5-тақырып. Тұлғаның даралық-типологиялық ерекшеліктері Дәрістің мақсаты

Нышанды - әлі дами қомаған, бірақ іс-әрекетте алғаш сыналудан-ақ көрініс беретін, қабілеттің бастапқы табиғи негізгі.

Адам қабілетінің даралық ерекшеліктеріне дарындылық, шеберлік ,талант, данышпандық, шабыт кіреді.

Әр түрлі іс-әрекеттер аймағына қажет білім, ептілік-дағдылар бірлігін жеңіл әрі нәтижелі игеруді қамтамасыз етуші жалпы қабілеттер ерекшелігін дарындылық деп атайды.

Адам қабілетінің ерекше даралық сипатын көрсететін психологиялық құбылыс-талант . «Талант» сөзінің төркін мәні: ежелгі грек қауымында бай-манап өзі жоқта жұмыстан қашқақтамасын деп еріншек құлына беретін күміс ақша бірлігі-талант аталады екен, ақылдан жұта құл оны алудан, пайдалы айналымға жіберудің орнына топыраққа көміп, жасыратын болған. Осыдан халықта «таланты құм болды» , «таланты көмілді» деген ұғымдар сақталып қалған.Қазіргі күнде талант арнайы қабілеттердің (музыкалық, суреткерлік, әдеби шығармашылық т.б.) жоғары деңгейлі дамуын білдіреді. Қабілеттер сияқты талант та ісәрекетте көрініп, өрістейді. Талантты адамның қызметі өзінің жаңашылдығымен , қайталанбас мәнерімен ажыралады.

Қабілеттердің даму барысындағы ең жоғары, шыңдалу деңгейі – данышпандық деп аталады. Шығармашылық қызметі қоғам өмірінің бір дәуірінде, адамзат мәдениетінің тарихында белгілі із қалдырған адам ғана данышпан бола алады

Өзін-өзі бақылау сұрақтары:

1. 
   Темперамент, мінез және қабілет анықтама беріңіз?
   
2. 
   Темперамент типтеріне сипаттама беріңіз?
   
3. 
   «Ұлттық мінез» анықтама беріңіз?
   

1.Жақыпов С.М. Жалпы психология негіздері. - Алматы, 2018.

2. Майерс Д. Әлеуметтік психология [Мәтін] = Social Psychology: [оқулық] / Д. Г. Майерс, Ж. М. Туенж ; ауд. Г. Қ. Айқынбаева [және т.б.]. - 12-бас. - Астана : "Ұлттық аударма бюросы" ҚҚ, 2018. - 559, [1] б.: сур. - (Рухани жаңғыру).

3. Ильин Е.П. Психология творчества, креативности, одаренности. – СПб.: Питер, 2011. – 448 с.