Alikhan Bokeikhan University №сож тақырыбы

жүктеу 25,01 Kb.

Дата	12.11.2023
өлшемі	25,01 Kb.
	#44272

sro(34018-313) (6)сро төзімділік 5 апта

Орындаған:Кенжебек Есентай

Alikhan Bokeikhan University

№СОЖ
Тақырыбы: Айналмалы жуйе
Айналмалы жуйе бойынша жарыска 15 каманда катысты

Орындаған:Кенжебек Есентай
Тексерген:Омарбеков Аслан

Семей 2023 жыл
Гандболшылардың дайындық жүйесі. Жарыс жүйелерін үйрету
Гандболды жүйелі түрде 7-8 жастан бастап оқытуға болады. 9-10 жаста бастап балалар кіші-гандболдан жарыстарға қатыса алады. Гандболшының дайындығы бастапқыда, оның техника мен жекелей тактика негіздерін меңгерумен басталады. Алғашында бұл жағдай барлығына ортақ, бірақ біртіндеп, гандболшының ойын функцияларына байланысты арнайы болып ауысады.Ойын мазмұнын меңгеру жалпы таныстырудан арнайы техико-тактикалық дайындықтар мен оны оқытудан басталады. Бұл үшін жоғарғы дәрежелі гандболшылардың ойындарын көрген жөн және мұғалімнің қосымша әңгімелері мен түсіндірмелері де қажет. Содан кейін гандболға жақын қозғалмалы ойындарды жүйелі түрде оқытуға көшеді. Біртіндеп алғашқы сабақтардағы элементтерді қоса отырып, ойын қиындай түседі.Ойынның тактикалық қимылдарын жекелей және командалық ойынның келесі процессінде меңереді: «Допқа талас», «Доп капитанға», «Шектеулі гандбол» (аз құрамда) т.б.

Ойынды оқыту ойыншының допсыз шабуылдағы техникасын мен тактикасын меңгеруден басталады. Бұл үшін жүгіру кезіндегі жаттығулар мен әр түрлі секірулерді қолданады. Бастапқыда бұл жағдайлар қарсылассыз жүзеге асады, орташа темпте және басқа амалдардан бөлек, алайда біртіндеп оларды қарсы қимылдарды енгізу арқылы, жылдамдықты көбейту арқылы және басқа элементтермен біріктіре отырып қиындата түседі. Оқытудың ең басынан бастап, оң және сол қолдың допты беру және лақтыру кезіндегі қимылдарына тең дәрежеде көңіл бөлініп отыру керек . Бұндай қателердің пайда болуын тезарада ескертіп немесе тезарада жөндеп отыру қажет, оны былайша айтуға болады, допты көрерменнің назарынсыз қабылдау, білек пен саусақтың қате іс-қимылы немесе қолдардың қысыңқы болуы, допты үлкен арақашықтықпен лақтыру.

Спорттық ойындар тәжірибесінде жарыс өткізудің үш түрі (жүйесі) қалыптасқан: айналмалы, ұтылғаннан кейін ойыннан шығып қалу және аралас. Жарыс түрін таңдау жарыстың көлемі мен міндеттеріне, қатысушы командалар санына, спорттық құрал-жабдықтарына, қатысушылардың дайындық дәрежесіне, өткізу мерзіміне және т.б. байланысты. Әр жүйеге арнайы күнтізбе жасалады. Күнтізбені құрар алдында жеребьвка ойнатылады, оның нәтижесі бойынша әр командаға арный нөмір беріледі.
Айналмалы амал. Әр команда барлық командамен алма-кезек ойнайды. Басқа командалармен неғұрлым көп кездескен команда жеңімпаз аталады. Осы арада басқа орындарды да анықтайды. Қандай әтиже болса команда барлық қатысушылармен ойнайды, бұл жарыс тәжірибесін арттыруға, сондай-ақ спорттық шеберлікті дамытуға септігін тигізеді. Алайда, бұл амал көп уақытты қажет етеді. Әсіресе егер, екі немесе одан да көп айналым болған жағдайда.Айналмалы жүйеде жарыс күндері команда саны тақ болғанда қатысушыларының санымен сәйкес келеді, ал егер тақ емес, жұп болған жағдайда, осы мрзімнен бір күш кеш болады. (x = n; x = n-1, сәйкес), бұндағы х – ойын күндерінің саны, n – қатысушы командалар саны.
Айналмалы жүйе кезінде бір айналым ойын саны келесі формула бойынша анықталады:

n (n-1),

x =

2

бұндағы, х – кездесу саны, n – командалар саны;

(n - 1) – әр команда өткізетін ойын саны; 2 – бір ойынның екі командаға да ортақ екенінің көрсеткіші.

Спорттық олйындарда кездесу орындары үлкен маңызға ие: өз алаңы немесе қарсылас алаңы. Күнтізбе осы талап есебімен құрылады – алңды алма-кезек ауыстыру және ауыстырмау.

Алаңды алма-кезек ауыстыру амалы. Жарыстың күндері күн сайын кездесетін команда нөмірлерін кесте арқылы анықтайды. Нөмірін бірінші анықталған команда өз алаңында ойнайды.

