А. Х. Тажибаева Қостанай: А. Байтұрсынов атындағы ҚМУ, 2016. 87 б

 

14 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Еңбек құқығының салалық 

қағидалары: 

 

1) адам мен азаматтың еңбек саласындағы құқықтарының шектелуіне жол бермеу; 

 

 2) еңбек бостандығы; 

 

3) еңбек саласындағы кемсітушілікке, мәжбүрлі еңбекке және балалар еңбегінің ең нашар түрлеріне тыйым салу; 

 

4) қауіпсіздік және гигиена талаптарына сай келетін еңбек жағдайларына құқықты қамтамасыз ету; 

 

 

5) жұмыскердің өмірі мен денсаулығының басымдығы; 

 

 

7) тынығу құқығын қамтамасыз ету; 

 

 

6) еңбегі үшін жалақының ең төмен мөлшерінен кем емес сыйақы құқығын қамтамасыз ету; 

 

 

8) жұмыскерлердің құқықтары мен мүмкіндіктерінің теңдігі; 

 

9) жұмыскерлер мен жұмыс берушілердің өз құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін бірігу құқығын қамтамасыз ету; 

 

 

 10) әлеуметтік әріптестікті нығайтуда және дамытуда мемлекеттің ықпалы; 

 

 

11) еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелерін мемлекеттік реттеу болып табылады. 

 

 

 

15 

 

Еңбек құқығының қайнар көздері. Еңбек қатынастары. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Еңбек құқығының қайнар көздері 

Еңбек құқығының қайнар көздері  деп еңбек  қатынастарын 

реттейтін нормативтік құқықтық актілерді айтады. 

Біріншіден, жалпыға міндеттілігі 

құқықтық нормаларға тән мәндік 

қасиет, бұл оларды басқа 

әлеуметтік нормалардан 

(мысалы, қызметтік этикадан\ 

 

 

 

 

 ажыратуға мүмкіндік береді. 

Екіншіден, еңбек туралы 

құкықтық актілер (кодекс, 

заңдар, жарлықтар, қаулылар, 

т.б.) ерекше нысанда арнайы 

тәсілдермен бекітіледі, олар 

жалпыға бірдей міндетті 

әлеуметтік нормативтер болып 

саналатын құқықтық актілер. 

 

Еңбек туралы заңнама Қазақстан 

Республикасының 

Конституциясына негізделеді және 

ҚР Еңбек кодексінен, 

қызметкерлердің кейбір 

санаттарының еңбек қатынастарын 

реттейтін басқа да нормативтік 

құқықтық актілерден тұрады. 

Еңбек құқығы қайнар көздерін 

қалыптастырудың ерекшелігі - 

еңбек ұжымдары мен 

көсіподақтардың қатысуымен 

жергілікті нормалар (ұжымдық 

шарттар, келісімдер) шығару. 

1) нормативтік құқықтық актілердің 

өзіндік үстемдіктеріне қарай еңбек 

заңдары жүйесін қалыптастырудағы 

кейбір ерекшеліктерді;  

2) тиісті нормативтік құқықтық 

актілер қабылдауға құқығы бар 

өкілетті органдардың құзырын;  

3) актілерді жариялаудың 

белгіленген тәртібін; 

4) еңбек туралы халықаралық 

құқықтық актілердің қолдану 

ерекшелігін;  

5) локальдық (жергілікті) норма 

шығарушылықты. 

 

Қазақстан Республикасындағы 

еңбек құқығының қайнар көздеріне 

сипаттама бергенде мыналарды 

және өзге де факторларды 

ескерген жөн: 

Негізгі белгілері: 

 

16 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Еңбек құқығының қайнар көздері – иерархияға негізделген және 

белгілі тәртіп бойынша қабылданатын еңбектік құқықтық 

қатынастарды реттейтін нормативтік құқықтық актілердің 

жиынтығы. 

 

Еңбек құқығының қайнар көздері 

Еңбек құқығының қайнар көздерінің түрлері 

Негізгі: 

1) Қазақстан 

Республикасының 

Конституциясы; 

2) ҚР конституциялық 

заңдары; 

3) ҚР еңбек кодексі; 

4) ҚР Президентінің 

нормативтік құқықтық 

жарлықтары; 

5) ҚР Үкіметінің, 

Конституциялық кеңесінің 

және Жоғарғы сотының 

нормативтік қаулылары; 

6) министрліктер мен кейбір 

мемлекеттік орталық басқару 

органдары басшыларының 

нормативтік бұйрықтары, 

мемлекеттік комитеттер мен басқа 

мемлекеттік орталық органдардың 

еңбектің салалық жағдайларына 

қатысты нормативтік қаулылары; 

7) маслихаттар мен әкімдердің 

еңбекті ұйымдастырудың 

аймақтық жағдайын белгілеу 

мәселелері бойынша нормативтік 

құқықтық шешімдері. 

 

Туынды