Бағдарламалық
қамтамасыздандырылудың
тұтынушылық
қабаты
Енгізу
шығару
құрылғыларының
бағдарламалық
қамтамасыздандырылуы ОЖ ішінде орналасса да, оның шамалы бөлігі
тұтынушылық бағдарламалармен байланысатын кітапханаларда болады.
Енгізу-шығару сұраныстарын қосатын жүйелк сұраныстар көп жағдацда
кітапханалық іс-шаралармен орындалады. Енгізу-шыарудың қалыпты
кітапханасы енгізу-шығару әрекетін орындайтын шаралардың ауқымды
бөлігі мен тұтынушылық бағдарламаның біраз бөлігін орындайды.
Енгізу
шығарудың
бағдарламалық
қамтамасыздандырылуының
екіншісанаты – спулинг жүйесі болып табылады (spooling). Спулинг –
мультибағдарламалы жүйеде ерекшеленген құрылғылармен жұмыс тәсілі.
Спулингті талап ететін қарапайым құрылғы - строчты принтерді
қарастыралық. Принтермен байланысты файлды шақыруды әрбір
тұтынушылық рұқсат ету жеңіл болғанымен, бұл тәсіл қауіпті келеді. Себебі,
тұтынушылық үрдіс принтерді еркін уақытқа монополизирлеуі мүмкін.
Мұның орнына арнайы – аталған құрылғыны қолдануға айрықша
құқықтарды иемденетін – монитор үрдісі жасалынады. Сондай-ақ спулинг
каталогы деп аталатын арнайы каталог қалыптасады. Файлды баспаға
шығару үшін тұтынушылық үрдіс шығарылатын ақпаратты аталған файлға
көшіріп, оны спулинг каталогына ауыстырады.. Монитор-үрдісі спалинг
каталогына орныққан файлдарды реттілікпен басып шығарады.
Ұсынылатын әдебиет 5,6,7,8,13
СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары
1. Енгізу-шығару құрылғыларының физикалық ұйымдастырылуы
2. Организация программного обеспечения ввода-выводаЕнгізу-
шығарудың бадарламалық қамтамасыздандырылуын ұйымдастыру
3. Құрылғы драйверлері
4. Бағдарламалыққамтамасыздандырылудың тұтынушылық қабаты
Тақырып 11. ОЖ файлдік жүйесі
Дәріс жоспары
1.
Файлдік жүйе түсінігі
2.
Файл атаулары мен түрлері
3.
Файлдік жүйені ұйымдастыру
Файлдік жүйе – дискіде сақталған деректермен жұмыс істеу
барысында тұтынушыға қолайлы интерфейсті қамтамасыз етіп, бір файлға
бірнеше тұтынушының қол жеткізуіне мүмкіндік беретін операционды
жүйенің құрамдас бөлігі.
Файлдік жүйе өз мағынасына келесі ұғымдарды кірістіреді:
• Дискідегі барлық афйлдардың жиынтығы
46
• Нфайлдарды басқаруда қолданылатын деректер құрылымының
жиынтығы, мысалға файл каталогтары, файл дескрипторлары,
дискідегі бос және толған орынды бөлістіру кестесі.
• Файдарды басқаруды жүзеге асыратын жүйелік бағдарламалық
құралдардың кешені, мысалға құрастыру, жою, оқу, жазу, атау,
іздестіру және файлдарға қарасты өзге де әрекеттер.
Файл атаулары
Файлдар атаулармен идентифицирленеді. Тұтынушылар файлдарға
символды атайларда беріп, ОЖ символдар және олардың ұзақтығына
қарасты шектеулерін ескереді. Қазіргі уақытқа шекті жоғарыда аталған
барлық шекаралар барынша қысқа болатын. FAT файлдік жүйесіндгі атаулар
ұзақтығы 8.3 танымал нұсқасымен шектеледі (8 символ - атау, 3 символ –
атау кеңейтілімі), ал ОС UNIX System V файлдік жүйесінде атау 14
символдан көп болмауы қажет. Дегенмен, тұтынушыға барынша ұзақ
атаулармен жұмыс істеген қолайлы, себебі, ол файлға кейіннен құрамын еске
түсірерлік болардай шынайы мнемоникалық атау белгілей аламыз.
Сондықтан да, қазіргі заман файлдік жүйелері файлдардың ұзын символдық
атауларын қолдайды. Мысалға, Windows NT NTFS файлдік жүйесінде соңғы
нөлдік символды ескермей отырып, файл 255 символдан құрылуы мүмкін.
Ұзын атауларға көшу барысында қысқа атауларды қолданылған ескі
қосымшалармен сәйкестілік ахуалы туындауы ықтимал. Қосымшалар
файлдарға ертеректе қабылданған келісімдерге сәкес төне алса, онда файлдік
жүйе ұзын атаулары бар файлдарға эквивалентті қысқа атуларды ұсынуы
тиіс. Осылайша, сәйкес қысқа атаулардың генерациясы басты мәселердің бірі
болуда.
Ұзын атаулар тек жаңа файлдік жүйелермен ғана емес, сондай-ақ
кеңінен танымал файлдік жүйелердің жаңа нұсқаларымен қолданылады.
Мысалға, ОЖ Windows 95 ұзын атауларды қолдайтын FAT ауқымды
өзгертілге нұсқасын танытатын файлдік жүйені пайдалынады.
Кей жағдайларда түрлі файлдар бірыңғай символдық атауларды
иемденеді. Мұнда каталогтардың символды атауларының реттілігін
танытатын құрамдас атаулармен идентифицирленеді. Кей жүйелерде бір
файлға бірнеше атауларды бере алмаймыз, ал басқа да жүйелерде мынадай
шектеу қарастырылмаған. Соңғы жағдайда, операционды жүйе файлға
қосалқы ерекше атау белгілеп, файл және оның ерекше атауы арасында
өзара-бірыңғай сәйкестілікті орнатуға мүмкіндік береді. Ерекше атау сандық
идентификатор ретінде танылып, операционды жүйе бағдарламаларының
қолданысына енеді. Мысалға, UNIX жүйелеріндегі индексті дескриптор
нөмірі.
Файл түрлері
Файлдар қарапайым, арнайы, және файл-каталогтар түрлеріне
жіктеледі.
Қарапайым файлдар өз кезегінде мәсітндік және екілік деп бөлінеді.
Мәтіндік файлдар ASCII-кодпен белгіленген символдар тізбегінен тұрады.
Бұл құжаттар, бағдарламалардың бастапқы мәтіндері болуы мүмкін.
47
