2. ядролық физика негіздері

жүктеу 1,3 Mb.

бет	19/62
Дата	09.05.2020
өлшемі	1,3 Mb.
	#30265
түрі	Құрамы

1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 ... 62

2. ядролы физика негіздері

Мёссбауэр эффекті. Көптеген элементтердің α – және β – ыдырауында γ – сәуле ілесе шығарылады. γ – сәуле шығару, әдетте, радиоактивтің дербес түрі болып табылмайды. Ол ядро қозған күйден негізгі күйге ауысқанда пайда болады.

Атомдарға ұқсас, ядролардың дискретті энергия деңгейлері болады, бұлардың ең төменгі негізгі, қалғандары – қозған деңгейлер деп аталады. Негізгі күйде ядро мейлінше ұзақ (t→∞) уақыт бола алады, сондықтан осы күйдегі энергия жеткілікті дәл анықталады да және санақ басы ретінде сайлап алуға болады. Ядроның қозған күйі (Е₀) реті 10^-8-10^-9 с болатын өмір сүру уақытымен сипатталады. Қозған күйдің энергиясы дәл анықталған болмайды, оның деңгейі әрқашан біраз кеңейген және анықталмағандықтар қатынасынан анықталатын шектелген ені болады:
(2.2.14)

ядросы энергиясы Е₀=129 кэВ қозған күйден негізгі күйге ауысқанда γ – квант шығарады, осы жағдайда энергияның анықталмағандығы Г≡ 4·10^-5 эВ болып шығады.

γ – квант шығарғанда ядро γ-кванттың импульсына қарама-қарсы бағытталған импульс қабылдайды:

яғни «серпім» пайда болады.

Массасы М ядро энергиясы E = hν γ – квант шығаратын болсын. Осы жағдайда ядро «серпім» импульсын қабылдайды, ол мынаған тең:

(2.2.15)

және кинетикалық энергия

(2.2.15а)
қабылдайды (-бірлік вектор, γ-кванттың таралу бағытындағы).

Егер ядро еркін және бастапқыда тыныштықта болса, онда γ – квант энергиясы ядроның кинетикалық энергиясына тең серпім энергиясына кішірейеді:
, (2.2.15б)
Сонда hν_ш=E₀-K₀ болады.

Ядро квантты жұтқанда, оның энергиясының бір бөлігі ядроға кинетикалық энергия беруге жұмсалады. Сондықтан γ –кванттың энергиясы мынадай болуы тиіс:
.
Сонымен, алғашында тыныштықта тұрған еркін ядролар үшін жұтылу сызығы мен шығарылу сызығы 2К энергетикалық аралықпен бөлінген болады (2.5-сурет). Қозған күй энергиясы Е₀=129 кэВ болатын ядросы үшін К=0,05 эВ серпім энергиясы сәйкес келеді.

Жұтылу сызығы мен шығарылу сызығы 2К=0,1эВ энергетикалық аралықпен бөлінген, бұл деңгейдің Г табиғи енінен едәуір үлкен.

жүктеу 1,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 15 16 17 18 19 20 21 22 ... 62