А. Т. Оралова, Н. К. Цой, Ю. Д. Обухов, А. М. Суимбаева, А. Ж. Ауелбекова

жүктеу 1,39 Mb.

Pdf просмотр

бет	34/72
Дата	15.09.2023
өлшемі	1,39 Mb.
	#43403

1 ... 30 31 32 33 34 35 36 37 ... 72

УП Экология 1 болим каз

биогенді элементтері
болады, олар әрдайым организмдердің құрамына
кіріп, белгілі бір биологиялық функцияларды атқарады. Мұндай химиялық
элементтерге жататындары: кальций, оттегі, сутегі, натрий, көміртегі және
т.б.
Функционалды қызметі бойынша оларды келесі топтарға бөліп
қарастырады:
-
органогендер, организмде олар шамамен 97,4% (C, H, O, N, P, S);
-
электролитті фонды элементтер (Na, K, Ca, Mg, Cl). Берілген металл
иондары организмнің құрамында болатын металдың жалпы құрамының
99%-ын құрайды.
Организмдегі элементтердің концентрациясына байланысты биогенді
элементтерді келесі топтарға бөледі:
-
макроэлементтер;

44
-
микроэлементтер;
-
ультрамикроэлементтер.
Құрамы дене салмағынан 0,01%-ға асатын биогенді элементтер
макроэлементтерге жатады. Оларға органогендердің, электролитті фон
иондарының, темірдің 12 элементтері жатқызылады. Олар тірі субстраттың
99,99%-ын құрайды. Қайран қаларлық жағдай – тірі тіндердің 99%-ы тек
алты элементті құрайтынында: С, Н, О, N, Р, Са. Ал К, Na, Mg, Cl, Fe, S
элементтері олигобиогенді элементтерге жатады. Олардың құрамы 0,1-ден
1%-ға дейінгі аралықта ауытқиды. Сомалық құрамы 0,01% көлемін
құрайтын биогенді элементтер микроэлементтерге жатқызылады. Олардың
әрқайсысының құрамы 0,001% (
). Микроэлементтердің
көбісі негізінде бауыр тінінің құрамында болады. Бұл микроэлементтер
депосы. Кейбір микроэлементтердің белгілі бір тіндерге туыстығы болады
(мысалы, йодтың қалқанша безіне туыстығы, фтордың тіс эмаліне, цинктің
ұйқы безіне, молибденнің – бүйрекке тұыстығы т.с.с.). Құрамы
- кем
болатын элементтер
ультрамикроэлементтерге
жатады.
5.2 Атмосфераның, литосфераның, гидросфера мен биосфераның

жүктеу 1,39 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 30 31 32 33 34 35 36 37 ... 72