3. ҚАЛАНЫҢ ДАМУЫН БОЛЖАУ
Орал қаласы өңдеу өнеркәсібі мен жоғары білікті қызмет секторларының тұрақты дамуы, экологиялық жағдайдың позитивті қарқыны, ыңғайлы аймақтық орта мен тиімді көлік инфрақұрылымын құру негізінде халықтың өмір сүру сапасының тұрақты өскен территориясы болады.
Орташа ұзақ мерзімдегі Қазақстан Республикасының перспективасы мұнай-газ кешенінің одан әрі дамуымен байланысты болады. Батыс Қазақстан аймағында орналасқан Орал қаласының дамуы, бірінші кезекте, Батыс Қазақстан облысының және жақын маңда орналасқан мұнай өндіру аймақтарының машина жасау, металл өндіру, құрылыс материалдар индустриясы, азы-түлік өнеркәсіп өндірісі өнімдеріндегі, білім беру, денсаулық сақтау, көлік және логистика қызметтері саласындағы қажеттіліктерімен анықталады.
Территорияның дамуының негізгі мақсаты – халықтың жоғарғы деңгейлі әл-ауқатымен және өмір сүру сапасының жоғарғы стандарттарымен, әлеуметтік, білім беру, денсаулық сақтау, мәдениет, спорт қызметтерімен, өмір сүруге қажетті инфрақұрылымдармен қамтамасыз ететін қарқынды дамыған, теңестірілген, диверсификацияланған және бәсекелестікке қабілетті экономиканы қалыптастыру.
Жалпы болжауды іске асыру мынадай жағдайларға бағытталған:
- машина жасау, металлургия және металл өңдеу, тамақ өнеркәсібі және ауылшаруашылық өнімдерін қайта өңдеу, құрылыс материалдарын өндіру сияқты өңдеу өнеркәсібінің өнімдері өндірісінің көлемін арттыру;
- білім беру, денсаулық сақтау, құрылыс және көлік инфрақұрылымы салаларындағы қызмет секторларын дамыту;
- аймақтың шағын және орта бизнесінің бәсекелестікке қабілеттілігін дамыту және арттыру үшін қолайлы жағдай жасау;
- Қазақстанның басқа облыстарымен және шетел мемлекеттерінің шекаралас аймақтарымен ынтымақтастық формалары мен бағыттарын дамыту;
- табиғатты рационалды қолдану, қоршаған ортаға келетін экологиялық ауыртпашылықты азайту, қалалық табиғи ортаты белсенді дамыту арқылы қолайлы экологиялық жағдайды сақтау және дамыту;
- халықтың әл-ауқатын және өмір сүру сапасын арттыру;
Түрлі орындау кезеңдеріндегі Бағдарламаны жүзеге асыру құралдары мыналар болып табылады:
- 2011-2015 жылдарға арналған Орал қаласы территориясының даму Бағдарламасындағы шаралар жоспары;
- коммерциялық және қоғамдық ұйымдардың биснес жоспарлары мен жобалары.
Орташа мерзімді кезеңдегі Орал қаласы территориясының даму Бағдарламасының артықшылықтары:
I артықшылық
|
Өңдеу өнеркәсібін дамыту
|
II артықшылық
|
Жоғары білікті қызмет көрсету салаларын дамыту
|
III артықшылық
|
халықтың әл-ауқатын және өмір сүру сапасын өсіру
|
Орал қаласының БҚО мен Батыс Қазақстан аймағының дамуындағы миссиясын іске асыру үшін келесідей міндеттердің шешілуін қамтамасыз ету қажет:
1. Машина жасау, металлургия және металл өңдеу
Мемлекеттік индустриалдық саясатты жүзеге асыру құралдарын пайдалану арқылы бәсекелестікке қабілетті өнімдерді өндіру үшін қалалық машина жасау кәсіпорыдары мен шетелдердің осы бейіндегі компанияларының бірлескен кәсіпорындарын және басқа да ынтымақтастық формаларын қалыптастыруды қалыптастыру. Мемлекеттік индустриалдық саясатты жүзеге асыру құралдарын ашып айтсақ, олар төмендегідей:
- индустриализацияның ұлттық және аймақтық картасына қосу,
-қазақстандық мазмұнды қамтамасыз ету бөлігінде мемлекеттік, ұлттық және трансұлттық компаниялардың ұзақ мерзімді тапсырыстарын орындау,
- жергілікті кәсіпорындар кооперациясы мен өзара байланысын көтермелеу,
- жергілікті кәсіпорындар өнімінің мемлекеттік тапсырыстары үшін халықаралық бюджет мүмкіндіктерін қолдану,
- машина жасау өнімдерінің ұлттық байқау орталықтарын құру (бәрінен бұрын теңіз мұнайын өндіруге арналған құрылғыларды байқау).
2. ауылшаруашылық қайта өңдеу және тамақ өнеркәсібі:
- өңдеу өнеркәсібінің одан әрі дамуын қамтамасыз етудің негізі ретінде жергілікті тауар шикізат базасын қалыптастыру үшін ауылшаруашылықты дамытуды мемлекеттік қолдау құралдарын тиімді қолдану мақсатында өкілетті мемлекеттік органдардың, өндірушілердің және ауылшаруашылық өндірушілерінің ықпалдасу механизмін құру, аграрлық ғылымды жетілдіру, мамандарды дайындауды жақсарту;
- ауылшаруашылық және тамақ өнеркәсібі өнімдерін қайта өңдеу секторындағы өнімдердің жаңа түрлерін игеру, Батыс Қазақстанның азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуде жақын аймақтардың қатысуының үлесін және жергілікті өнеркәсіптің маңыздылығын арттыру.
3. құрылыс материалдарының өндірісін дамыту:
- аймақтағы мемлекеттік құрылыс бағдарламаларын жүзеге асыру үшін жергілікті өнеркәсіпті және құрылысты тарту,
- жеке құрылыстың барлық формаларын дамыту және қолдау.
4. Шағын және орта іскерлікті дамытуға бағытталған жоғары білікті қызметтерді дамыту бойынша:
-мемлекеттік-жеке серіктестік негізде рекреациондық (санаториялық-сауықтыру) жүйені мына жолдар арқылы қалыптастыру:
жобаның операторы ретінде - мемлекеттік-жеке кәсіпорындар ашу,
территорияда рекреациондық потенциалды бағалау жұмыстарын жүргізу,
даму және ұйымдастыру түрлері бойынша жоспарын жасау,
сыртқы мамандандырылған фирмалар мен инвесторларды, қаражаттарды тарту;
- туризмді дамыту бойынша:
- көпсалалы туризмді және ойын-сауық секторын дамыту жоспарын жасау,
- территорияның архитектуралық дамуында жаңа концепциялар, мақсаттар мен бағыттар анықтау.
Білім беру жүйесі бойынша:
- техникалық және кәсіби оқыту мен жоғары оқу орны жүйесіндегі дамыту бойынша:
-еңбек нарығы мен білікті жұмыс күштерін даярлауда өзара қатынастардың комерциялық механизмін қалыптастыру және Батыс Қазақстанның басқа облыстарында жұмыс күшін даярлау және қайта даярлау бойынша аймақтық мемлекеттік және жеке бағдарламаларға қатынасуды көбейту;
денсаулық сақтау жүйесі бойынша:
-мамандар құрамын жастармен толықтыру,
- жеке медицинаның нарықтағы үлес салмағын және қызметтер көрсету түрін көбейту,
- басқа мемлекеттердің медициналық мекемелерінің болуы.
- экология бойынша:
- қоршаған ортаның экологиялық жағдайы мен санитарлық өлшемдері бойынша жақсы динамикаға көшу.
Бағалық, технологиялық және интитуционалдық факторлармен қала территориясын әлеуметтік-экономикалық дамыту бағдарламасы өзара жағымды үйлесім тапқанда ғана ол жоғарғы экономикалық және әлеуметтік тиімді сипат алады.
Басты мақсаттық индикаторлар:
Экономика
Өнеркәсіптік өнімнің нақты көлем индексі 2015 жылы - 104,5% құрайды (2011 жыл -109,6%).
Ауыл шаруашылығы өнімі өндірісінің нақты көлем индексі
2015 жылы – 100,9% құрайды(2011 жыл-127,2%).
