
«НАРХОЗ» Университеті, Алматы қ.
E-mail:
bahtiar_Balmahanov@mail.ru
Нарықтық экономика шарттары мен халықаралық стандарттар талаптары
Қазақстанның банк жүйесінің дамуында жаңа талаптар мен өзгерістің шамамен әр күн
сайын қадамдап кірігуін көздейді.
Қазақстанның екінші деңгейдегі банктеріне жалпы банктік секторға қатысты соңғы
кездері біршама талаптар қойылуда, өйткені мемлекеттің қаржы нарығының басым күші
Қазақстан банктерінде. Экономиканың барынша серпінді даму үстіндегі салаларының бірі
деп банкті атауға болады. Мәселен, банк секторы үшін өткен жыл жиынтық активтер мен
меншік капиталдың рекордтық өсу – екі есе дерлік өсу жылы ретінде атап өтілді. Банк
активтерінің мөлшері ІЖӨ-нің 91 пайызын құрап, экономикаға банк несиелерінің көлемі
өткен жылдың қорытындысы бойынша ІЖӨ-нің 60 пайызынан асып түсті.
Алматы қаласының Өңірлік қаржы орталығының құрылуы айтарлықтай оқиға
болды. Бүгінгі күні Алматы қаласы қаласының өңірлік қаржы орталығы қалыптасу
сатысында, өзінің ашылған қаржылық және қадағалау Агенттіктері бар. Ертеңгі күні
банктердің дамуына да айтарлықтай үлес қосары сөзсіз.
Қазақстанның мемлекеттік қарызы айтарлықтай болмаса да, екінші деңгейдегі
банктер мен жеке меншік компаниялардың сырттан алған қарыздары кілт өсіп кеткен. Бұл
елдегі қаржы тұрақтылығының әлемдік рыноктардағы ахуалға кіріптарлығын күшейтеді.
Осыған байланысты мемлекеттік, жеке меншіктік қаржы және корпоративтік
секторлардың сыртқы қарыздарына мониторинг жүргізу, сыртқы қарыз көлемін ел үшін
қауіпсіз деңгейде ұстау жөніндегі жұмысты күшейту қажет.
Қазақстанның алдағы кезде БСҰ-ға кіруі, сондай-ақ экономиканы серпінді дамыту
қаржы секторының бәсекеге қабілеттілігі мен тұрақтылығын арттыруды талап етеді. Бұл
банк секторының резидент еместер алдындағы міндеттемелерінің, жылжымайтын мүлікті
несиелеу мен тұтыну несиелері көлемінің, банктердің сыртқы рыноктарға
экспансиясының артуына байланысты тәуекелдерді тиімді басқаруды білдіреді.
Банктердегі топтасқан бақылау сапасын жақсарту, корпоративтік басқаруды
бағалайтын қосымша жеделдеткіштерді пайдалану жөніндегі шаралар қажет. Ұлттық
Банкке қазақстандық «Қаржы тұрақтылығы туралы есептілікті» шығару жөніндегі өз
практикасын жалғастыру керек.
Банк жүйесінің ахуалы Қазақстанның экономикалық тұрақтылығы үшін өте
маңызды. Ұлттық Банк әртүрлі әдістермен қысқа мерзімді өтімділік беру жолымен банк
жүйесіне қолдау көрсетуді жалғастыратын болады (РЕПО операциялары, валюталық
СВОП-тар мен ең төменгі резервтік талап кепілдігімен қаражат беру). Ұлттық Банк
транспаренттілік пен нарыққа барлық қатысушылар арасында екінші деңгейдегі
банктердің акционерлерін қоса алғанда, тәуекелдерді адал бөлу қағидаттарын қатаң
ұстанатын болады.
Екінші деңгейдегі банктердiң қаржы тұрақтылығын қамтамасыз ету, олардың
депозиторларының мүдделерiн қорғау, сондай-ақ ҚР ақша-несие жүйесiнiң тұрақтылығын
ұстап тұру мақсатында уәкiлеттi орган банктердiң қызметiн реттеудi, соның iшiнде:
-
күдiктi және сенiмсiз активтерге қарсы провизияларды қоса, пруденциалдық
мөлшерлерді және банктер сақтауға мiндеттi басқа да нормалар мен лимиттердi белгiлейді
және банктер орындауға мiндеттi нормативтiк құқықтық құжаттарды шығарады;
