А. Т. Оралова, Н. К. Цой, Ю. Д. Обухов, А. М. Суимбаева, А. Ж. Ауелбекова

42 
2 ТАРАУ. БИОСФЕРА ЖӘНЕ НООСФЕРАНЫ ЗЕРТТЕУ 
 
§5. БИОСФЕРА МЕН ОНЫҢ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫ 
 
Биосфера – барлық биологиялық түрлер, соның ішінде адам тіршілік 
ететін Жер қабаты. Биосфераны, оның қасиеттері мен ерекшеліктерін 
зерттеу экология ғылымының ажырамас бөлігі болып табылады. 
5.1 Биологиялық ұйымдастықтың негіздері. Биогенді элементтер 
Биосфераның 
биологиялық 
ұйымдасуы 
келесі 
принциптерге 
негізделеді: 
1.
 
Жүйенің белгілі бір құрылымдық ұйымдастығы болуы керек. 
Биологиялық жеке түрлерді басқарудың негізгі құрылымдық ұйымдастығы 
– биологиялық ақпаратты микромолекулалардың құрылуы, жасушалардың 
құрастырылуы мен көпжасушалы организмдердің жасушалы ұйымдастығы 
болып табылады. Ағзадан жоғары деңгейде бұл жағдай биологиялық 
қоғамдастық құрылымымен – әртүрлі күрделіліктегі экологиялық 
жүйелермен қамтамасыз етіледі. 
2.
 
Концентрленген (ыдырамайтын) энергия қоры қажет, ол 
сигналдарды қосу мен оларды қабылдау үшін қолданылады, оларды 
реттеп, сақтап, құрылымын іске қосады. 
3.
 
Ағымдағы энергияны босату мен пайдалану үшін, алдымен 
химиялық реакциялардың потенциалды тосқауылдарын төмендететін 
заттар – катализаторлар; ал екіншіден, бос энергияны молекулалық 
ақпаратқа және физиологиялық жұмысқа тасымалдайтын молекулалар-
түрлендіргіштер қажет. Катализаторлар функциялары мен жасуша 
құрамындағы көптеген түрлендіргіштерді ферменттер атқарады. 
4.
 
Әрбір реакция сайын тірі жүйеде катализаторлардың, энергия 
тасымалдаушылар мен каркас құрылымдылардың белгілі бір бөлігі 
жұмсалады. Олардың қайта жандандырылуы мен толығымен сақталуы 
үшін қоршаған ортаның заттай және энергия ағыны – қорек көзі қажет. 

жүктеу 1,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: