Қарапайым заттар – простые вещества

Қарапайым заттар – простые вещества

Қара топырақ – чернозем

Қарашірік – гумус

Қарбыз – арбуз

Қасиетті қойма – священный склад

Қасқыржем (итшуы) – спаржа

Қауын –дыня

Қауіпті – опасный

Қияқ – колосняк

Қияқөлең – осока

Қияқша – аирник

Қияр – огурец

Қоқыс пен қалдықтар – мусор и остатки

Қолайлы жағдай – удобные условия

Қоңыздар – жуки

Қорғасын – свинец

Қоректік заттар – питательные вещества

Қорық – заповедник

Қуырылған – жаренный

Қуыс – пустота

Құлмақ – хмель

Құлпынай – клубника

Құмық (қарақұмық, қарамық) – гречиха

Құмырсқа илеуі – муравейник

Құмырсқалар – муравей

Құнарлылық – питательность

Құндыз – бобр

Құндылығы – ценность

Құрғақшылық – засуха

Құрғақшылыққа төзімсіз – неустойчив к засухе

Құрлық – материк

Құрма – финик

Құрсақ – абдомен

Қызанақ – помидор

Қызғалдақ –тюльпан

Қызғылт – розовый

Қызылша – свекла

Қылтиып шығады – проростает

Қылша – хвойник

Қына – хна

Қырат – хребет

Қырғауыл – фазан

Қымыздық – щавель

Қырмызыгүл – календула

Қытайбұршақ – соя

Қышқылдау су – кислая вода
Л
Лалагүл – лилия
М
Мажыра – сабельник

Майда күл – мелкая зола

Мамық – пух

Мамыргүл (бөртегүл) – сирень

Манап – грейпфрут

Масақ – колос

Мәдени өсімдіктер – культурные растения

Мәрмәр – мрамор

Мейіз – изюм

Мемлекеттік қорық – государственный заповедник

Меңдуана – белена

Ми жасушалары – клетки мозга

Мойыл – черемуха

Мөлшер – количество

Мұнай – нефть

Мұнай өңдеу – переработка нефтя

Мұртшалары – усики

Мұхит – океан

Мүк – мох

Мүкжидек – клюква

Мыңжапырақ (қазтаңдай) – тысячелистник

Мыс – медь

Н
Найзадай – как меч

Нарғызгүл – георгина

Нәркес – нарцисс

Нәруыз – белок

Ноқат – нут
О
Обал – грех

Ойпат – низменность

Оңтайлы сәт – удобный момент

Орамжапырақ – капуста

Орман сусары – лесная куница
Ө
Өгейшөп (өгейшешек, тозғанақ) – мать-и-мачеха

Өзектер – сердцевины

Өзен – река

Өзен аңғары – долина реки

Өзен жағалауында – на берегу реки

Өкпе – легкие

Өкімет қамқорлығы – защита государства

Өлексе – падаль

Өркениет – цивилизация

Өрік – абрикос

Өскін – приросток
П
Пайдалы қазбалар – полезные ископаемые

Пияз – лук

Піл – слон

Пісте – фисташка

Пішіні домалақ – округлой формы
Р
Рауғаш – ревень

Раушан – роза

С
Саға – устье

Сағағы – черешок

Садақтың оғы – стрела

Саз – глина

Саздақшөп – болотник

Сай – овраг

Сала – приток

Самсар – патиссон

Самырсын – кедр

Сан-алуан – различные

Сандықша – шкатулка

Саңырауқұлақ – гриб

Сарымсақ – чеснок

Сауап – милость

Сәбіз – морковь

Сәлбен – шалфей

Сексеуіл – саксаул

Сирей бастады – стало реже

Сирек – редкий

Сиыржоңышқа – горошек

Солтүстік өңірі – северная область

Сор – солончак

Су ұлуы – водянная улитка

Сұйық отын – жидкое топливо

Сұлы – овес

Сұрып – сорт

Сүйекшелері – косточки

Сүйелшөп – чистотел

Сүйсіну – любоватся

Сүмбіл – адиант

Сүтқоректілер – млекопитающие

Сызат – щель

Сылдырлап ағады – журчит

Сілеусін – рысь

