1«АХҚЗ» АҚ өндірістік қалдықтарының және шығарындыларының

Литосфераға тигізетін әсері

жүктеу 2,44 Mb.

бет	12/45
Дата	19.03.2022
өлшемі	2,44 Mb.
	#37872
түрі	Диплом

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 45

«АХҚЗ» АҚ өндірістік қалдықтарының және шығарындыларының аймақтың қоршаған орта компоненттеріне тигізетін антропогендік әсері

Литосфераға тигізетін әсері. Жоғарыда айтылғандай ауыр металл қосылыстарының ұйымдастырылған көздердің шығарындыларынан, сонымен қатар шлам жинақтағыштардағы орын алатын апаттық жағдайларда және атмосферадан ауыр металл қосылыстарының сейілуі нәтижесінде топырақ зиянды заттармен ластанады. Топырақ бетіне ластағыш заттардың таралуы ластаушы көздердің, сол аймақтың метероологиялық ерекшелігіне, биохимиялық факторларға және тұтастай алғанда ландшафтық ерекшеліктерге байланысты. Шығарынды зат бөлшектерінің атмосферада болу уақыты олардың массасына және физико-химиялық қасиеттеріне байланысты. Химиялық элементтер және олардың қосылыстары топыраққа түсіп бірнеше айналымға өтеді. Қатты қалдықтардың улы компоненттері атмосфералық жауын-шашын әсерінен шаймалануы (выщелачивание) нәтижесінде топыраққа түсіп, одан беттік және жер асты суларына өтеді. Топырақпен байланысуы және жекелеген компоненттердің адсорбциясы нәтижесінде зиянды заттектердің бастапқы құрамы, сондай-ақ қоспалардың улылық қасиеттері өзгеріске ұшырайды. Ережеге сай топырақтың беткі қабатына түсетін ерітінділермен салыстырғанда зиянды заттектердің концентрациясы топырақ суында аз болады. Ауыр металлдардың суда еритін және ең қозғалғыш формалары грунттық және беттік суларға өтуге бейім келеді. Ауыр металл қоспалары сумен және әлсіз (O, I, N) қышқыл ерітінділерімен әсерлеседі. Кадмий элементімен салыстырғанда хромның көшіп-қону бейімділігі аздау.

Жер бетіне төгілген техногендік қалдықтар жердің ландшафтық орналасу жағдайына және зиянды қалдықтардың қасиетіне байланысты олар, табиғатты айтарлықтай өзгеріске ұшыратпай табиғи процестер арқылы өңделуі мүмкін немесе топырақ құрамында жинақталып барлық тіршілік атаулыға зиянын тигізіп жоюы мүмкін. Жекелеген ландшафтарда беткі және ішкі суларының сейілу жолымен техногендік ластанудан өздігінен тазару процестері жүреді. Әлемдік тәжірибеде топырақ ерітіндісінің улылығын және соған сәйкес топыраққа түсетін зиянды заттектердің биожетімділігін анықтау әртүрлі тест-организмдер көмегі арқылы тестілеу әдісі кеңінен қолданылады. Осындай тестілеудің қорытындылары жер асты және беттік сулардың ластану қауіптілігіне болжам жасау үшін қолданылады.

Топырақтың кеуектілігі және тығыздығы төмен болып, құрамындағы органикалық зат мөлшері көп болған жағдайда олардың түйіршіктелуі нәтижесінде топырақта ауыр металдар жинақталады. Бұлар фульво және гумин қышқылдарымен сондай-ақ олардың туындыларымен тұрақты кешенді қосылыстар түзуге ықпал жасайды. Топыраққа зиянды заттектер өсімдік тамыры арқылы және топырақтағы микроорганизмдер арқылы тасымалданады.

Жердің әр түрлі өсімдік өсетін экожүйелерінде ауыр металлдардың жинақталуын бақылау әдістемелік нұсқаулар арқылы орындалады. Қазіргі кезде қоршаған ортаны қорғау саласындағы құзырлы органдар Қазақстан Республикасы территориясындағы іс-әрекеттегі нормативтік құқықтық және нұсқаулық-әдістемелік құжаттарға толықтырулар енгізу есебінен, өндіріс орындарының қоршаған ортаға тигізетін әсерін бақылау және бағалау жұмыстарының жүргізілуін өз уақытында орындалуын қамтамасыз ететін нормативтік құжаттар талданып бекітілді. Сондай-ақ экологиялық аудит өнеркәсіп орындарының қоршаған ортаға тигізетін әсерін кешенді түрде бағалайды. Экологиялық аудиттің негізгі мақсаты кәсіпорын іс-әрекетінің барлық жағымды және жағымсыз экологиялық аспектілерінің өзара байланысын кешенді түрде қарастыру болып табылады.

жүктеу 2,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 8 9 10 11 12 13 14 15 ... 45