Мәтіндік файлдарды экран бетінен бағдарлап, баспаға шығаруымызға
болады. Екілік файлдар ASCII-кодтарды қолданылмайды, олар күрделі ішкі
құрылымға ие, мысалға, бағдарламаныңобъектілі коды немесе мұрағат
файлы. Барық операционды жүйелер кем дегенде файлдардың бір түрін
анықтауы қажет, мысалға өзімен орындалатын файлдар.
Арнайы файлдар – енгізу-шығару құрылғыларымен байланысты
келетін файлдар, олар тұтынушыға қарапайым жазба командалары мен
файлды оқу командаларын қолданылуымен енгізу-шығару әрекеттерін
орындауға мүмкіндік береді. Аталған командалар файлдік жүйе
бағдарламасының басында өңделіп, кейіннен ОЖ көмегімен сәкес
құрылғылардың басқару командаларына сәйкес түрленеді. Арнайы файлдар
енгізу-шығару құрылғылары іспеттес блок-бағдарланған және байт-
бағдарланған деп жіктеледі.
Каталог – бұл бір жағынан тұтынушының кейбір пайымдаулары
салдарынан біріктірілген файлдар тобы (мысалға ойындарды біріктірген
файлдар я болмаса бағдарламалық пакетті құрайтын файлдар), ал екінші
жағынан - файлдар тобы жөніндегі ақпаратты құрайтын файл болып
табылады. Каталогта құрамына кіретін файлдар тізімі еніп, файлдар және
олардың мінездемесі арасындағы сәйкестілік орнатылады (атрибуттар).
Түрлі файлдік жүйелерде атрибут ретінде түрлі мінездемелер
қолданыла алады, мысалға:
• Рұқсат етілген қол жеткізу туралы ақпарат
• Файлға қол жеткізу паролі
• Файл иесі
• Файл жасақшысы
• "тек оқуға арналған"белгісі
• "құпиялы файл" белгісі
• "жүйелік файл" белгісі
• "мұрағат файлы" белгісі
• "екілік/символды" белгісі
• "уақытша" белгісі (үрдістің аяқталуынан соң жойып тастау)
• блоктау белгісі
• жазба ұзақтығы
• жазбада кілтті жолға нұсқау
• кілт ұзақтығы
• құру, соңғы қол жеткізу, соңғы өзгертулер енгізу уақыты
• файлдің қазіргі көлемі
• файлдің максималды көлемі
Каталогтар тікелей тұрғыда MS-DOS файлдік жүйесіндегідей
файлдардың мінездеме мағыналарын сақтап, немесе ОЖ UNIX (сурет 1)
орындалғандай аталған мінездемелерді сақтайтын кестелерге сүйемденеді.
Төменгі деңгейлі Каталогтар жоғары деңгейлі каталогтар құрамына ену
мүмкіншілігіне
сәйкес,
каталогтар
иерархиялық
құрылымды
қалыптастырады. (сурет 2.).
48
Сурет. 1. Каталогтар құрылымы: а - MS-DOS каталогының жазба
құрылымы (32 байт);
б - ОС UNIX каталогының жазба құрылымы
Сурет 2. Файлдік
жүйені
логикалық
ұйымдастыру
а – бір деңгейлі; б - иерархиялық (дерево); в - иерархиялық (желі)
Каталогтар иерархиясы ағаш не желі түрінде беріледі. Егер файлға бір
49
катало
Ұсынылатын әдебиет 5,6,7,8,10,11,12
ДЖ арналған бақылау тапсырмалары
лері
Тақырып 12. Файлді физикалық және логикалық ұйымдастыру
гикалық ұйымдастыру
л мекен-жайы
делі
Файлді логикалық ұйымдастыру
лған файлдік жазбалар кейпінде
таныт
қ
е
г құрамына енуге рұқсат етілсе каталогтар ағаш қалыптастырады, ал
файл бірнеше каталогтардың құрамына ене алса – желі қалыптастырады. MS-
DOS –та каталогтар ағаштектес құрылымды қалыптастырса, UNIX' – те
желітектес құрылымды қалыптастырады. Каталог өзге де файлдар іспеттес
символды атауды иемденіп, барлық каталогтардың символды атауларының
шынжырын құрайтын бірыңғай құрамды атаумен идентифицирленеді.