Шағын кәсіпкерлік субъектілерімен өнім шығару көлемін арттыру 2015 жылы-100,7% құрайды(2011 жыл-112,8%).
Бөлшек сауданың нақты көлім индексі 2015 жылы-112,5% құрайды (2011 жыл-121,1%).
Негізгі капиталдағы инвестициялардың нақты көлем индексі 2015 жылы-100,6% құрайды(2011 жыл-117,9%).
Әлеуметтік сала
Балаларды мектепке дейінгі тәрбие және оқытумен қамту 2015 жылы-97,3% жеткізіледі(2011 жыл-82%).
Мектептердің жалпы санынан қосымша білім берумен қамтылған балалар үлесі 2015 жылы-28%(2011 жыл-25%).
Халықтың медициналық қызмет көрсету сапасына қанағаттанушылық деңгейі 2015 жылы-92% дейін өседі(2011 жыл-88%).
Халықтың күтілетін өмір сүру ұзақтығы 2015 жылы- 69,9 жасқа ұзартылады(2011 жыл-68 жас).
Жалпы өлім-жітімді 1000 адамға шаққанда 2015 жылы - 8,7 төмендетіледі(2011 жыл-9,7).
Тіркелген жұмыссыздық деңгейі 2015 жылы - 4,7% төмендетіледі(2011 жыл-5,1%).
Атаулы әлеуметтік көмек алатын халықтың ішінде жұмысқа жарамды халықтың үлес салмағы 2015 жылы-15% төмендетіледі(2011 жыл-20,8%).
Халықтың мәдениет саласы қызметтерінің сапасымен қанағаттану деңгейі 2015 жылы-55% жеткізіліде(2011 жыл-50%).
Мемлекеттік тілді білетін тұрғындардың үлесі 2015 жылы-65% өсіріледі(2011 жыл-61%).
Мемлекеттік, орыс және ағылшын тілдерін білетін тұрғындардың үлесі 2015 жылы-8% жеткізіледі(2011 жыл-4%).
Жүйелі түрде дене шынықтырумен және спортпен шұғылданатын, барлық жастағы тұрғындарды қамтуы -2015 жылы-27% өседі(2011 жыл-21,3%).
Мемлекеттік пен азаматтық қоғам институттарының өзара қатынастарын оң бағалайтын тұрғындар үлесі 2015 жылы-38% арттады(2011 жыл-33%).
14 пен 29 жас аралығындағы тұрғындар арасында жастарға қатысты мемлекеттік саясатқа қанағаттану деңгейі 2015 жылы-73% жеткізіледі(2011 жыл-71%).
Халықтың ішкі істер органдарына сенімінің болжамды деңгейі 2015 жылы-50% жеткізіледі(2011 жыл-35%).
Инфрақұрылым
Құрылыс жұмыстарының нақты көлем индексі 2015 жылы-94,8% құрайды(2011 жыл-127,1%).
Қалалық маңызы бар автокөлік жолдарының жақсы және қанағаттанарлық жағдайдағы үлесі 2015 жылы-72% жеткізіледі(2011 жыл-47%).
Тұрғындардың коммуналдық қызметтердің сапалығымен қанағаттанушылық деңгейі 2015 жылы-54,3% қамтамасыз етіледі(2011 жыл-38%).
Тұрғындардың орталықтандырылған сумен жабдықтауға қол жетімділігінің деңгейін арттыру 2015 жылы-87% қамтамасыз етіледі(2011 жыл-79,3%).
Тұрғындардың орталықтандырылған жылу жүйесінің қызметіне қол жетімділігінің деңгейін 2015 жылы-99,8% арттыру (2011 жыл-99,8%).
Тұрғындардың су жүргізу қызметіне қол жетімділігінің деңгейін 2015 жылы-79,2% арттыру (2011 жыл-75%).
Ауылдық аумақтарды дамыту, экология
Жоғары даму әлеуеті бар ауылдық елді мекендер санын 2015 жылы-1 бірлікке ұлғайту (2011 жыл-1).
Көгалдандыру және аббатандыруға бағытталған қаржылардың 2015 жылы үш есе өсуі -2576 млн.теңге(2011 жыл-773 млн.теңге).
Мемлекеттік қызмет көрсету
Көрсетілген қызметтердің жалпы санынан электрондық түрде көрсетілген қызметтер үлесі 2015 жылы-78% жеткізу(2011 жыл-4%).
4. НӘТИЖЕЛЕРДІҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, МАҚСАТТАРЫ, МІНДЕТТЕРІ, МАҚСАТТЫҚ ИНДИКАТОРЛАРЫ, КӨРСЕТКІШТЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРҒА ЖЕТУДІҢ ЖОЛДАРЫ
1. БАҒЫТ. Экономика
Өнеркәсіп
1.1 Мақсат. - Қала экономикасының шикізаттық емес секторының бәсекеге қабілеттілігін арттыру
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
өнеркәсіптік өнімнің нақты көлем индексі
|
%
|
109,6
|
104
|
104
|
104
|
104,5
|
Экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі
|
1.1.1. Міндет. Өңдеуші өнеркәсіп секторының дамуы
|
|
Өндеу өнеркәсібі өндірісінің көлемі
|
млн. теңге
|
56466
|
57035
|
64174
|
74748
|
83034
|
Экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі
|
Жету жолдары:
«Жол картасы-2020», Индустрияландыру картасы Бағдарламалары шеңберінде басым жобаларды жүзеге асыру бойынша шараларды қамтамасыз ету.
Металлоконструкцияларды ыстық мырыштау қызметін көрсетуді ұйымдастыру және газ сорғыш агрегаттар мен газ құбырлар электростанцияларының өндірісін ұйымдастыру жөніндегі жобалардың жобалық қуаттылыққа шығуы.
Кеме жасаудың дамуы.
Жылу мен электр энергиясының шығындарын қысқарту бойынша шараларды қамтамсыз ету.
Энергия үнемдеу жабдықтарымен энергия сақтау технологияларын енгізу.
Мекемеде жетіспейтін жылу, газ,су және басқа да энергия ресурстарын өлшейтін құралдарды орнату.
Қаланың индустриальды-инновациалық потенциалы жөніндегі буклеттер шығару.
|
Агроөнеркәсіп кешені
1.2. Мақсат - Азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету және АӨК салаларының бәсекеге қабілеттілігін арттыру
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Ауыл шаруашылығы өнімі өндірісінің нақты көлем индексі
|
өткен жылмен салыстырғанда %-бен
|
127,2
|
92
|
100,4
|
101,3
|
100,9
|
ауыл шаруашылық бөлімі
|
1.2.1 Міндет Өсімдіктану өнімдері өндірісінің көлемін көбейту
|
1
|
Өсімдік шаруашылығы өнімін(қызметін) жаппай шығарудың нақты көлем индексі
|
өткен жылмен салыстырғанда %-бен
|
171,6
|
93,5
|
100,7
|
101
|
101,1
|
ауыл шаруашылық бөлімі
|
2
|
Мал шаруашылығы өнімін(қызметін) жаппай шығарудың нақты көлем индексі
|
өткен жылмен салыстырғанда %-бен
|
97,1
|
90,5
|
100,1
|
100,7
|
100,7
|
ауыл шаруашылық бөлімі
|
Жету жолдары:
Басым ауыл шаруашылық мәдени дақылдарын, тұқым шаруашылығын өндіруді, минералды тыңайытқыштар сатып алуды субсидиялау.
Басыңқы мәдени дақылдар өндірісіне субсидия бөлу арқылы көктемгі-далалық және жинау жұмыстарына қажетті жанармай материалдарын және басқа тауар-материалдық құндылықтар бағасын арзандату.
Отандық ауыл шаруашылық тауар өндірушілеріне тыңайытқыштар (органикалық түрінен басқаларына) мен отандық өндірістік гербицидтер бағасын арзандату.
Аса қауіпті зиянды организмдер мен ауруларға, зиянкестер мен арамшөптерге қарсы химиялық күрес жүргізу.
Жерлердің мелиорация жағдайын сақтау және жақсарту.
Ауыл шаруашылық тауар өндіргіштерінің көктемгі-далалық және жинау жұмыстарын жүргізуін несиелеу.
Жылыжай шаруашылығын дамыту.
Лизинг бағдарламасы бойынша ауыл шаруашылық техникасы мен технологиялық қондырғыларды сатып алу.
Асыл тұқымды мал шаруашылығы мен мал шаруашылығында ірі масштабтағы селекциялау жұмыстарын жүргізуге субсидия бөлу.
Мал шаруашылығындағы орта, ірі тауарлық өндірістің қалыптасу үрдісін ынталандыру, оны өнеркәсіптік негізге көшіру.
Эпизоотикалыққа қарсы шараларды жүзеге асыру.
Мал молаларының қызметін қамтамасыз ету, жаңалаларын салу.
|
Шағын бизнес, сауда
1.3 Мақсат - Шағын және орта кәсіпкерліктің кеңеюі мен нығаюына, кәсіпкерліктік ортаның бастауларын жүзеге асыруға, шағын және орта іскерліктің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға қолайлы жағдай жасау.
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Шағын кәсіпкерлік субъектілерімен өнім шығару көлемін арттыру
|
%
|
112,8
|
100,1
|
100,3
|
100,5
|
100,7
|
Кәсіпкерлік бөлімі
|
|
Бөлшек сауданың нақты көлім индексі
|
%
|
121,1
|
114,3
|
113
|
112,2
|
112,5
|
Кәсіпкерлік бөлімі
|
1.3.1 Міндет Шағын және орта кәсіпкерлікті дамыту және қаладағы бизнес-климатты жақсарту
|
1
|
Жұмыс істейтін шағын кәсіпкерлік субъектілерінің санының өсуі
|
бірлік
|
19691
|
21140
|
22725
|
24406
|
26212
|
Кәсіпкерлік бөлімі
|
2
|
Шағын бизнес саласында жұмыс істейтіндер санын көбейту
|
адам
|
38169
|
38277
|
38468
|
38738
|
39086
|
Кәсіпкерлік бөлімі
|
Жету жолдары:
Жыл сайынғы «Сапалы өнім» қалалық форум-көрмелерді ұйымдастыру.
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілеріне қолдау көрсету, сонымен бірге "Бизнестің жол картасы -2020" бағдарламасы шеңберінде инвестициялық жобаларды жүзеге асыруды қамтамасыз етуге жәрдемдесу.
Кәсіпкерлермен семинарлар, тренингтер өткізу.
|
1.3.2 Міндет Сауда саласының дамуына ықпал жасау
|
|
Халықтың жан басына шаққандағы бөлшек сауда айналымын көбейту
|
мың. теңге
|
323,7
|
365,8
|
407,6
|
451
|
500
|
Кәсіпкерлік бөлімі
|
Жету жолдары:
Қаланың барлық жұмыс істейтін сауда рыноктарын паспорттандыруды жүргізу
Ауыл шаруашылығы өнімінің жәрмеңкелерін өткізу
Қала аумағын дамыту жоспарына сәйкес, сауда объектілерін салуға жер телімдерін беру
Бөлшек саудасында өткізілетін азық-түлік тауарларының негізгі түрлерінің бағаларын, сонымен қатар өндіруші кәсіпорындардың өткізу бағаларын мониторингілеу
Қыс кезінде жеміс-жидек өнімдерін сақтауды қамтамасыз етуге шаралар алу және оны әрі қарай ең аз сауда бағасымен көтерме бөлшек желісі арқылы , сонымен қатар коммуналдық базарлар арқылы өткізу.
Жылыжайлар шаруашылығының дамуы.
|
Инвестициялар
1.4 Мақсат– Қала экономикасына инвестиция тарту
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
1
|
2
|
3
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Негізгі капиталдағы инвестициялардың нақты көлем индексі
|
%
|
117,9
|
97
|
97
|
105
|
110
|
Экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі
|
1.4.1. Міндет Барлық қаржыландыру көзі бойынша инвестицияны дамыту
|
|
Халықтың жан басына шаққанда негізгі капиталдағы инвестициялар
|
теңге
|
159
|
125
|
127,4
|
135,5
|
139,9
|
Экономика және бюджеттік жоспарлау бөлімі
|
Жету жолдары:
Тұрғын үй салу бағдарламасын жүзеге асыру
ҚР тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығын модернизациялау бағдарламасын жүзеге асыру
«Саламатты Қазақстан» бағдарламасын жүзеге асыру
«Балапан» бағдарламасын жүзеге асыру
Жеке құрылыстың дамуы
«Жол картасының» шенберінде басымдық жобаларды жүзеге асыру
Индустриаландыру картасының шеңберінде жобаларды жүзеге асыру
Қызмет көрсету саласында жекеменшілік құрылысты дамыту
|
2 БАҒЫТ. ӘЛЕУМЕТТІК САЛА
Білім
2.1 Мақсат - Білім беру сапасының, қол жетімділігінің, тартымдылығының жақсаруы.
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Халықтың білімнің қолжетімділігі мен сапалығына қанағаттанушулық деңгейі
|
%
|
|
|
|
|
|
Білім беру бөлімі
|
|
Балаларды мектепке дейінгі тәрбие және оқытумен қамту
|
%
|
82
|
96,2
|
96,2
|
96,4
|
97,3
|
Білім беру бөлімі
|
|
Мектептердің жалпы санынан қосымша білім берумен қамтылған балалр үлесі
|
%
|
25
|
26,6
|
27,6
|
27,8
|
28
|
Білім беру бөлімі
|
2.1.1 Міндет. Мектептік білім беру сапасын арттыру
|
1
|
Педагогтардың жалпы санынан жоғары және бірінші санаты бар біліктілігі жоғары педагог қызметкерлердің үлесі
|
%
|
48,2
|
55
|
58,9
|
67,7
|
64,7
|
Қалалық білім беру бөлімі, облыстық білім беру басқармасы
|
2
|
Білім беру ұйымдарына жұмысқа келген жас мамандардың, педагогтардың жалпы санынан үлесі
|
%
|
1,6
|
1,86
|
2,65
|
3,16
|
3,38
|
Қалалық білім беру бөлімі, облыстық білім беру басқармасы
|
3
|
Жаратылыстану-математика пәндері бойынша оқу бағдарламаларын табысты(өте жақсы/жақсы) игерген оқушылардың үлесі
|
%
|
41,3
|
57,8
|
58,8
|
59,4
|
60
|
Білім беру бөлімі
|
4
|
Аз қамтылған отбасыларынан шыққан оқушылардың жалпы санынан сапалы және теңгерімді тегін ыстық тамақпен қамтылған аз қамтылған отбасы балаларының үлесі
|
%
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
Білім беру бөлімі, УГСЭН
|
5
|
Жалпы санынан инклюзивті білім беру үшін жағдай жасаған білім беру ұйымдарының үлесі
|
%
|
18
|
69,6
|
69,6
|
69,6
|
69,6
|
Білім беру бөлімі
|
Жету жолдары:
Білім беру ұйымдарың педагог қызметкерлерін тестілеу және аттестациялау
Мамандандырылған жас мамандарды тарту.
Мектеп түлектерімен ҰБТ жөнінде ақпараттық-ұйымдастыру түсінік жұмыстарын жүргізу.
ҰБТ көрсеткіштерін жақсарту мақсатында шаралар өткізуін қамту.
Білім беру мекемелерінде инклюзивті білім беруді дамыту үшін жағдай жасау, мүгедек-балаларға«барьерсіз зона» жасау
Тамақ блоктары мен асханаларды жаңа технологиялық қондырғылармен жабдықтау, оқушыларды тегін тамақтандыруды қамтамасыз ету бойынша мемлекеттік қызметтердің жаңа стандарттарын енгізу.
Кабинеттерді тиісті жабдықтармен қамтамасыз ету.
Жаңа мектептер салуына және істеп тұрған мектептерге күрделі жөндеу жасауға ықпал жасау.
|
2.1.2. Міндет Мектепке дейінгі білім беру ұсынатын қызметтердің сапасын жақсарту
|
1
|
Мектепке дейінгі енгізілген ұйымдардың олардың жалпы санынан үлесі
|
%
|
4,5
|
2,1
|
2,1
|
3,6
|
3,6
|
Білім беру бөлімі, УГСЭН
|
2
|
Олардың жалпы санынан инклюзивті білім беру үшін жағдай жасаған білім беру ұйымдарының үлесі
|
%
|
18
|
31,9
|
33,3
|
34,7
|
36
|
Білім беру бөлімі
|
3
|
Жоғарғы және бірінші санатты мектепке дейінгі ұйымдар педагогтарының олардың жалпы санынан үлесі
|
%
|
27,5
|
28,5
|
29,5
|
30,5
|
31,5
|
Білім беру бөлімі
|
Жету жолдары:
Жалпы беру мектептері базасында миниорталықтар ашу.
Қазіргі заман талабына сай мектепке дейінгі ұйымдар салу.
Барлық мектепке дейінгі ұйымдарда инклюзивті білім кабинеттерін ашу
Мектепке дейінгі ұйымдарды күрделі жөндеуден өткізу
|
2.1.3. Міндет Қосымша білім беру қызметінің және тиімділігін жақсарту
|
1
|
Білім беру ұйымдарында балаларды спорт секцияларымен қамту
|
%
|
23,5
|
28,1
|
28,2
|
28,3
|
28,4
|
Білім беру бөлімі
|
2
|
Мектептен тыс жұмыс орталығында жалпы оқушылардын санынан, оқушыларды қамту
|
%
|
18,9
|
19,4
|
19,6
|
19,9
|
20,2
|
Білім беру бөлімі
|
3
|
Сүрет мектептерде жалпы оқушылардың санынан, оқушыларды қамту
|
%
|
2,5
|
2,5
|
2,5
|
2,5
|
2,5
|
Білім беру бөлімі
|
4
|
Саз мектептерде жалпы оқушылардың санынан, оқушыларды қамту
|
%
|
4,5
|
4,5
|
4,5
|
4,6
|
4,7
|
Білім беру бөлімі
|
Жету жолдары:
Салауатты өмір салтын насихаттауды ұйымдастыру, оқушылардың денсаулығын нығайтуға, денсаулық сақтау мәдениетіне көмек көрсету.
Қосымша білім беру ұйымдары мен жалпы білім беретін мектептердегі спорттық секциялардың, үйымдық жұмыстардың жүйесін кеңейту.
|
Денсаулық сақтау
2.2 Мақсат - Тұрғындардың денсаулығын жақсарту
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Халықтың медициналық қызмет көрсету сапасына қанағаттанушылық деңгейі
|
%
|
88
|
89
|
90
|
91
|
92
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
|
Халықтың күтілетін өмір сүру ұзақтығы
|
жыл
|
68
|
68,3
|
68,7
|
69,4
|
69,9
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
|
Жалпы өлім-жітімді төмендету
|
1000 адамға шаққанда
|
9,7
|
9,3
|
9,1
|
8,9
|
8,7
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
2.2.1 Міндет. Ана және бала денсаулығын нығайту
|
1
|
Ана өлім-жітімін төмендету
|
100 мың тірі туылған сәбиге
|
0
|
0
|
0
|
0
|
0
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
2
|
Сәби өлім-жітімін төмендету
|
1000 тірі туылған сәбиге
|
9,5
|
9,4
|
9,3
|
9,2
|
9,1
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
3
|
Балалардың өлім-жітімін тұрақтандыру және төмендету(0-жастан 5 жасқа дейін)
|
1000 тірі туылған сәбиге
|
11,2
|
11,1
|
11
|
10,9
|
10,8
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
Жету жолдары:
Жылына бір рет әйелдер мен балаларға скринингтік зерттеулер мен алдын алу тексерулерін жүргізу
Жүкті әйелдер мен балаларды тегін және жеңілдікпен берілетін дәрі–дәрмекпен қамтамасыз ету
Жүкті әйелдерді қауіпсіз аналыққа оқыту.
Балалар пневмониясы, АРЖИ алдын алу мәселелері бойынша санитарлық-ағартушылық жұмыстарын жүргізу.
Жүкті әйелдерді темір және йод дәрімектерімен қамтамасыз ету.
Репродуктивті денсаулықты нығайту жөніндегі ақпараттық-үгіттеу жұмыстарын күшейту.
Әйелдерді контрацептивті дәрмектермен қамтамасыз ету
Балалар хирургтері мен УЗИ-диагностика дәрігерлерінің біліктілігін арттыру.
2 жасқа дейінгі балаларға пневмококктік инфекцияға қарсы вакцинация жүргізу үшін вакциналар сатып алу және контингентті толық қамтамасыз ету.
Жүкті және емізетін аналар арасында ана сүтінің артықшылығы жөнінде үгіт насихат жұмыстарын жүргізу
|
2.2.2 Міндет. Әлеуметтік елеулі аурулардың ауыртпалығын төмендету
|
1
|
Қа айналым жүйесі ауруларынан өлім-жітімді төмендету
|
100 мың халыққа
|
281,4
|
265,7
|
262,3
|
259
|
257
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
2
|
Онкологиялық аурулардан өлім-жітімді төмендету
|
100 мың халыққа
|
137
|
136,6
|
136,2
|
133,1
|
126,5
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
3
|
Туберкулезден өлім-жітімді төмендету
|
100 мың халыққа
|
12,7
|
9,9
|
9,6
|
9,3
|
9,1
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
4
|
АИТВ инфекциясының таралуын 0,2-0,6Ғ шегінде ұстау(15-49 жас тобындағы инфекциялар)
|
%
|
0,02
|
0,08
|
0,1
|
0,1
|
0,1
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
5
|
Халықтың жалпы санының кемінде 30% -ын скринингілік тексерумен қамтуды қамтамасыз ету
|
%
|
30
|
30
|
30
|
30
|
30
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
6
|
Тегін дәрі-дәрмектермен қамтамасыз етілген әлеуметтік маңызы бар аурулардың үлес салмағын ұлғайту
|
%
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
Жету жолдары:
Медициналық біліктілік арттыру және қайта даярлау факультеттері негізінде 5 жылда бір рет медициналық қызметкерлердің біліктілігін арттыру.
Денсаулық сақтау ұйымдарының матеиалдық - техникалық базасын нығайту, соның ішінде: ПМСП ұйымдары үшін медициналық қондырғылар сатып алу, күрделі жөндеуденден өткізу, денсаулық сақтау объектілерін салу.
Медициналық көмек көрсету сапасының артуы (диогностика мен емдеу хаттамаларымен сәйкестік).
Диагностика және емдеудің жоғары технологиялық жаңа әдістерін медициналық тәжірибеге енгізу.
Облыс тұрғындарының ауру-сырқауы, мүгедектігі мен өлімі, қан айналым жүйесінің ауруы боынша мониторинг жүргізу.
Әлеуметтік мәнді аурумен сырқаттанғандардың диспансерленуін оларды денсаулық мектептеріне тарту, жеңілдікпен дәрі-дәрмекке мұқтаждарды қамтамасыз ету арқылы жақсарту.
Күре тамырыдың гипертензиясы, жүректің ишемиялық ауруымен сырқаттанғандардың 100% жеңілдік негізде дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету.
Облыстық емдеу-алдын алу ұйымдарында өткір миокард инфактісі кезінде белсенді түрде тромболизис өткізу.
Тұрғындар арасында қазіргі таңдағы медициналық көмек алу мәселелері бойынша санитарлық-ағартушылық жұмыстар жүргізу.
Стационарлық және амбулаториялық емделу кезінде онкологиялық сырқаттыларды тегін дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету.
Туберкулезбен сырқаттанғандардың 100% дәрі-дәрмекке сезімталдығын тексеруді қамтамасыз ету.
Арнайы режимдерді сақтау арқылы туберкулезбен сырқаттанғандардың емделуіне жағдай жасалуын қамтамасыз ету.
Емделудің үздіксіздігін қолдау фазасында қамтамасыз ету.
Уақытында флюрографиялық тексеру арқылы туберкулезді ерте кезінде анықтауды қамтамасыз ету.
Туберкулездің жұқпалы ошағынан уақытында балаларды оқшаулауды қамтамасыз ету.
Қолдау фазасындағы туберкулезбен сырқаттанғандарға әлеуметтік көмектің көлемі мен реттілігін көбейту.
