16 қараша; Н. Қанафин. Ісекең айтұан сыр еді. //Қостанай
таңы.1995, 14 сәуір; Г.Қазина. Көрнекті қоғам қайраткері (Ілияс
Омаровтың туғанына – 85 жыл) //Қостанай таңы. 1997, 7 қазан;
Н.Исина. Ілияс Омаров – филолог. //Қостанай.1997, 4 ноябрь;
Ақылбек Шаяхмет. Мәдениеттің биік бақаны. //Қостанай таңы.
1997, 18 қараша;Сәлім Меңдібай. Өз заманының өр тұлғасы.
//Қостанай таңы. 2000, 22 қыркүйек;
12. Д. Қонаев. Ақиқаттан аттауға болмайды. (Естелік –
эссе). – Алматы: 1994. – 416 б.
13. І. Омаров. Таңдамалы. Избранное. – Алматы: «Арыс»,
2001. – 195 бет.
14.
Ә.
Нұрпейісов. Көрнекті мемлекет қайраткері
І.Омаровтың туғанына 90 жыл толуына орай Алматыда өткен
мәжілісті сөйлеген сөзі. 2002, №145, 5 желтоқсан 2 – бет. //Н.
Оразалин. Өміршең ойдың өрісі ... // Қазақ әдебиеті. 2002, 13
желтоқсан. // С. Қирабаев. Азамат. //Парасат. 2002, №12
15. СүлейменовМ., Сүлейменова Ж., Голубев А. Ильяс
Омаров. Жизнь и философия. – Алматы:2003.
16. М. Керімбеков. Ілияс Омаровтың әдеби-сыншылық
мұрасы. ... Филология ғылымдарының кандидаты дәрежесін
алу үшін дайындалған диссертация. Түркістан, 2001. - 166 б.
17. А.Т.Қаипбаева. І.Омаровтың өмірі мен мемлекеттік-
қоғамдық қызметі. Тарих ғылымдарының кандидаты дәрежесін
алу үшін дайындалған диссертация. Алматы, 2005. - 166 б.
ТАРИХ АРҚЫЛЫ ҰРПАҚ ТӘРБИЕСІ БАСТЫ МӘСЕЛЕ.
ҚАЗАҚ АҚЫНДАРЫ ШЫҒАРМАЛАРЫН ПАЙДАЛАНУ
ХАҚЫНДА
Қайсар Құсайынұлы
Қазақтың Абай атындағы Ұлттық педагогикалық
Университетінің профессоры, Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау
мемлекттік университетінің құрметті профессоры
Орыс тіліндегі басымдылықта жазылған, Ресейлік, Кеңес
халықтары көп томдық Тарихы, нелер көп сол қанды оқиғалар
мен құбылыстар орын алған, ұлттар өмірі мен тағдыры
жайындағы тарихи шындықты орнына қойып бере алмады.
Өйткені, кешедегі дәуірде тарихтың тегершігін айналдырып
тұрған жаһаннамдардың (империялардың) мүддесіне бұл
қайшы келетінді. Олар дүниені ашса – алақанында, жұмса –
363
жұдырығында ұстады.
Халық
аңыз-әңгімелерінен
бастап,
өзінің
тамаша
перзенттері жайында талмастан жырлауда артына өлмес сөз
қалдырған Сәкен Сейфулинді оқымай,зерделемей, таным
кеңейту, тағылым жинау тіптен мүмкін емес.
Кеңес заманы, қазақ халқы көрген «тар жол-тайғақ кешу»
кезеңін тартымды мазмұндаған, өмірін айқын сипаттап жазған,
қазақ белгілі қоғам қайраткері, айтулы ақыны Сәкен
Сейфуллин «Азия» (Европаға) атты жыр жазғанын, қазақтың
бүгінгі оқымыстылары біреу білсе, біреу білмес. Алайда, қазақ
жастарына осынау тарихи ой мен сезімді ояту үшін тиімді
болар деген ниетпен Қазақ поэзиясы туындыларын ұсынуды
жөн деп шештім.
Сәкен Сейфуллин сынды тұлғаны жаңа бір қырынан
танып білу міндеті парыз. Сол тарихи шығарманы,Толық
көшірмесінде келтіруді жөн, таптым.
«Сұм Европа арам, залым тас болдың,
Бүліншілік, жауыздыққа бас болдың,
Адамзатқа жол көрсеткен ерлерге,
Неге мұнша, уа Европа қас болдың?
Зина, сату, арамдықта шіріген,
Жан-тәніңді, мерез толып іріген.
Орап көрген перделермен жасырдың,
Сұмдығыңды дүниеден асырдың.
Өзі әдепті, һәм сыпайы сөзіңе,
Сырты көркем маңызданған өзіңе,
Сыртқы жұрттар шыны осы деп танғандай,
Көңілі толып, көзі тойып қанғандай.
Балаларың бірін-бірі шабысты,
Сұм жыландар ысылдасты, шағысты.
Өлтірісіп, қарындасын қандасын,
Күліп ойнап іле артынан табысты.
Мұны неге, уа Европа! көрмейсің?
Мұнша неге дұрыстыққа көнбейсің?
Қара пәле тұншықтырды әлемді,-
Қарындасқа қолың үшін бермейсің?
Мен жібердім семитімнен Мұсаны.
Ибраһимді Дәуіт пенен Исаны.
364
Жіберіп һәм көп пайғамбар мен саған,
Ақырында Мұхамедті жұмсағам.
Адамзаттың шыңырауға батқанын,
Былғанышта ұяласып жатқанын,
Әуелден-ақ, құтқарушы сен бол деп,
Семитімнің ұрпағына артқаммын.
Халық жолды дін деп атап ашты олар.
Бар әлемге жарықтарын шашты олар.
Адамзатты құтқаруға пәледен,
Мехнет шекті, төкті талай жасты олар.
Алға қарсы хақиқатқа тұрдың сен,
Ақырында мұндай сұмдық құрдың сен;
Иса жолын алған болып сен залым,
Өтірікке хақиқатты бұрдың–сен.
Өзіңменен тұрмай залым аздырдың,
Көп баламды тура жолдан жаздырдың.
Сұмдығыңа, құлдығыңа үйреттің,
Былғаттың сен, араластың сиреттің.
Талай сені, адамдыққа шақырдым,
Көбін саған мен жұмсадым ақылдың.
Көнбеген соң, туысқандық сөзіме,
Талай саған қылыш алып ақырдым.
Менжібергемқару-сайманжарақпен;
Ғұн,Мадияр, Болғар, Маур, Араб пен
Түрік,татар,моңғолды көргенсің;
Олар сені ұшықтаған садақпен.
Күндер өтті,сен жөніңмен тұрмадың,
Дүниені жауыздықпен шырмадың.
Қара пәле тұншықтырды әлемді,
Адамзатқа адамшылық қылмадың!
Тазартуға, дүниенің ластығын,
Жібітуге жүрегіңнің тастығын.
Семитімнің көп ұрпағын тағы да,
Жұмсадым мен Маркс қылып бастығын.
Семитімнің балалары жылайды,
365
Достарыңызбен бөлісу: | 
