ПОӘК 042-18.39.1.206/01-2013
10.09.2013 ж. № 1 басылым
81 беттің 70
i,j,k,v,code:integer;
begin
clrscr;
write('(255 символғадейінгі) мәтінді енгізіңіз ');
readln(st);
write('Кодталған:');
for i:=1 to length(st) do
begin
v:=ord(st[i]);
st1[i]:=chr(v+3);
write(st1[i]);
end;
writeln;
write('Декодтау:');
for i:=1 to length(st) do
begin
v:=ord(st1[i]);
write(chr(v-3));
end;
readln;
end.
Тәжірибелік жұмыс 3 сағатқа арналған. Тәжірибелік жұмысты тапсыру бақылау
Сұрақтарына жауап берумен жеке тапсырманың орындалуымен анықталады.
Жұмыстың орындалу тәртібі:
1. Теориялық мағлұматтармен танысу керек.
2. Бақылау сұрақтарына жауап беру және мысалдарды орындау керек.
3. Жеке тапсырмаларды орындау керек.
Бақылау сурақтары:
1. Криптография дегеніміз не?
2. Криптографиялық білімнің түрлері?
3. Хаттардың берілу кезінде шифрлеу және дешифрлеу?
4. Шифрлық форманың құрылуы?
5. Бір рет қолданатын блокнот?
6. Берілгендерді шифрлеу стандарты?
7. Блоктық шифрлеу?
8. Электрондық кодтау кітабының әдісі?
9. Кері байланыс арқылы блоктық шифрлеу әдісі?
10. Кері байланыс бойынша кезектік шифрлеу?
11. Кері байланыс бойынша кілттерді шифрлеу әдісі?
12. Ашық кілтпен шифрлеу?
13. Кілттерді қолдану?
Жеке тапсырмалар:
1. Кодтық қорғаныс.
2. Шифрлеу қорғанысы.
3. Бір реет қолданылатын блокнотты қолдану.
4. Блоктық шифрлеуді қолдану.
5. Ашық кілтпен шифрлеу.
ПОӘК 042-18.39.1.206/01-2013
10.09.2013 ж. № 1 басылым
81 беттің 71
Тәжірибелік жұмыс№4.
Тақырыбы: Симметриялық криптожүйеде мәліметтерді шифрлау әдістерін үйрену
Жұмыстың мақсаты: ГОСТ 28147-89, Rijndael алгоритмінің жұмысын және блоктық
алгоритмдердің жұмысының негізгі режимдерін үйрену.
Тапсырмалар:
1. Алгоритм құрылымымен танысу.
2. Қарапайым ауыстыру, гаммалау, кері байланысты гаммалау, имитоқою режимін үйрену.
3.Кілттерді табу алгоритмінің схемасын үйрену.
4. Келесі режимдердің біреуін қолдану:
-
Электронды кодтау кітабы ECB (Electronic Code Book),
-
Шифр блогының тіркесуі CBC (Cipher Block Chaining),
-
Шифрмәтін бойынша кері қатынас CFB (Cipher Feed Back),
OFB шығу бойынша кері қатынас (Output Feed Back) шифрлау және шифрды алу
процедураларын жазу.
Бақылау сұрақтары:
1. ECB, CBC, CFB, OFB режимдердегі блоктың ұзындығы қандай?
2. Кілттің ұзындығы қандай?
3. S матрицасында элементті таңдау қалай орындалады?
4. Хабарландыру аутентификациясының коды дегеніміз не?
5. DES алгоритмін қолдану аймағы.
Тәжірибелік жұмыс№5.
Тақырыбы:PGP программасын үйрену.
Жұмыстың мақсаты: PGP программасының мүмкіндіктерін үйрену.
Тапсырмалар:
1. PGP программасының құрылымы мен мүмкіндіктерін үйрену.
2. PGP пакетінде қолданушыға ашық және құпия кілт құру.
3. Файлдардың шифрын орындау:
- шифрленген мәтін файлына шифрленген сеанстық кілтті қосу;
- арнайы кілттік сөзз негізінде сеанстық кілт генерациясымен;
- оқылатын форматта (text output);
- ашық мәтінді файлмен жою.
4. Файлдың шифрын ашуды орындау.
5. Wipe, Freespace Wipe, PGPdisk, SecureViewer және т.б. программалары мен
функцияларының жұмысын көрсету.
Бақылау сұрақтары:
1. PGP программасында хэштаудың қандай функциясы және ЭСҚ алгоритмдері
қолданылады?
2. Симметриялық шифрлау үшін қандай кілттер қолданылады?
3. Сеанстық кілттер ненің негізінде құрылады?
4. PGP программасында қандай симметриялық криптожүйелер қолданылады?
Тәжірибелік жұмыс№6.
Тақырыбы:Ассимметриялық криптожүйеде мәліметтерді шифрлау әдістерін үйрену.
Жұмыстың мақсаты: RSA мәліметтерді шифрлау криптожүйесімен және Эль Гамальдың
шифрлау схемасымен танысу.
Тапсырмалар:
1. Мәліметтерді шифрлау үшін RSA алгоритмін реализациялайтын программа жазу.
2. Мәліметтерді шифрдан ашу үшін RSA алгоритмін реализациялайтын программа жазу.
3. Мәліметтерді шифрлаудағы Эль Гамаль алгоритмін орындайтын программа жазу.
4. Мәліметтердің шифрын ашу үшін Эль Гамаль алгоритмін орындайтын программа жазу.
ПОӘК 042-18.39.1.206/01-2013
10.09.2013 ж. № 1 басылым
81 беттің 72
5. XML-құжатының бөлігін оның мәліметтерінің негізін өзгерпей көрсету.
Бақылау сұрақтары:
1. RSA алгоритмі неге негізделеді?
2. Ашық кілт қалай таңдалады?
3. Эйлер функциясының берілуі?
4. Құпия кілт қалай есептеледі?
5. Эль Гамалядың шифрлау үлгісіндегі шифрмәтіннің ұзындығы неге тең?
Тәжірибелік жұмыс №7
Тақырыбы:Microsoft Office құжаттарын рұқсатысыз қол жеткізуден қорғау.
Жұмыстың мақсаты: Microsoft Word, Microsoft Excel, Microsoft PowerPoint, Microsoft
Access мәліметтер базасының құжаттарына рұқсатсыз қол жеткізуден қорғауды орнату.
Тапсырмалар:
1. Microsoft Word құжатына қорғауды орнату
2. Microsoft Excel құжатына қорғауды орнату
3. Microsoft PowerPoint құжатына қорғауды орнату
3. Microsoft Access құжатына қорғауды орнату
Бақылау сұрақтары:
1. Microsoft Office құжаттарын рұқсатсыз қол жеткізуден қорғау неге негізделген?
2. Microsoft Word құжатына қандай шифрлау параметрлерін орнатуға болады ?
3. Шифрлау кілтінің мүмкін болатын максималды ұзындығы қандай?
Тәжірибелік жұмыс№8.
Тақырыбы: Операциялық жүйелерде ақпаратты рұқсатсыз қол жеткізуден қорғау.
Жұмыстың мақсаты: Windows қорғалған операциялық жүйе түрінде
қауіпсіз бағыныңқы жүйе жұмысын үйрену.
Тапсырмалар:
1.Компьютерлік жүйе объектілеріне рұқсатты мандатты және дискреционды басқаруды
үйрену.
2. Windows ОЖ қорғалған түрінде бағыныңқы жүйе қауіпсіздігінің архитектурасын үйрену.
3. Windows ОЖ қорғалған түрінде қауіпсіздік жағдайлар аудитін үйрену.
Бақылау сұрақтары:
1. Windows ОЖ қорғалған режим қауіпсіз түрінің құрамына қандай негізгі компоненттер
кіреді?
2. Қол жеткізу маркерінің субъектісі деген не және онда қандай ақпараттар бар?
3. Объектілерге қол жеткізуді шексіздендіру қалай жүзеге асырылады?
4. Объект қауіпсіздігінің дескрипторы неден тұрады?
5. Аудит саясатының параметрлеріне не жатады?
Симметриялық криптожүйелер (сонымен қатар симметриялық шифрлеу, симметриялық
шифр) — шифрлеуге және кері шифрлеуге бір криптографиялық кілт қолданылатын шифрлеу
тәсілі. Асимметриялық шифрлеу сұлбасы шықпастан бұрын жалғыз шифрлеу жүйесі болды.
Алгоритм кілті екі жақтан да құпия сақталу керек. Шифрлеу алгоритмі екі жақтан хабар
алмаспастан бұрын таңдалады.
Шифрлеу және кері шифрлеу алгоритмі басқа адамдардың қастық әрекетінен ақпаратты
жасырын сақтау үшін компьютер техникасында кеңінен қолданылады. Онда негізгі принцип
болып жіберуші мен қабылдаушы алдын-ала шифрлеу алгоритмін, сонымен қатар хабарламаны
ашу кілтін білу болып табылады. Хабарламаны ашу кілтін білмесе жіберілген ақпарат мағынасыз,
тек символдар жиынтығы болып қалады.
Мұндай алгоритмдердің негізгі мысалы болып төменде көрсетілген симметриялық
криптографиялық алгоитмдер табылады:
1. Қою
