Ас сіңіру механизмі.Заттар қанға не лимфаға сіңу үшін бірнеше биологиялық мембранадан өтеді. Олар: ішек қарын кілегейлі қабығы, тыныс жолын іштей көмкерген кілегейлі қабық, капиллярлардың эндотелийлері, альвеола қабырғасындағы альвеолалық эпителий, плевра жапырақтары мен шажырқайды қаптаған серозды қабығы, бірнеше қабат эпителий клеткаларынан тұратын тері т.б. Қоректік заттар бойға сіңу үшін олар алдымен ішек эпителиінің аппекальдық және базальдықмембраналарынан, содан соң қан тамыры эндотелийінен өтуі керек. Қоректік заттардың көбі мономер, ион күйінде тасымалданады.
Пассивті түрде тасымалданатын заттар концентрациялық, осмалық электрлік, электрохимиялық, механикалық градиенттерге байланысты диффузия және сүзілу жолдарымен көбінесе клеткааралық саңылаулардан өтеді.
Ішектегі химус құрамындағы заттардың осмостық қысымы, гипер-, гипо- және изотоникалық қысым ретінде кездеседі. Гипертоникалық сұйықтық құрамындағы заттар сіңгенде су қаннан өтіп, ішекте жиналады. Гипотоникалық сұйықтық заттар сіңген кезде алдымен су, одан соң еріген заттар ішектен қанға өтеді. Изотоникалық сұйықтық құрамындағы заттар бұдан жеңілдірек сіңеді.
Астың сіңу механизмінде заттарды белсенді тасымалдаудың орны бөлек. Белсенді түрде тасымалданатын заттар көбінесе градиенттерге көбінесе қарама- қарсы ферменттердің қатысуымен арнайы тасымал жүйесі арқылы АТФ энергиясын жұмсауды талап етеді.
Ас сіңіру кезінде макромолекулалар биологиялық мембраналардан фагоцитоз, пиноцитоз арқылы да өте алады. Ас қорытылу кезінде пайда болған өнімдер тоқ ішекте де сіңеді, бірақ онда шіріткіш микробтар әсерінен амин қышқылдарынан зиянды улы заттар түзіледі де, қанға сіңеді.
51.Тоқ ішекте ас қорыту.Тоқ ішектегі ас қорыту. Ащы ішекте өңделген химус біртіндеп тоқ ішекке өтеді. Химус – ащы ішекке өткен жын ішек сөлімен өтпен және ұйқы безінің сөлімен жақсы араласып, біркелкі қоймалжың заттарына айналады. Тоқ ішек бүйеннен, жиек ішектен (күйіс малында - қимадан, жылқыда – қартадан), тік ішектен тұрады. Тоқ ішектің кілегейлі қабығында бүрлер жоқ та, көптеген бокал тәрізді жасуша болады. Мұнда сөл аз бөлінеді, шырыш көп мөлшерде кездеседі. Сөлдің сутектік көрсеткіші 7,6 – 9,0.
Достарыңызбен бөлісу: |