5 6 7

1 2 3 4

Ойнаушы командалар санын тең бөліп, екінші жартысынан бастап сандарды баған бойына жазады, егер қатысушы команда саны тақ болатын болса, онда келесі санды 2-ге бөледі. Мысалы 7 команда ойнайды. Келесі 7-ден кейінгі 8-ді 2 бөліп, баған бойынша екінші жартысынан бастап сандарды тізіп жазады, яғни 5-тен: Команда қатысушыларының саны жұп болған жағдайда ақырғы санды жазбайды. Осындай сандар жазылған бағананың жанынан тағы сондай сызық сызып үстінен 1 саны жазылады, ал бағанаға (төменнен жоғарыға қарай) келесі сандар 2,3,4 кезекпен жазылады. Тағы бір сызық сызып, оның үстінен келесі санды жазады (осы жағдайда - 5) және т.б. Әр сызықтың екі жағынан жазылған сандар бір-бірімен ойнайтын екі команданың нөмірін көрсетеді; сызықтың оң жағындағы сандар өз алаңында ойнайтын команда нөмірлерін көрсетеді, ал сол жағындағы сандар қарсыластарының алаңында ойнайтын команда нөмірлерін көрсетеді.Сызық астындағы сандар өз алаңында ойнайтын командалар санын көрсетеді, ал үстіндегі сандар қарсыластарының алаңында ойнайтын командалар санын көрсетеді

3-4 командаға
1-й день	2-й день	3-й день
1 - (4)	(4) - 3	2 - (4)
2 -3	1 - 2	3 - 1

5- 6 командаға
1-й день	2-й день	3-й день	4-й день	5-й день
1 – (6)	(6) – 4	2 – (6)	(6) – 5	3 – (6)
2 – 5	5 – 3	3 – 1	1 – 4	4 – 2
3 - 4	1 - 2	4 - 5	2 - 3	5 – 1

7 – 8 командаға
1-й день	2-й день	3-й день	4-й день	5-й день	6-й день	7-й день
1 – (8)	(8) – 5	2 – (8)	(8) – 6	3 – (8)	(8) – 7	4 – (8)
2 – 7	6 – 4	3 – 1	7 – 5	4 – 2	1 – 6	5 – 3
3 - 6	7 - 3	4 - 7	1 - 4	5 – 1	2 - 5	6 – 2
4 - 5	1 - 2	5 - 6	2 - 3	6 - 7	3 – 4	7 – 1

9-10 командаға
1-й день	2-й день	3-й день	4-й день	5-й день	6-й день	7-й день	8-й день	9-й день
1– (10)	(10)–6	2–(10)	(10)-7	3-(10)	(10)–8	4-(10)	(10)-9	5-(10)
2 – 9	7 – 5	3 – 1	8 – 6	4 – 2	9 – 7	5 – 3	1 – 8	6 – 4
3 - 8	8 – 4	4 – 9	9 – 5	5 – 1	1 – 6	6 – 2	2 – 7	7 – 3
4 - 7	9 - 3	5 – 8	1 – 4	6 – 9	2 – 5	7 – 1	3 – 6	8 – 2
5 - 6	1 - 2	6 - 7	2 - 3	7 - 8	3 - 4	8 – 9	4 - 5	9 - 1

Алаңды ауыстырмай ойнау амалы. Бұл алаңды ауыстрмау амалы жарыс бір ғимаратта өткен жағдайда қолданылады. Кесте жұп командалар санына арнайы жасалады, ал егер командалар саны тақ болса, ақырғы санды нөлге ауыстырады. Барлық қатысушы командалар екі бағанаға тең бөлінеді: бірінші жартысы жоғарыдан төменге қарай жазылса, екінші жартысы төменнен жоғарыға қарай жазылады. Кестенің екі нұсқасы болуы мүмкін.

1-ші вариант
1-й день	2-й день	3-й день	4-й день	5-й день
1-6	1-5	1-4	1-3	1-2
2-5	6-4	5-3	4-2	3-6
3-4	2-3	6-2	5-6	4-5

2-ші вариант
1-й день	2-й день	3-й день	4-й день	5-й день
1-2	1-3	1-4	1-5	1-6
6-3	2-4	3-5	4-6	5-2
5-4	6-5	2-6	3-2	4-3

Команда саны тақ болған жағдайда, мысалы, 6 емес 5-пен аяқталған жағдайда, 6-ның орнына 0 жазылады – бұл кезде команда ойынға шықпайды. Команда саны көп болып, уақыт шектеулі болған жағдайда жарыс 2 этапқа бөлініп жүргізіледі: алдын ала және финалдық ойындар. Мысалы, 18 команда 6 топшадан үшке бөлінеді. Топшаларда 1-2 орын алған топтар финалдық топты құрады., онда 1-6 орындар ойнатылады. Ал 3-4 орын алғанда, 7-12 орындар ойнатылады және 5-6 орындарды алғанда, 13-тен 18-ге дейінгі орындар ойнатылады. Үш топтан 6-ға бөлуге болады. Бірінші орын алғандар 1-ден 6-ға дейінгі орындарға таласады, екінші орын алғандар 7-ден 12-ге дейінгі орындарға таласады, ал үшінші орынға ие болғандар 13-тен 18-ге дейінгі. Алдын ала ойналған ойын нәтижелері финалда саналады.