Сіңіре алады – может усвоить

Сірке қышқылы – уксус



Т
Табиғат қазынасы – богатство природы

Табиғи – натуральный

Табиғи қатынастар – природные отношения

Тағам ретінде – в качестве пищи

Тазартқыш қондырғылар – очистительные устройства

Тал – ива

Талқурай – вербейник

Тамыр – корень

Таңқурай – малина

Тарпан – тарпан

Тары – просо

Тас көмір – каменный уголь

Тау жыныстары – горные породы

Тәулік – сутки

Темекі – табак

Теңбіл – пятнистый

Теңіз – море

Теңіз шөбі – взморник

Терек – тополь

Тиімді пайдалану – эффективно использовать

Тобылғы – таволга

Тозаңдар – пыльцы

Тоқылдақ – дятел

Топырақтың ластануы – загрязнение почвы

Тораңғы – разнолистый тополь

Тосап – варенье

Тошала (қарлыған) – крыжовник

Тұжырым – заключение; вывод

Тұрмыстық бұйымдар – бытовые вещи

Түйебұршақ – фасоль

Түйетабан – парнолистник

Түймедақ – ромашка

Түймешетен – пижма

Түк – волос

Тыныс алу – дышать

Тыңайтқыш – удобрение

Тікенек – колючка; шипы

Тіршілік жағдайы – условия обитания

Тісжеміс – аксирис

У
Улы заттар – ядовитые вещества

Уылдырық – икра

Уылжып піседі – созревает
Ұ
Ұйқыдағы батыр – спящий батыр

Ұрығы – зародыш

Ұшқат – жимолость
Ү
Үйеңкі – клен

Үйлесімділік – совместимость

Ф
Фундук – фундук
Х
Хош иісті – душистый
Ш
Шабдалы – персик

Шағыр – бадан

Шағырбидай – перловник

Шайқас – битва

Шайқурай (шайшөп) – зверобой

Шалғам – редиска

Шалдықтырады – подвергает

Шалқан – репка

Шаруашылық мақсаты – хозяйственные цели

Шашақты – кисть

Шашыратқы – цикорий

Шәңгіш (балан) – калина

Шегіргүл – фиалка

Шегіртке – саранча

Шеңгел – шенгиль

Шетен – рябина

Шие – вишня

Шикі күйінде – в сыром виде

Шипалы – лечебный

Шоғырланған – концентрированы

Шомыр (тұрып) – редька

Шоңайна (түйежапырақ) – лопух

Шөлді жер – пустыня

Шөлейт – полупустыня

Шұбалшын – дождевой червь

Шұғылық (шұғынық) – пион

Шыбын – гнус

Шырғанақ – облепиха

Шырмауық – вьюнок

Шырша – ель

Шыршалы орман – елочный лес

Шырын – сок
Ы
Ылғал – влага

Ылди – низина, впадина

Ыстық шөлді аймақта – в жарких пустынных зонах
І
Інжу – ландыш

Інжір – инжир

Іріктеп алу – отобрать

Әдебиеттер
1 Жанайдаров О. Менің елім – Қазақстан. – Алматы : «Балауса»

баспасы, 2003. – 160 б.

2 Жетісу энциклопедиясы. – Алматы : «Арыс» баспасы, 2004.

– 712 б.

3 Қалиұлы Б. Өсімдіктер атауларының орысша-қазақша сөздігі.

– Алматы : «Ана тілі», 1993. – 104 б.

4 Құлжабаева Г.Ә. «Өсімдіктер әлемі» оқу-әдістемелік кешені.

Жемістер: Дидактикалық материал. – Алматы, 2011. – 16 б.

5 Қазақстан» Ұлттық энциклопедиясы / Бас ред. Ә.Нысанбаев.

– Алматы : Қазақ энциклопедиясының бас редакциясы, 1998. – 720 б.

6 Мусин Ж. Жер шоқтығы Көкшетау. – Алматы : Жалын, 1989.

– 192 б.

7 Жатқанбаев Ж. Экология негіздері. оқулық. – Алматы :

«Зият», 2004. – 212 б.

8 Қазақ мақал-мәтелдері / құраст. М. Аққозин. – Алматы : Қазақстан, 1990. – 288 б.

9 Ысқақбаев Әли. 777 жұмбақ. – Алматы : «Ана тілі» баспасы ЖШС, 2002. – 136 б.