ВИЧ/СПИД жөніндегі мәліметтермен ақпараттық-білім алатын материалдарды кезеңдер мен апталықтар өткізу арқылы тұрғындардың хабардарлығын арттыру.
ВИЧ-ке құпия тестілеу және кеңес беруде тұрғындардың қол жету мүмкіндігін қамтамасыз ету.
15-49 жас аралығындағы тұрғындарға ВИЧ-ке құпия тестілеу және кеңес беруде қамту деңгейін 25% жеткізу.
ВИЧ-шалдыққан тұлғалардың антиретровирусті терапияға қол жетерлігін қамтамасыз ету.
Гемотрансфузионді, вертикальді жолмен берілетін ВИЧ тің алдын-алу шараларын жүргізу.
Қамау жерлерінде ВИЧ-жұқпалы ауруларының алдын–алу және әлеуметтік қолдау бағдарламасы бойынша бостандығынан айыру жерлерінен босаған тұлғаларды қамтамасыз ету.
Медициналық қондырғыларды, өлшеу қондырғыларын сатып алу және дәрігер-профпатологтардың біліктілігін арттыру арқылы зиянды жағдайда жұмыс жасайтындардың медициналық тексерулері сапасын жақсарту.
|
2.2.3 Міндет. Біртұтас ұлттық денсаулық сақтау жүйесіндегі медициналық көмек көрсетудің сапасы мен қол жетімділігін арттыру
|
|
Бастапқы медициналық-санитарлық көмек шығыстары деңгейінің ұлғаюы, жалпы көлемінен
|
%
|
33,2
|
35,1
|
35,8
|
36,5
|
36,5
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
Жету жолдары:
АМСК деңгейінде медициналық көмек көрсету үшін ВОП –да учаскелік дәрігерлерді қайта даярлау.
Дифференциалды еңбек ақысын төлеуді енгізу арқылы, алғашқы дәрігерлік-санитарлық көмек көрсетуді дамытуға бөлінген қаражатты толық игеру.
Бекіту талондары бойынша тұрғындарды бекіту арқылы, амбулаториялық-емханалық ұйымдарға азаматтарды жазуды жыл сайын өткізу.
Емделушінің медициналық ұйымды таңдауына сәйкес госпиталдануын қамтамасыз ету, сонымен бірге госпитализация бюросы порталының жұмысын бақылау.
Денсаулық сақтау ұйымдарын медициналық мамандармен жабдықтау және қайта даярлау мен біліктілігін арттыру курстарында оқыту, мастер-класстарға қатысу арқылы біліктілік деңгейін арттыруды қамтамасыз ету.
Денсаулық сақтау объектілерінің материалдық-техникалық базасын медициналық қондырғылар сатып алу, күрделі жөндеу арқылы нығайту.
Облыс стационарларының керуеттік қуатын халықаралық стандарттарға сәйкес келтіру.
Стационарлардың жұмыс тиімділігін қамтамасыз ету.
|
2.2.4 Міндет. Медициналық ұйымдарды білікті мамандармен қамтамасыз ету.
|
1
|
Дәрігер кадрлар тапшылығын азайту
|
адам
|
29
|
25
|
22
|
19
|
15
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
2
|
Біліктілік санаты бар медицина қызметкерлерінің үлес салмағы:
дәрігерлер
|
%
|
43,2
|
47,8
|
51,1
|
54,1
|
56
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
3
|
Орта медицина қызметкерлері
|
%
|
56,5
|
58,7
|
60,7
|
62,8
|
65,4
|
Денсаулық сақтау басқармасы
|
Жету жолдары:
Денсаулық сақтау басқармасы бекіткен оқыту жоспарына сәйкес қаладағы орта медициналық қызметкерлерді қайта даярлау және біліктілігін арттыру.
Денсаулық сақтау министрлігі және басқармасы бекіткен оқыту жоспарына сәйкес ел ішіндегі дәрігерлерді қайта даярлау және біліктілігін арттыру.
ВОП (6 ай) әзірлік және олады мамандық бойынша жұмысқа орналастыру.
Өткір тапшы мамандықтар бойынша денсаулық сақтау маман дәрігерлерін даярлау үшін қала Әкімінің гранттарын бөлу.
|
Халықты әлеуметтік қорғау
2.3. Мақсат - Тұрғындарды жұмыспен қамту деңгейінің өсуі
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Тіркелген жұмыссыздық деңгейі
|
%
|
5,1
|
5,0
|
4,9
|
4,8
|
4,7
|
Әлеуметтік қолдау және жұмыспен қамту бөлімі
|
2.3.1 Міндет. Тұрғындарды жұмыспен қамту
|
1
|
Жұмысқа орналастыру мәселесі бойынша өтініш жасаған адамдардың санынан жұмысқа орналасқандардың үлесі
|
%
|
49,6
|
68,4
|
69,7
|
71,2
|
72,4
|
Әлеуметтік қолдау және жұмыспен қамту бөлімі
|
2
|
Қоғамдық жұмыстарға қатысқан азаматтардың саны көбуюі
|
адам
|
1743
|
1547
|
1558
|
1569
|
1580
|
Әлеуметтік қолдау және жұмыспен қамту бөлімі
|
3
|
Құрылған жұмыс орындарының саны
|
орын
|
5248
|
3185
|
3194
|
3242
|
3267
|
Әлеуметтік қолдау және жұмыспен қамту бөлімі
|
4
|
Кәсіптік даярлау, қайта даярлау және біліктігін арттыруға жолданған азаматтардың саны көбеюі
|
чел
|
599
|
597
|
614
|
628
|
641
|
Әлеуметтік қолдау және жұмыспен қамту бөлімі
|
Жету жолдары:
Еңбек нарығында мониторинг және жағдайды болжау.
Жұмыссыз азаматтарды қоғамдық жұмыстарға жіберу.
Жұмыссыздарды кәсіптік даярлау, қайта даярлау және біліктілігін арттыру.
Жұмыссыздарды әлеуметтік жұмыс орындарына және жастар практикасына жіберу.
Бос жұмыс орындары жәрмеңкелерін өткізу.
Ұжымдық келісімшарттарға отыру.
Этникалық репатрианттардың жұмысқа орналасуына көмектесу.
Топтағы тұрғындар үшін әлеуметтік жұмыс орындарын ашу жөніндегі түсіндіру жұмыстарын жұмыс берушілермен жүргізу.
Қала еңбек нарығында анағұрлым қажетті мамандықтар бойынша мониторинг енгізу.
Еңбек нарығының мониторингін қамтамасыз ететін біртұтас автоматты ақпараттық жүйе енгізу.
Әлеуметтік жобалар бойынша жұмыс берушілермен меморандумға отыру.
|
2.4 Мақсат- Кедейліктің деңгейін төмендетуге ықпал ету
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Атаулы әлеуметтік көмек алатын халықтың ішінде жұмысқа жарамды халықтың үлес салмағы
|
%
|
20,8
|
20
|
17,5
|
15
|
15
|
Әлеуметтік қолдау және жұмыспен қамту бөлімі
|
2.4.1. Міндет. Аз қамтылған тұрғындарға адресті және әлеуметтік көмек көрсетудің тиімділігін күшейту
|
|
МАӘК алатын жұмыссыз азаматтардың үлес салмағы, МАӘК алатын халықтың жалпы санынан
|
%
|
3,0
|
6,0
|
5,5
|
5,5
|
5,0
|
Әлеуметтік қолдау және жұмыспен қамту бөлімі
|
Жету жолдары:
Кедейліктің мониторингін өткізу.
Уақытында мемлекеттік адресті әлеуметтік көмек төлеу, 18 жасқа дейінгі балаларға жәрдемақы төлеу және баспаналық көмек көрсету.
Аз қамтылған жанұяның еңбекке қабілетті мүшелерін жұмыстың белсенді түріне тарту.
Аз қамтылған жанұялардың, адресті көмек алушы жанұялардың еңбекке қабілетті мүшелерінің жұмысқа орналасуына көмек көрсету.
«Әлеуметтік көмек» автоматты ақпараттық жүйелерді қалыптастыру және қолдау.
|
Мәдениет және тілдерді дамыту
2.5. Мақсат.– Отандық мәдениет пен өнерді кең насихаттау, халықтың мемлекеттік тіл мен тілдік қорын дамыту
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Халықтың мәдениет саласы қызметтерінің сапасымен қанағаттану деңгейі
|
%
|
50
|
51
|
52
|
54
|
55
|
Орал қ. мәдениет және тілдер дамыту бөлімі. Қалалық бөлімдер. Орал қ. ауылдық округтерінің әкімдері
|
|
Мемлекеттік тілді білетін тұрғындардың үлесі
|
%
|
61
|
62
|
63
|
64
|
65
|
Орал қ. мәдениет және тілдер дамыту бөлімі. Қалалық бөлімдер. Орал қ. ауылдық округтерінің әкімдері
|
|
Мемлекеттік, орыс және ағылшын тілдерін білетін тұрғындардың үлесі
|
%
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
Орал қ. мәдениет және тілдер дамыту бөлімі. Қалалық бөлімдер. Орал қ. ауылдық округтерінің әкімдері
|
2.5.1. Міндет. Тарихи-мәдени мұра нышандарын сақтау және дамыту
|
1
|
Көпшілік-мәдени іс-шараларға барушылар саны(көрермендер)
|
адам
|
295500
|
334000
|
335000
|
336000
|
337000
|
Орал қ. мәдениет және тілдер дамыту бөлімі
|
2
|
Кітапханаға барушылар саны(оқырмандар)
|
адам
|
40515
|
41000
|
42500
|
43500
|
45000
|
Орал қ. мәдениет және тілдер дамыту бөлімі
|
3
|
Аймақта ұлттық тарихпен мәдениет үшін аса маңызды ескерткіштердің сақтау
|
%
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
Орал қ. мәдениет және тілдер дамыту бөлімі
|
Жету жолдары:
Жазба, мұрағат құжаттары және кітапхананың кітапханалық қорындағы кітаптарды электронды-сандық форматқа түсіру үшін арнайы жабдық сатып алу.
Қала кітапханаларын компьютерлендіру үшін 2011-2015 жылдары 100 компьютер сатып алу.
Қала мәдениет үйлері мен клубтарының материалдық-техникалық базасын күшейту мақсатында музыкалық аспаптарды (рояль, домбыра, баян және т.б.) және арнайы жабдықтарды (дыбыс күшейткіш және и жарық аппараттары жиынтығын) сатып алу.
М.Горький атындағы кітапхананы күрделі жөндеу, қала көрме залының қосымша ғимаратын салу және күрделі жөндеу, балардың «Жас шебер» клубын және №6 кітапхананы күрделі жөндеуден өткізу, жаңа балалардың аулалық клубын және кітапханасын салу және ашу.
Шаған өзен бойынын он жағында этноауылдың, атракцион алаңымен аквапарк, 9 шағынауданында мәдени қызмет орталығының құрылысы, және Серебряково, Зашағанск, Желаево Деркөл, Круглоозерное мекендерінде кітапханасымен бірге Мәдениет үйлерінің құрылысы.
Тарих және мәдениет ескерткіштерін қалпына келтіру, жөндеу және бұзылмайтын ету жұмыстары.
Саяси қуғын құрбандарына арналған жаңа ескерткіштер жасау.
|
2.5.2 Міндет Мемлекеттің тілдің әлеуметтік-коммуникативтік және консолидация
қызметтерін кеңейту
|
|
Мемлекеттік органдардағы құжат айналымының жалпы көлеміндегі мемлекеттік тілде іс жүргізудің үлестік мөлшері
|
%
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
Орал қ. мәдениет және тілдер дамыту бөлімі
|
Жету жолдары:
Жерлілікті БАҚ және жергілікті радио жүйеде,интернет жүйелері сайтында мемлекеттік тілді насихаттау бойынша жарнамалық ақпараттарды тарату (хабарлау)
Қала мекемелеріне іс жүргізуіне мемлекеттік тілді енгізу бойынша семинарлар үйымдастыру және қаладағы тілдік жағдайға талдау жасау
Тілдік заңнама талаптарын сақтауға бағытталған әдістемелік көмек көрсету.
|
2.5. 3 Міндет. Қалалық тілдік қорын сақтау
|
1
|
Орыс тілін меңгерген тұрғындарының үлесі
|
%
|
80
|
82
|
84
|
86
|
88
|
Орал қ. мәдениет және тілдер дамыту бөлімі. Қалалық бөлімдер. Орал қ. ауылдық округтерінің әкімдері
|
2
|
Ағылшын тілін меңгерген тұрғындарының үлесі
|
%
|
10
|
12
|
14
|
16
|
18
|
Орал қ. мәдениет және тілдер дамыту бөлімі
|
Жету жолдары:
2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама бойынша (ҚазТЕСТ) мемлекеттік қызметкерлерді мемлекеттік тілге оқыту ұйымдастыру
Тілдер он күндігі мен фистивалдар үйымдастыру оның аясында қазақ тілінің мемлекеттік статусын дамытуға бағытталған түрлі жарыстармен байқаулар өткізілуін жоспарлау;
Үкіметтік емес ұйымдар (ҮЕҰ), тұрғындар және мемлекеттік басқару үйымдарының қоса әрекет ету шараларын үйымдастыру.
Ономастика және көрнекі ақпараттардың мәселелері бойынша қалалық «дөңгелек үстел» ұйымдастыру.
|
Дене шынықтыру және спорт
2.6 Мақсат - Бұқаралық спорт және дене тәрбиесі –сауықтыру қозғалысын дамыту
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Жүйелі түрде дене шынықтырумен және спортпен шұғылданатын, барлық жастағы тұрғындарды қамтуды ұлғайту
|
%
|
21,3
|
22,8
|
24,3
|
25,8
|
27
|
Орал қаласының дене тәрбиесі және спорт бөлімі
|
2.6.1 Міндет. Көпшілік спортты дамытуға жағдай жасау
|
1
|
Дене шынықтыру және спортпен шұғылдануға тұрғындарды тарту
|
%
|
21,3
|
22,8
|
24,3
|
25,8
|
27
|
Орал қаласының дене тәрбиесі және спорт бөлімі
|
2
|
Дене шынықтыру және спортпен шұғылдануға балалар және жасөспірімдерді қамту
|
%
|
16,5
|
18
|
19,5
|
21
|
22,5
|
Орал қаласының дене тәрбиесі және спорт бөлімі
|
3
|
Дене тәрбиесімен халықты және мүгедектерді спортпен қамтуды ұлғайту
|
%
|
1,9
|
2,4
|
3,0
|
3,5
|
4,5
|
Орал қаласының дене тәрбиесі және спорт бөлімі
|
Жету жолдары:
Қалада көпшілік спорт шарасын өткізу.
Қалалық (қала, аудан) деңгейде спорт жарыстарын өткізу, сонымен бірге қалалық топ мүшелерінің спорттың әр түрі бойынша облыстық, республикалық және спорттық жарыстарға қатынасуы;
Спорт секцияларының мектептерде, мектепке дейінгі және мектептен тыс ұйымдарда ашылуына әдістемелік көмек көрсету.
Мүгедек жандардың қатысуымен спорттық шаралар жүргізу.
Деркөл к. дене шынықтыру-сауықтыру кешенін жұмыс істеуін қамтамсыз ету.
Қаланың шағынаудандарына тегіс имараттар салу.
Қаланың жоспарына сәйкес жаңа спорттық нысандар салу
|
ІШКІ САЯСАТ
2.7. Мақсат- Ұлттық біртұтастықты және қазақстандық патриотизмді күшейтуді қамтамасыз ету, азаматтық инттитуттармен өзара әрекеттесу арқылы мемлекеттілікті күшейту
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Мемлекеттік пен азаматтық қоғам институттарының өзара қатынастарын оң бағалайтын тұрғындар үлесін арттыру
|
%
|
33
|
35
|
35
|
36
|
38
|
Ішкі саясат бөлімі
|
2.7.1. Міндет. Мемлекеттік саясатты қала халықының қоғамдық санасында қолдаудың деңгейін арттыру, қалада ұлтаралық және конфессияаралық келісімді нығайту, сенім еркіндігін қамтамасыз ету
|
1
|
Конфессияаралық қатынастар аясындағы мемлекеттік саясатты оң бағалайтын тұрғындар үлесі
|
%
|
60
|
65
|
70
|
80
|
85
|
Ішкі саясат бөлімі
|
2
|
Этникааралық қатынастар аясындағы мемлекеттік саясатты оң бағалайтын тұрғындар үлесі
|
%
|
60
|
65
|
70
|
80
|
90
|
Ішкі саясат бөлімі
|
Жету жолдары:
Ұлтаралық және конфессияаралық келісім және тұрақтылық тақырыбында дөңгелек үстелдер өткізу.
Дөңгелек үстелдер, конференциялар, діни тақырыптарға кездесулер ұйымдастыру және өткізу.
Діни экстремизмге қарсыәрекет мақсатында жоғары, орта оқу орындарының студенттерімен, Орал қ, мектеп оқушылары мен олардың ата аналарымен, мемлекеттік қызметкерлермен, жаңадан армияға келгендермен, түрмеде ұсталғандармен ақпараттық түсініктеме жұмыстарын жүргізу.
Қала діни бірлестіктерінің қызметіне мониторинг.
Әлеуметтік толқуларды болдырмау мақсатында тұрақты қоғамдық саяси мониторинг жүргізу.
Әлеуметтік маңызды жобалардың сайыстарын өткізу.
Мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғамдардың бірлестігі мен қоса әрекет етуі мәселесіндегі семинарлар мен дөңгелек үстелдер өткізу.
Үкіметтік емес ұйымдар өкілдерімен кездесулер ұйымдастыру және өткізу.
|
2.8. Мақсат - Орал қаласында мемлекеттік жастар саясаты тиімділігін арттыру
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
14 пен 29 жас аралығындағы тұрғындар арасында жастарға қатысты мемлекеттік саясатқа қанағаттану деңгейі
|
%
|
71
|
71
|
72
|
72
|
73
|
Ішкі саясат бөлімі
|
2.8.1 Міндет. Әлеуметтік манызды жобаларды жүзеге асыру шенберінде жастар үйымдарының қызметін белсендендіру және жастардың өзекті мәселерін шешу
|
|
Жастар ұйымдарының қызметіне қатысатын жастардың үлесі
|
%
|
21
|
22
|
23
|
24
|
25
|
Ішкі саясат бөлімі
|
Жету жолдары:
Қала және ауыл жастар қоғамдық бірлестіктері үшін оқытушы семинар тренинг ұйымдастыру және өткізу.
Қала жастары үшін ҚР Президентінің жолдамасын түсіндіру үшін жастардың ақпараттық наихаттау топтарын ұйымдастыру.
Студенттік құрылыс штабына және жастар еңбек отрядтарына қатынасу.
Жастар қоғамдық бірлестіктері арасында ең үздік жастар жобаларына конкурстар ұйымдастыру.
|
ҚОҒАМДЫҚ ҚАУІПСІЗДІК ПЕН ҚҰҚЫҚТЫҚ ТӘРТІП
2.9. Мақсат- Қоғамдық қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету, алдын алу жүйесін дамыту.
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Халықтың ішкі істер органдарына сенімінің болжамды деңгейі
|
%
|
35
|
40
|
45
|
50
|
50
|
Қалалық ішкі істер бөлімі
|
2.5.1 Міндет. Қоғамдық қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті қамтамасыз ету
|
1
|
Ауыр және аса ауыр қылмыстардың аталған санаттағы қылмыстардың өндірістегі қылмыстық істер есебінен ашылғандарының үлесі
|
%
|
69,2
|
38
|
38,5
|
39
|
39,5
|
Қалалық ішкі істер бөлімі
|
2
|
Бұл қылмыстар түрлерінің жұмыс барысындағы қылмыстық істер санынан ашылған ұрлық үлесі
|
%
|
39,1
|
16,8
|
17,3
|
17,8
|
18,3
|
Қалалық ішкі істер бөлімі
|
3
|
Қоғамдық жерлерде жасалған қылмыстардың үлес салмағы
|
%
|
39,4
|
38,9
|
38,4
|
37,9
|
37,4
|
Қалалық ішкі істер бөлімі
|
4
|
Кәмілеттік жасқа толмаған жастардың тарапынан жасалған қылмыстардың үлес салмағы
|
%
|
11,6
|
11,1
|
10,6
|
10,1
|
9,6
|
Қалалық ішкі істер бөлімі
|
5
|
Жол-көлік оқиғалары санын(деңгейін) төмендету(10 мың бірлік автокөлікке шаққанда
|
%
|
14,6
|
20
|
19,5
|
19
|
18,5
|
Қалалық ішкі істер бөлімі
|
Жету жолдары:
Орал қ. қоғамдық қауіпсіздік пен құқықтық тәртіп жөніндегі қоғамдық кеңес құру.
Жасөспірімдер ісі жөніндегі полицияның мектептік инспекторлары мен учаскелік инспекторлардың жұмыстары сапасын жақсарту.
Жасөспірімдер ісі жөніндегі инспекциялар жүйесінде шұғыл профилактикалық шаралар жүргізу.
Жасөспірімдер қылмысы пен құқық бұзушылығына жол бермеу мақсатындағы шараларды білім беру ұйымдарымен және басқа мүдделі мекемелермен бірлесе жүргізу.
Қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етуге қатынасатын азаматтарды ынталандыру.
Жол қозғалысының жас инспекторлары қозғалысын, балалардың жол-көлік апаттына ұшырауының алдын-алуға бағытталған облыстық шаралар өткізуді белсендендіру.
Жасанды жол кертіштерін сатып алу.
Жол полициясының стационарлық бөлімшесінің бөгеу жүйесін салу.
Спутниктік навигация жүйесі қондырғылар орнату және жол құқық бұзушылығын автоматты видео бақылау мен тіркеу жүйесін ендіру.
|
3 БАҒЫТ. Инфрақұрылым
3.1 Мақсат– Қаладағы құрылыс жұмыстарын дамыту және халықтың өмір сүруге қолайлы орта қалыптастыру
Құрылыс
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Құрылыс жұмыстарының нақты көлем индексі
|
%
|
127,1
|
100,2
|
66,9
|
118,8
|
94,8
|
Құрылыс басқармасы, ОАиГ
|
3.1.1 Міндет. Тұрғын үй құрылысының дамыту
|
|
Тұрғын үйлерді пайдалануға беру көлімі
|
шаршы м
|
159773
|
161835
|
108362
|
128788
|
122194
|
Құрылыс басқармасы, ОАиГ
|
Жету жолдары:
Тұрғын үй-құрылыс жинақтау жүйесінің қатысушылары үшін тұрғын үйлерді жобалау және салу үшін бюджеттік несиелерді игеруді қамтамасыз ету.
Әкімдіктерде есепте тұрған азаматтар үшін жалдамалы (коммуналдық) тұрғын үйлерді жобалау және салу үшін нысаналы трансферттерді игеруді қамтамасыз ету.
Тұрғын үй құрылыстар ауданында инженерлік-қатынас жол инфрақұрылымдарының жобалануы мен құрылуы дамуына арналған мақсатты трансферттердің игерілуін қамтамасыз ету.
Тұрғын үй және әлеуметтік нысандардың құрылысын жүргізуге жекеменшік инициативаларын қолдау.
Тұрғын үй және тұрғын үй құрылысын іске асыру туралы материалдарды облыс әкімдігінің веб-сайтында орналастыру және кезеңдік баспасөзде жариялау.
|
3.2. Мақсат- Көліктік инфрақұрылымдардың жағдайын жақсарту
Жолдар
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Қалалық маңызы бар автокөлік жолдарының жақсы және қанағаттанарлық жағдайдағы үлесі
|
%
|
47
|
50
|
59
|
64
|
72
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
3.2.1. Міндет- Қалалық маңызы бар автокөлік жолдарын жағдайын жақсарту
|
1
|
Қалалық маңызы бар автокөлік жолдарын қайта құрылымдау(салу)
|
км
|
25
|
7
|
17
|
1,5
|
15,5
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
2
|
Қалалық маңызы бар автокөлік жолдарын күрделі жөндеу
|
км
|
0,74
|
0,7
|
14,5
|
19,7
|
7,9
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
3
|
Қалалық маңызы бар автокөлік жолдарын орташа жөндеу
|
км
|
*
|
8,3
|
15,3
|
7,6
|
17,1
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
Жету жолдары:
Қала жолдарына түгендеу жүргізу
Қала жолдарының ескірген деңгейін аңықтау
Тексеріс қорытындысы бойынша қолданыстағы Бағдарламалар шеңберінде РБ, ЖБ қаржыландыруға үсыныс беру үшін керекті құжаттар әзірлеу.
|
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық
3.3. Мақсат. Тұтынушыларды тиісті сапалы коммуналдық қызметтермен қамтамасыз ету, тіршілікті қамтамасыз ететін жүйелердің жұмыс істеуінің сенімділігін
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Тұрғындардың коммуналдық қызметтердің сапалығымен қанағаттанушылық деңгейі
|
%
|
38
|
43
|
45,8
|
50
|
54,3
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
3.3.1 Міндет. Тұрғынүй-коммуналдық шаруашылық саласын модернизациялау және дамыту
|
1
|
Күрделі жөндеу талап ететін кондоминимум объектілерінің үлесі
|
%
|
60
|
55
|
50
|
45
|
40
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
2
|
2015 жылға қарай 99% дейінгі жалпы санына қатысты ауылдық елді мекендерді электр энергиясымен қамтамасыз ету үлесін ұлғайту
|
%
|
99
|
99
|
99
|
99
|
99
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
Жету жолдары:
Тұрғын үй инспекциясын құру
Көпқабатты тұрғын үйлерге түгендеу жүргізу
Қажетті жөндеу жұмыстарын нысан бойынша аңықтау
Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылықты модернизация бағдарлама шенберінде жөндеу жұмыстарына жататын кондоминиум нысандарын анықтау
Өзекті проблемаларды аңықтау үшін жиналыс, сход өткізу
Қолданыстағы электроқуат нысандарына қайта жөндеу жұмыстарын өткізу және жанадан салу
|
3.4. Мақсат– Тұрғындардың орталықтандырылған сумен жабдықтауға қол жетімділігінің деңгейін арттыру
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Тұрғындардың орталықтандырылған сумен жабдықтауға қол жетімділігінің деңгейін арттыру
|
%
|
79,3
|
80
|
82,2
|
85
|
87
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
3.4.1. Міндет. Коммуналдық жүйелерді модернизациялау және дамыту
|
1
|
Су құбырлары желілеріндегі апаттар саны
|
бірлік
|
22
|
21
|
20
|
19
|
18
|
МКК «Орал Су Арнасы»
|
2
|
Ауыстырылған су құбырларының аумағы
|
км
|
12,5
|
5,5
|
11,2
|
13
|
15
|
МКК «Орал Су Арнасы»
|
Жету жолдары:
Инженерлік инфрақұрылым нысандарын су құбырларын салу, күрделі және ағымдағы жөндеу шараларын өткізу арқылы сумен жабдықтау, ағымда объектілерін қалыпты дамуын қамтамасыз ету
|
3.5. Мақсат– Тұрғындардың жылу жүйесінің қызметіне қол жетімділігінің деңгейін арттыру
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Тұрғындардың орталықтандырылған жылу жүйесінің қызметіне қол жетімділігінің деңгейін арттыру
|
%
|
99,8
|
99,8
|
99,8
|
99,8
|
99,8
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
3.5.1. Міндет. Коммуналдық жүйелерді модернизациялау және дамыту
|
1
|
Ауыстырылған жылу жуйесінің аумағы
|
км
|
11,2
|
14,4
|
15,99
|
10,78
|
11,57
|
«Жайыктеплоэнерго» АҚ
|
2
|
Жылу жүйесі желілеріндегі апаттар саны
|
ед
|
9
|
9
|
9
|
7
|
7
|
«Жайыктеплоэнерго» АҚ
|
Жету жолдары:
Желілерді модернизациядан өткізу,соның ішінде жаңа технологияларды енгізу мен изоляцияланған құбырларды,шұңқырларсыз құбырлар салу, автоматтандырылған жылу пункттері,есептеу құралдарын орнату.
Әртүрлі климаттық жағдайда көпқабатты тұрғын үйлерде энергоаудит жүргізу.
|
3.6. Мақсат– Тұрғындарды сапалы ауыз сумен тұрақты қамтамасыз етуіне қол жетімділігінің деңгейін арттыру
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Тұрғындардың су жүргізу қызметіне қол жетімділігінің деңгейін арттыру
|
%
|
75
|
75,5
|
76,2
|
77,2
|
79,2
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
3.6.1. Міндет. Коммуналдық жүйелерді модернизациялау және дамыту
|
1
|
Канализациялық жүйесіндегі апат саны, бірлік км/саны
|
бірлік
|
14
|
13
|
11
|
10
|
8
|
МКК «Орал Су Арнасы»және автокөлік жолдары бөлімі
|
2
|
Ауыстырылған су құбырларының аумағы
|
км
|
1,6
|
0,1
|
4,0
|
7,0
|
8,0
|
МКК «Орал Су Арнасы»
|
3
|
Биологиялық тазартудан өткізген су
|
мың. куб.м.
|
9833
|
9850
|
9860
|
9870
|
9880
|
МКК «Орал Су Арнасы»
|
Жету жолдары:
Жаңа инженерлік жүйесін салу.
Қолданыстағы инженерлік жүйеге қайта жөндеу және жөндеу шараларын өткізу
|
4 БАҒЫТ Ауылдық аумақтарды дамыту, экология
4.1. Мақсат. Қаланың аумағының қалыпты дамуы, экологиялық каркасын сақтау
№
|
Индикаторлардың, көрсеткіштердің атауы
|
Өлшем бірлігі
|
1 кезең
|
2 кезең
|
Жауапты орындаушы
|
2011(есеп)
|
2012
|
2013
|
2014
|
2015
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
Мақсаттық индикаторлар:
Жоғары даму әлеуеті бар ауылдық елді мекендер санын ұлғайту
|
бірлік
|
1
|
1
|
1
|
2
|
2
|
Ауылдық округтардың әкімдері
|
|
Көгалдандыру және аббатандыруға бағытталған қаржылардың өсуі
|
млн.тенге
|
773,0
|
755,0
|
1726
|
2132
|
2576
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
4.1.1. Міндет. Ауылдық елді мекендерінің дамуына қолдау көрсету
|
1
|
Білім беру объектілері қосалқы бөлмелерде орналасқан АЕМ үлесі
|
%
|
11
|
11
|
11
|
11
|
11
|
Ауылдық округтардың әкімдері
|
2
|
Денсаулық сақтау объектілері қосалқы бөлмелерде орналасқан АЕМ үлесі
|
%
|
22
|
22
|
22
|
11
|
11
|
Ауылдық округтардың әкімдері
|
3
|
Орталықтандырылған сумен қамтамасыз етілген АЕМ үлесі
|
%
|
55,6
|
55,6
|
55,6
|
66
|
66
|
Ауылдық округтардың әкімдері
|
4.1.2. Міндет Қаланың көгалдандыру және аббатандыру жұмыстарымен қамтамасыз ету
|
|
Қала бюджетінен көгалдандыру және аббатандыруға бағытталған қаржы үлесі
|
%
|
4
|
4
|
8,7
|
9,4
|
10,7
|
Орал қ. тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушы тасымалдау көлігі және автокөлік жолдары бөлімі
|
Жету жолдары:
Инженерлік және әлеуметтік салаладағы нысандарды салу, реконструкциялау, күрделі және ағымдағы жөндеу өткізу арқылы және әр ауылдық елді мекенде аббаттандыру жұмыстарын жүргізу арқылы ауылдық жерлерді тұрақты дамытуды қамтамасыз ету.
Орал қ. және ауыл елді мекендерінде стихиялық қоқыс үйінділерін жою шараларын жүргізу.
Қала және ауыл елді мекендердің скверлері мен алаңдарын көркейту жұмыстарын өткізу: көгалдандыру (көгал алаңын, гүлзарлар, жасыл көшеттер отырғызу), шағын архитектуралық формалар орнату, жүргінші жолдарына кеспе тастар салу, жарықтандыру, жасыл көшеттерді суаратын автоматты жабдық орнату.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
