сондықтан да қажетті деректердің іздестірілуі құрамы бойынша -
"оперативті жадыда мекен-жай" мағыналы тізбегінен іздестіріледі.
5. Егер де деректер кэш-жадыда анықтала жатса, онда олар оқылып,
нәтиіже процессорға бағдарланады.
6. Егер қажетті деректер анықталмаса, онда олар мекен-жай
көрсеткіштерімен бірге оперативті жадыдан кэш-жадыға көшіріледі де,
сұранысты орындау нәтижесі процессорға бағдарланады. Деректер
көшірілімін жасау барысында кэш-жадыда бос орын анықталмаса, онда
соңғы уақыт аралығындағы төну аз болған деректер кеш-жадыдан
шегеріледі.
Егер
деректер
кэш-жадыда
орнығу
барысында
модицикатталған болса, онда олар бірден оперативті жадыға
жөнелдіріледі. Ал егер жоғарыда аталған деректер модификатталған
болмаса,
онда
олардың
кэш-жадыдағы
орны
босағандеп
жарияланады.Тәжірибе жүзінде кэш-жадыға тек төну болған жалғыз
ғана бөлшек емес, бүтін бөлшектер блогы жазылады. Бұл өз кезегінде
"кэшке түсу", яғни кэш-жадыда қажетті деректердің болуын
қамтамасыз етеді.
Жоғарыаталып өткен пайымдаулардың барлығы, сондай-ақ оперативті
жады мен кэш-жады іспеттес есте сақтау құрылғылары үшін де әділетті
келеді. Бұл жағдайда дискіде орныққан деректерге қол жеткізудің орташа
уақыты қысқарып, кэш-жады рөлін оперативті жадыдағы буфер орындап
отырады.
Ұсынылатын әдебиет 1,2,3,4,5,6,7,8,13
СӨЖ арналған бақылау тапсырмалары
1. Жадыны басқару
2. Диск кеңістігінің қолданылуынсыз жадыны бөлістіру тәсілдері
3. Диск кеңістігінің қолданылуымен жадыны бөлістіру тәсілдері
Тақырып 9. Енгізу-шығаруды басқару жүйесі
Дәріс жоспары
1.
Енгізу-шығару құрылғыларының физикалық ұйымдастырылуы
2.
Енгізу-шығаруды бағдарламалық қамтамасыздандырылуын
ұйымдастыру
3.
Құрылғы драйверлері
4.
Бағдарламалық қамтамасыщдандырудың тұтынушылық қабаты
ОЖ басты қызметтерінің бірі – компьютердің барлық енгізу-шығару
құрылғыларын басқару. ОЖ құрылғыларға командаларды жеткізіп,
үзлістерді іп-әкетіп, қателіктерді өңдеуі қажет, сондай-ақ құрылғы мен
жүйеніңөзге де бөліктеріарасындағы интерфейсті қамтамасыз етуі міндетті.
Енгізу-шығару құрылғыларының физикалық ұйымдастырылуы
Енгізу-шығару құрылғылары екі түрге бөлінеді: блок-бағдарланған
құрылығлар мен байт-бағдарланған құрылғылар. Блок-бағдарланған
42
құрылғылар ақпаратты өзіндік мекен-жайы бар фиксирленген өлшемді
блоктарда сақтайды. Ең кеңінен таралған Блок-бағдарланған құрылғы -
диск. Байт-бағдарланған құрылғылар мекен-жайдың белгілеуінсіз келеді
және де іздестіру шараларын болдырмайды, олар генерацияланады я болмаса
байттар реттілігін тұтынады. Мысал ретінде терминалдар, строчты
принтерлер, желілік адаптерлер. Десек те, кейбір сыртқы құрылғылар аталған
класстың біріне де жатқызылмайды, мысалға сағаттар. Олар бір жағынан
мекен-жайсыз және де байт ағымын түзбейді. Бұл құрылғы тек уақыттың
кейбір сәттерінде үзіліс сигналдарын жеткізіп отырады.
Сыртқы құрылғы механикалық және электронды құрамдас бөліктерден
құралады. Электронды құрамдас бөлігі құрылғы контроллері немесе адаптер
деп аталады. Механикалық құрамдас бөлік құрылғының өзі болып табылады.
Бірқатар контроллерлер бірнеше құрылғыны басқаруы мүмкін.
Операционды жүйе жалпы жағдайда құрылғымен емес, контроллермен
байланыс орнатады. Контроллер қарапайымқызметтерді орындайды, мысал
келтіре кетсек, бит ағымдарды байттар құралған блоктарға түрлендіреді,
бақылау мен қателіктерді түзеуді де жүзеге асырып отырады. Әрбір
контроллер
орталық
процессормен
өзара
әрекеттілік
мақсатында
қолданылатын өзіндік бірнеше тіркелімдемелерді иемденеді. ОЖ
командаларды контроллер тіркелімдемесіне жаза отырып, енгізу-шығару
қызметін атқарады. Мысалға, IBM PC иілгіш диск контроллері READ,
WRITE, SEEK, FORMAT іспеттес 15 команданы қабылдайды. Команда
қабылданған соң процессор контроллерді жөніне қалдырып, өзге де
қызметтерді орындауға кіріседі. Команданың тамамдалуы барысында
контроллер операция нәтижедерін тексеруге міндеттенетін операционды
жүйеге
үрдісті
басқару
құқығын
табыстау
мақсатында
үзілісті
ұйымдастырады. Процессор нәтижелер мен құрылғы статусын қабылдап,
контроллер тіркелімдемесіндегі ақпаратпен танысады.
Енгізу-шығаруды
бағдарламалық
қамтамасыздандырылуын
ұйымдастыру
Енгізу-шығаруды
бағдарламалық
қамтамасыздандырылуын
ұйымдастырудың негізгі ойы оның бірнеше деңгейге бөлінуін қарастырады.
Бұл ретте төменгі деңгейлер жоғарғылардан аппаратураның экрандалу
ерекшеліктерін, яғни тұтынушыларға қолайлы интерфейсті қамтамасыз етеді.
Негізгі қағидаты - өзге де құрылғылардан тәуелсіздігі. Бағдарлама түрі оның
деректерді қатқыл не иілгіш дискіден оқитындығына тәуелсіз болуы қажет.
Өзге де құрылғылардын тәуелсіздік ойына бір түрде аталу ойы жақын
келеді. Яғни құрылғылардың аталуы үшін бірыңғай ережелер қолданылуы
тиіс.
Енгізу-шығаруды
бағдарламалық
қамтамасыздандырылуын
ұйымдастыруға қарасты келесі маңызды мәселе – қателіктерді өңдеу.
Жалпылай айтқанда қателіктерді аппаратурағабарынша жақын өңдеу қажет.
Егер де контроллер оқуда қателікті анықтаса, оны міндетті түрде саралайды.
Біршама қателіктер енгізу-шығару шараларының қайталануы барысында
жойылуы ықтимал, мысалға дискіде немесе оқу тармақтарында шаңның
43