Финалға қатысу үшін жеребьевка былай ойнатылады: бірінші күні ойынға алдын ала ойналған ойындарға қатысқан командалар ойнайды. Күнтізбенің басқа қалған күндері жоғарыдағы қолданған амалдар бойынша жеребьевкадан берілген нөмірлері бойынша ойнатылады. Осы принцип негізінде қалған орындарды анықтау үшін финалдық топтар құрылады. Дәрежелері бірдей командалар ішінде топша құру үшін алдыңғы жарыстағы нәтижелерін ескере отырып жеребьевка ойнатылады. Гандболда жарыс қорытындысы жеңіс үшін жиналған ұпай, жеңіліс және жарысқа келмеген жағдай бойынша анықталады. Жеңіс үшін – 2 ұпай, тең түскен жағдайды – 1 ұпай, жеңіліс үшін – 0.

Айналмалы жүйе бойынша өткізілген жарыстың қорытындысын есептеу үшін, кесте беріледі, бұл кестеде барлық қажетті ақпарат жазылады

№ п.п.	Командалар	Командалар				Ұпай сандары	Доп айырмаш-ғы	Алған орыны
		1	2	3	4
1.
2.
3.
4.

Аралас жүйе.

Бұл жүйе айналмалы жүйе негізінде жасалған. Осы жүйе кезінде жарыстың бір жартысы алдын ала немесе қорытынды бөлімі айналмалы жүйе бойынша, ал екінші жартысы шығып алу жүйесі бойынша жүргізіледі. Бұл жүйе қысқа уақыт аралығында көп командамен жарыс өткізу мүмкіндігін береді.

Бірінші нұсқа: командалар екі топшаға бөлінеді, бұнда ойын айналмалы жүйе бойынша ойнатылады (алдын ала ойын бөлімі), содан қорытынды бөлімде 1-2, 3-4, 5-6, 7-8 орындар анықталады.

Екінші нұсқа: командалар 4 топшаға бөлінеді, әрбіреуінде 4 ойыншыдан, алдын ала ойын бөлімі ойыннан шығып қалу жүйесі бойынша ойнатылады, қорытынды – айналмалы жүйе бойынша (өз топшаларында бірінші орын алған 4 команда үшін).

Үшінші нұсқа: ойынның алғашқы бөлімі 4 топшада айналмалы жүйе бойынша ойнатылады, қорытынды бөлімі 4 жеңіипаз топтар үшін ойыннан шығып қалу жүйесі бойынша ойнатылады.

№ п.п.	Командалар	Командалар					Ұпай сандары		Доп айырмаш-ғы		Алған орыны
		1	2	3	4	5
1.	А 1		30:10	20:00	30:20	25:20		12		105:50		1
			3	3	3	3
2.	А 2	10:30		30:25	28:30	20:40		6		78:125		5
		1		3	1	1
3.	Б 1	0:20	25:30		32:25	25:20		7		82:95		2
		0	1		3	3
4.	Б 2	20:30	30:28	25:32		30:30		7		105:120		4
		1	3	1		2
5.	В 1	20:25	40:20	20:25	30:30			7		90:100		3
		1	3	1	2

Егер үш команда бірдей ұпай сандарын алса, онда орындар осы үш команданың өз арасында допты лақытру ерекшелігіне байланысты беріледі. Б 1 командасы +12 Б 2 командасынан -7, В 1 командасынан -5 ұпай.

Осы үш топ ойынының қортыныдысы келесідегідей шықты:

Б 1 = 57-45 ұпай; Б 2 = 55-62 ұпай; В 1 50-55 ұпай. Яғни, Б 1 командасы 1-ші, В 1 командасы – 2-ші, Б 2 – 3-ші.

Жарысты жоғарғы дәрежеде өткізу үшін ұйымдастырушылар жарыс ережесін жасайды. Ережеде көптеген негізгі сипаттарды анықтайды: жарыстың мақсаты мен міндетін, өткізу орыны мен мерзімі, жарысты басқару, қатысушыларға қойылатын талаптар (спортсмендердің жасы, командадағы саны және т.б.), жарыс бағдарламасы, кездесулерді жүргізу түрлері және жеңімпаздарды анықтау, жеңімпаздарды марапаттау, құжат түрлері және оларды тапсыру мерзімі және т.б. Ережеде спортсмендердің дайындығына байланысты белгілі міндеттерді шешу мақсатымен кейбір пунктерді өзгертуге болады. Жарыс күнтізбесі жарыс ережелерімен тығыз байланысты. Күнтізбе жарыс мақсатын, міндетін, өткізу орыны мен мерзімін, қатысушы командалар құрамын, шығынын, жарысты өткізу үшін салынған күштерін және т.б. реттеу үшін құрылады.

жүктеу 25,01 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: