Ауа жыйналатын қалта тимпаниясы. Қалтаға кейбір газ не
масы.
/ — тіл астындаіы нерв, 2 — сырткы күре тамыр (артерии), 3— көмекой мускулдары, 4 — қүлақ тубіндегі бсі. 5 — сырткы жак вена, 6 — иық-тіластылық мускул, 7 — көкіректіл-астылық мускулы, 8 — жақ асты-лық без.
ауа толғанда байқалады. Қалтаның шала жетілуінен ауаның жұт-кыншак аркылы енуі мүмкін, ал газдардың ауа жыйналатын қалта-ның өзінде пайда болуы мумкін.
Қ линикал ы,қ белгілері. Құлақ түбіндегі бездің айналасында бүлкілдеген ісік пайда болады, саусак-пен тьгқылдатып қараған кезде одан болар-болмас дыбыс естіледі; саусак,-пен басқан кезде одан танау тесіктері арқылы шуылдаған газдар шығады.
Прогнозы — сактық тілейді.
Е м д е у. Ауа жыйналатын қалта кабынуын емдегендей етіп емдейді.
Ауа жыйналатын қалта жарақат-
тары. Ауа жыйналатын калта жарақат-
тары, қалтаныц айналасындағы орган-
дар мен тканьдардын, б'рдей жаракат-
тануынан, әсіресе, күлак түбіндегі
сілекей безінің жарақаттануынан болуы
мүмкін. Ондай жағдайлардың кездей-
СОҚ заттардан не OK тиюден болуы 188-сурет. Ауа жыйналатын кал-
Мүмкін. каны операция жасаа іесу ихе-
Клиникалық белгілер і.масы (Чубарьша). Көлденец жар-Ауа жыйналатын калтадағы кабыну-дыц белгілеріне өте үксайды, бірак сары суы танауынан өте аз шығады, ал жарадан шыккан сарысу сілекейлі болады.
Е м д е у. Ауа жыйналатын қалта-ны шприцпен солкылдақ ұзын үштыктын көмегі аркылы антисептикалык ертінділерімен жуады. Антисептикалык дәрілерді тамшылата жуған да жаксы (арнаулы аспаптардын көмегімен антисептикалык дәрілерді бірнеше сағаттай куысына тамшымен жіберу) болады. Пенициллин және 0,04 процент-тік грамицидин ертіндісін қолданудан да жаксы нәтиже күтуге болады.
де, осы аурулардың әрқайсысына сәйкес клиникалык белгілер пайда болады.
Е м д е у. Жараны хирургия тәсілімен тазартып, октың сынык-тарын алып тастайды. Ауыздыц ішіне карай тесіп өткен жараны тігеді.
Бас сүйектерінің оқ тиіп сынуы. Клиникалык жағынан кара-ранда олар жәй сыныктарға үксайды, бірак жаралаған күралдың әсерінен пайда болған сүйектіц кейбір сынықтары, екінші рет та-ғы да жаракаттауы мүмкін. Олар жүмсақ тканьдарға еніп, косымша жаралап, тесуі мүмкін. Бұдан жаракаттанған тканьныц катты ас-кынуы мүмкін (бас сүйектерініц сынуын карацыз). Бұдан кейінгі айырмашылыктары бас сүйектері ете үсатылып сынатындығынан са-налады. Мүндай жағдайда жараларына бір жағы жабық, ауыздың, танаудың, мацдайдыц ішіне, жоғарғы жактын куысына және ауа жыйналатын калтаға карай тесіп өткен, сондай-ак бір жағынан екінші жағына етіп шыккан түрде болуы мүмкін.
Бас сүйегі жаракаттанған кезде гидродинамикалық жағдайдын (мый затыныц бас сүйекті) ашып жіберуі де мүмкін.
БАСТЫҢ ОҚ ТИГЕН ЖАРАҚАТТАРЫ
Бастың ок тиген жарақаттары жаралайтын кұралдын (оқтыц^ снаряд сынығыныц) күшіне және тиетін жеріне байланысты: ойык (жырык), шыккан жері жок —сокыр, тесіп өткен, айнала жара-ланған және ішке карай өткен т\'рде болуы мүмкін (жалпы хирургия тарауынан караңыз).
Бастың жұмсақ тканьдарыниң жарақаттары. Снаряд сыныкта-рынан не әлсіреген октардың тиюінен болады. Олардын бір жағы біреу болады не ауыздын ішіне карай тесіп шығады. Бет нервтері, кантамырлары, стенонов жолдары ок тигеннен жаракаттанған кез-
КЕУДЕ АЙМАҒЫ ХИРУРГИЯЛЫҚ АУРУЛАРЫ
Кеуденің зақымдануы ашық және жабық болып бөлінеді. Бұл екі жағдайда да олар ішкі мүшелер (өкпе, жүрек және тамырлар) қоса зақымдануы мүмкін. Жабық зақымданулар ауырлықтары алуан түрлі болады. Егер жұмсақ ұлпалар ғана зақымданатын болса онда мұндай зақымданулар жеңіл деп есептеледі. Кеуде ішіндегі мүшелердің қоса жарақаттанатының есептемегеннің өзінде сүйектердің, қабырғалардың, төстің, жауырындардың және тағы сол сияқты зақымдануларының өзі ауыр жарақаттанулар қатарына жатқызылады.
Ашық яғни тесілген жарақаттар барысының ауырлығы да көп жағдайларға, соның ішінде жарақатқа ұшыратқан снарядтың, оқтың, снаряд жарықшағының, екінші снарядтар-тастардың, қираған үй бөлшектерінің, айналадағы заттардың сипатына байланысты. Өкпенің шет жақтарынан гөрі ортанғы тұсының жарақаты ауыр өтеді. Ірі тамырлар мен бронх жарақаты жарақаттанушылардың жануардың өлімін тудыруы мүмкін.
Кеуде зақымдануы үш түрге бөлінеді:
1. жабық пневмоторакс,
2.ашық пневмоторакс,
3.клапанды пневмоторакс.
Плевралық қуысқа ауа немесе қан құйылады. Плевралық қуысқа құйылатын қанның мөлшеріне қарай кіші, орташа және үлкен гемоторакс деп айырылады. Үлкен гемоторакс кезінде бүкіл кеуде клеткасының үстінгі жартысынан ашық немесе күңгірт дыбыс естіледі, көкірек бір жаққа ығысады, орташа гемоторакс кезінде қанның денгейі жауырынның ортасына, ал кіші гемоторакста - жауырынның ортасынан төмен болады. Ашық пневмоторакс кезінде атмосфера ауасы жарақат тұсындағы плевра қуысына еркін кіреді, бұл ауа жұтқан кезінде кеуденің әлсіреуіне және ауа шығару кезінде оның шамалы жиырылуына алып келеді. Ашық пневмоторакстың белгісі: дем алғанда қиналып дем алу, ентігу, жөтелу, қанды қақырық тастау байқалады. Кеуде жарақаттанған кездегі шок пен қан кету өмірге қауіп туғызады.
Жабық зақымданулар: ішкі мүшелеріне зақым келтірілмей кеуде клеткасына тиген соққылар елеулі түрде жеңіл, ал ішкі мүшелеріне зақым келтіріп кеуде клеткасын қозғаған, жаншылған соққылар өте ауыр өтеді.
Кеуде клеткасы соғылған кезде жаншылады, ол өкпе паренхимасын үзіп, өмірге түрлі қауіп төндіреді. Кеуде жарақаты кезінде көбіне 6-10 қабырғаға дейін сынады. Қабырғалар сынуының белгілері зақымданған жердің қатты ауыруы, дем алу ауырсынуы, жиілеуі және қабырғаны басып байқағанда қабырға сынықтарының сықырлауы (крепитация) байқалады. Қабырғалар сынуының ең ауыр түрі - көп қабырғаның сынуы. Бұл жағдайда екі жақтағы-зақымдалған қабырғалар саны 10-12-ге дейін жетуі мүмкін. Қабырғалардың опырыла немесе қосарлана сынуы өте ауыр өтеді.
Алғашқы медициналық жәрдем көрсететін шараларға шок, қан кету және гипоксия құбылыстарының алдын алу жатады. Ашық зақымданып, кеуде қабырғаларынан қан кетіп жатқан кезде қысатын таңғыш, ашық пнемоторакс кезінде герметикалық окклюзивті таңғыш салу, ауырғанды басатын (промедол, анальгин, димедрол) және журек дәрілерін (кордиамин, корглюкон) жіберу аса маңызды. Зардап шеккен жануардың кеудесін жоғары жатқызып мал дәрігеріне көрсету.
Сынық (fractura) – сүйек бүтіндігінің бұзылуы. Пайда болуына байланысты туа біткен және жүре пайда болған сынық болып бөлінеді. Туа біткен сынықтар төл сүйегінің құрсақ ішінде патологиялық процестер немесе анасының жарақат алуы себептерінен болады. Жүре пайда болатын сынықтар себебіне қарай патологиялық және жарақаттық сынық болып ажыратылады. Жарақаттық сынық – сау сүйектің оқыстан күшті механизмі зақым алуы (соққыдан, құлап қалудан, тағы басқа), ал патологиялық сынық көбінесе жеңіл жарақаттыңасқынуы не сүйек тінінің өзінен-өзі ауырып, өзгеріске түсуі салдарынан (остеомиелит, ісік, тағы басқа) болады.
Ет пен терінің зақымдануына қарай ашық және жабық сынық болып ажыратылады. Ашық сынық кезінде сүйектің майдаланып сынуы, тері мен бұлшық еттің үлкен көлемде мыжылып, жаншылуы; сонымен қатар жұмсақ тіндердің қанталап, ашық жараға шаң-тозаң, инфекция түсіп жара іріңдейді. Мұндай сынықты емдеу ұзаққа созылады. Терісі бүлінбеген жабық сынық тез жазылады.
Достарыңызбен бөлісу: |