10 Кенжеахметұлы С. Ұлттық әдет-ғұрыптың беймәлім 220 түрі. Көмекші оқу құралы. – Алматы : «Санат» 1998. – 256 б.

11 Оразбаева Ф., т.б. Кәсіби қазақ тілі : оқу құралы. – Алматы : «Литера-М», 2007. – 144 б.

12 Казахский язык для старшеклассников и студентов / справочное пособие под общей ред. д.ф.н. А. С. Сейдимбека, Редактор-составитель В. Ю. Франк. – Алматы : Негосударственное учреждение детского творчества и детской прессы «Болашақ балапандары», 1999. – 150 с.

13 http: // kk.wikipedia.org /wiki/

Мазмұны
Алғы сөз ..................................................................................... 3

1 Өсімдіктер әлемі ..................................................................... 4

1-мәтін. Орманның пайдасы және оны қорғау........................ 4

2-мәтін. Орман-тоғай өсімдіктері............................................. 6

3-мәтін. Орман-тоғай жануарлары ......................................... 8

4-мәтін. Жануарлардың табиғаттағы

және адам өміріндегі рөлі ......................................................... 9

5-мәтін. Жануарлар әлемін қорғау .........................................10

6-мәтін. Өсімдіктер әлемі адамның

қамқорлығына мұқтаж .............................................................12

7-мәтін. Өсімдік қанша жыл тіршілік етеді? ........................ 14

8-мәтін. Топырақтың түрлері ................................................. 15

9-мәтін. Пайдалы қазбалардың түрлері ................................ 17

10-мәтін. Жәндіктер ................................................................ 18

11-мәтін. Өрмекшітектестер ....................................................19

12-мәтін. Итмұрын .................................................................. 20

13-мәтін. Қара қарақат ............................................................ 21

14-мәтін. Ақгүл ........................................................................ 22

15-мәтін. Жасаңшөп ................................................................ 23

16-мәтін. Алма ......................................................................... 24

17-мәтін. Жүзім ....................................................................... 25

18-мәтін. Құрма ....................................................................... 27

19-мәтін. Бидай ........................................................................ 28

2 Жасыл ел ............................................................................... 30

1-мәтін. Таза ауа – денсаулық кепілі ..................................... 30

2-мәтін. Табиғаттағы су .......................................................... 32

3-мәтін. Өзен және көл ........................................................... 33

4-мәтін. Ауаның ластануы. Ауаны қорғау .............................35

5-мәтін. Қазақстан табиғаты .................................................. 37

3 Саяхат әлемі .......................................................................... 38

1-мәтін. Оқжетпес ................................................................... 38

2-мәтін. Бурабай ...................................................................... 39

3-мәтін. Баянаул ...................................................................... 42

4-мәтін. Ақсу-Жабағылы ........................................................ 44

5-мәтін. Алтын-Емел ............................................................... 45

6-мәтін. Іле-Алатау .................................................................. 46

7-мәтін. Қапшағай ................................................................... 48

8-мәтін. Алакөл ........................................................................ 50

4 Біздің шаһарлар..................................................................... 51

1-мәтін. Павлодар облысы ...................................................... 51

2-мәтін. Павлодар .................................................................... 53

3-мәтін. Ақсу ............................................................................ 56

4-мәтін. Екібастұз .................................................................... 57

5-мәтін. Көкшетау ................................................................... 58

6-мәтін. Алматы ....................................................................... 60

7-мәтін. Семей ......................................................................... 62

8-мәтін. Астана ........................................................................ 63

9-мәтін. Қарағанды .................................................................. 64

10-мәтін. Шымкент ................................................................. 66

11-мәтін. Атырау ..................................................................... 67

12-мәтін. Өскемен ................................................................... 69

13-мәтін. Қызылжар ................................................................ 71

14-мәтін. Қостанай .................................................................. 73

15-мәтін. Талдықорған ............................................................ 74

16-мәтін. Тараз ......................................................................... 76

17-мәтін. Ақтөбе ...................................................................... 78

18-мәтін. Ақтау ........................................................................ 80

19-мәтін. Қызылорда ............................................................... 81

20-мәтін. Орал ......................................................................... 83

21-мәтін. Жезқазған ................................................................ 84

22-мәтін. Байқоңыр ................................................................. 86

Сөздік ....................................................................................... 88

Әдебиеттер ............................................................................. 100