С
1. Файлдік жүйе түсінігі
2. Файл атаулары мен түр
3. Файлдік жүйе құрылымы
Дәріс жоспары
1.
Файлді ло
2.
Физикалық ұйымдастыру мен фай
3.
Файлға қол жеткізу құқықтары
4.
Файлдік жүйенің жалпылама мо
Программист файлді ұйымдастыры
а отырып, файлдің логикалық ұйымдастырылуын қарастырады.
Логикалық жазба – бұл программист сыртқы құрылғымен деректер алмасуы
кезінде қолданылуы мүмкін жеректердің кішігірім бөлшегі. Егер құрылғы
арасындағы физикалық алмасу ауқымды бірліктермен орындалса да,
операционды жүйе прграммистке жекелеген логикалық жазбаға
ол
жеткізуіне жағдай жасайды. 3 суретт файлды логикалық ұйымдастырудың
бірнеше сызбанұсқасы бейнеленген. Жазбалар фиксирленген не ауыспалы
ұзындықты бола алады. Олар файлда белгілі бір реттілікпен немесе жылдам
қол жеткізуге мүмкіндікберетін индексті кестелердің қолдануымен барынша
күрделі реттілікте орнығуы мүмкін. Жазбаны идентифицирлеу мақсатында
кілт деп аталынатын жазбалардың арнайы тізбегі қолданыла алады. UNIX
және MS-DOS файлдік жүйелерінде файл қарапайым логикалық құрылымды
– бір байтты жазбаларлардың реттілігін иемденеді.
50
Сурет. 4 Файлды логикалық ұйымдастыру
Физикалық ұйымдастыру мен файлдің мекен-жайы
Файлдің физикалық ұйымдастырылуы файлдің сыртқы жады
құрылғысында орнығу ережелерін сипаттайды. Файл физикалық жазба –
блоктардан құралады. Блок – сыртқы құрылғы оперативті жадымен
алмасатын деректердің кішігірім бірлігі. Үздіксіз орнықтыру – физикалық
ұйымдастырудың қарапайым дерлік нұсқасы (сурет 4,а), бұл ретте файлға
дискілі жадтың бүтін жалпылама учаскесін қалыптастыратын диск
блоктарының реттілігі ұсынылады. Файлға мекен-жай белгілеу үшін тек
бастапқы блоктың нөмірін нұсқау жеткілікті. Екінші басымдылығы –
қарапйымдылық. Дегенмен екі кемшілігі де баршылық. Біріншіден файлды
жаау кезінде оның ұзақтығы , яғни қаншалақты жадыны қарастыру
қажеттілігі де белгісіз, екіншіден, мұндай реттілікпен орнықтыруда
бөлшектену орындалып, дискідегі кеңістік нәтижесіз, еш пайдасыз
қолданылады, себебі кіші көлемнің жекелеген учаскелері (минималды 1
блок) қолданусыз қалуы мүмкін.
Физикалық ұйымдастырудың келесі тәсілі – диск жадының
байланысқан блоктар тізімі ретінде орнықтыру (сурет 4,б ). Мұндай тәсілде
әрбір блоктың басында келесі блокқа нұсқаулық болады. Бұл жағдайда файл
мекен-жайы бір санмен – алғашқы блок нөмірімен белгілене алады. Алдыңғы
тәсілмен салыстырғанда әрбір блок қандай да бір файл шынжырына бекінуі
мүмкін, бұл ретте бөлшектену болмайды. Файл блоктар санын ұлғайтып,
өзгерістерге ұшырайды. Кемшілігі – файлдің еркін орнына қол жеткізуді
орындаудың күрделілігі: файлдың реттілік бойынша бесінші блогын оқу
үшін алғашқы төрт блокты оқып шығауымыз қажет. Оданөзге, бір блоктағы
51
Достарыңызбен бөлісу: | 
