Қалалық білім бөлімі №112 орта мектеп Тақырыбы: clil- пәндік тілдік кіріктіріліп оқыту әдісі Пәні

№112 орта мектеп

Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақтың қолында,

ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздардың қолында».

Н. Ә.Назарбаев

Қазақстан Республикасының Білім туралы заңында: «Білім беру жүйесінің басты міндеті- ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау; оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» -деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін көздейді деп жазылған.

Жоғарыдағы елбасымыздың айтқан сөзіне қарасақ, жаңа ХХІ ғасыр заман ағымына қарай ізденудің кезеңі. Мектеп қабырғасындағы оқушының шығармашылық қабілетін дамытуға үлкен мән берілуі тиіс. «Өткенге қарап басымызды иеміз, ертеңге қарап білек сыбанамыз» демекші, бүгінгі бала, ертеңгі азамат.

Мұғалімнің педагогикалық шеберлігінің негізгі өлшемдерінің бірі- оқушының өзіндік танымдық ойын ұйымдастыру, ал екіншісі оқушының өздігінен оқып, ой-өрісін тереңдетуге баулу, ғылыми ізденіске жетелеу. Сондықтан мұғалімнің ең басты міндеті – рухани бай, жан-жақты дамыған дарынды тұлға қалыптастыру жөнінде сөз қозғағым келеді.

Оқушының пәнге деген қызығушылығын артттыру- мұғалімнің өз еңбегін ұтымды ұйымдастыра отырып, жаңа сабақ үлгілерімен оқушыларды зерттеушілікке баулу, оқушыларға сұрақ қою, эксперименттік тапсырмаларды шешу,танымдық ойындар ұйымдастыру арқылы іске асады.

Осыған байланысты іс-тәжірибемде мынадай қағидаларға сүйенемін:

• 
  оқушыларға сапалы білім бере отырып, өз бетінше жұмыс істеуге үйрету;
  
• 
  оқушылармен жекелей, жұптық, топтық жұмыстар жүргізу;
  
• 
  оқушының компьютерлік сауаттылығын жетілдіру;
  
• 
  оқушылардың шығармашылық ой-өрісін дамыту.
  

Пәндерді басқа тілде оқыту арқылы оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру және жаһандану заманында оқушыларды ағылшын тілін игеру арқылы бәсекеге қабілетті жек тұлға етіп шығару.

• 
  Пән бойынша терминдерді 3 тілде біледі, сабақ барысында ағылшын тілінде берілген тапсырмаларды орындай алады.
  
• 
  CLIL критерийлеріне сәйкес мәтіннің жеңіл оқылуын тексере алады
  

• 
  Мәтіннің жеңіл оқылуын тексеру жолдарын атайды
  
• 
  Мәтінді бейімдеу тәсілдерін түсіндіре алады
  

• 
  Мұғалімдер CLIL тәсілін қалай түсінеді?
  
• 
  CLIL тәсілін қолдануда мұғалімдердің тәжірибелері қандай?
  
• 
  Мұғалімдер CLIL-ға қатысты қандай қиындықтарға ұшырайды және оларды қалай шешеді
  

1) Сөздік қорды ұлғайтады

2) Жергілікті мұғалімдердің ағылшын тілі білімін дамытады

3) Оқушылардың дербестігін нығайтады CLIL-ды орта мектептерде қолдану мүмкіндігі:

90 жылдары Еуропада көптілді дамыту саясатының аясында CLIL әдісі әзірленген. Айта кетсек, Венгрияда әр түрлі пәндерді шетел тілінде үйрететін билингвиалық мектептер бар. Ал Болгарияда CLIL әдісін 50 жылға жуық оқу жүйесінде тиімді қолданып келеді. Билингвиалық мектептерде осы әдіс арқылы математика, география, биология, тарих, философия, химия  сияқты пәндерді ағылшын, неміс, француз тілінде оқытады. Сонымен қатар бұл әдісті тек қана мектептерде емес, сондай-ақ жоғары оқу орындарында да кеңінен жүргізіледі. Себебі, белгілі бір кәсіби мамандар мен қатар жан-жақты шетел тілдерді меңгерген мамандарды дайындап шығаруға пәнді кіріктіріп оқыту әдісі көп мүмкіндік береді. Аталмыш әдіс үздіксіз өзгеріс үстіндегі жаһандану заманында оқушыларды және студенттерді бәсекеге қабілеттерінің бір белгісі болып табылатын тілдерді және басқа тілдерде пәндерді игеруді жүзеге асыру үшін әзерленген.

Нақты пәндерді шетел тілінде қалай оқыту әдістемелік мәселелері бойынша шетелдік зерттеушілер CLIL әдісін ұсынып, қазіргі уақытта пән мұғалімдері талқылап, сабақтарында үйлестіріп жатыр. Алайда, аталмыш әдіс жаңа деп атауға келмес, себебі, пәндік байланыс, бір сабақтың көлемінде әралуан пәндік мазмұндағы білім, өмірмен байланыс шетел тілі сабақтарында қолданады. Алайда, бұл әдіс шетелдік ғалымдар толығымен жан-жақты тәсілдерін, қағидаларын, бағалау өлшемдері мен білік топтамаларын әзірледі. Сондықтан болар, CLIL тиімділігі пәндерді шетел тілінде қалай оқытудың жүйесін ұсынады.

Қорынтындылай келе, CLIL яғни пән мен тілді кірісктіріп оқыту әдісі - Қазақстандағы үштілділік: Қазақ тілі – мемлекеттік тіл, орыс тілі - ұлтаралық қатынас тілі, және ағылшын тілі – жаһандық экономикаға сәтті кіруге қажетті тіл (Назарбаев, 2007, 38-бет)

Мәтінмен жұмыс бойынша кеңестер

• 
  Сабақ жоспарын жазу кезінде қандай сөздердің мағынасын түсіндіру керектігін алдын ала анықтаңыз.
  
• 
  Қандай сөздерді алдын ала түсіндірмеу мәтіннің мағынасын түсінуге кедергі келтіреді?
  
• 
  Оқушыларға мәтін бойынша немесе сөзжасам формасы (жалғаулар мен жұрнақтар) бойынша сөздердің мағынасын анықтауға көмектесіңіз.
  

• 
  Оқушыларға күрделі ұғымдар мен сөздердің мағынасын түсіндіру үшін бейнематериалдарды, диаграммаларды т.б. қолданыңыз
  
• 
  Сөздердің мағынасын тақырыптартарға жіктеу арқылы түсіндіріңіз. Мысалы, менталды карталарды қолдану арқылы оқушыларға түрлі сөздер арасындағы байланысты көрсетіңіз
  
• 
  Сөздердің синонимдерін беріңіз
  
• 
  Абстрактілі ұғымдарды түсіндіру үшін ым-ишараны қолданыңыз әрі нақты мысалдар беріңіз
  

Пәнді ағылшын тілінде оқыту кезінде, лексиканың 4 түрін пайдалануға болады:

• 
  Тыңдалым Айтылым Оқылым Жазылым
  

• 
  CLIL әдістемесі бойынша сабақ жоспарлау барысында ескерілуі тиіс факторлар
  
• 
  Пәндік және тілдік мақсаттарды анықтау
  
• 
  SMART критерийлері
  
• 
  Дұрыс және қате оқу мақсаттарының мысалдары
  
• 
  СLIL әдістемесі бойынша сабақты немесе сабақтың белгілі бөлігін жоспарлау
  

Сессияның соңына қарай қатысушылар:

• 
  Сабақтың пәндік және тілдік мақсаттарын анықтай алады
  
• 
  Мақсаттарды анықтауда SMART критерийлерін қолдана алады
  
• 
  СLIL әдістемесі бойынша тұтастай сабақ немесе сабақтың бір бөлігінің жоспарын жаза алады
  

• 
  Алдыңғы білімдерді жандандыру (оқушылар тақырыпты қазақ тілінде білуі мүмкін)
  
• 
  Материалды түсіндіру жолдары
  
• 
  Оқушылардың білімдерін көрсету жолдары (ауызша, жазбаша немесе практикалық жұмыс )
  
• 
  Күту уақыты (ойлануға уақыт беріңіз)
  
• 
  Коллаборативті тапсырмалар (жұпта және топта)
  
• 
  Когнитивті жүктеме (ауызекі тіл мен академиялық тіл айырмашылығы)
  
• 
  Ойлау дағдыларын дамыту (төменгі және жоғарғы қатарлы сұрақтар)