1«АХҚЗ» АҚ өндірістік қалдықтарының және шығарындыларының

жүктеу 2,44 Mb. бет 23/45 Дата 19.03.2022 өлшемі 2,44 Mb. #37872 түрі Диплом

«АХҚЗ» АҚ өндірістік қалдықтарының және шығарындыларының аймақтың қоршаған орта компоненттеріне тигізетін антропогендік әсері

Навигация по данной странице:

• Құрамы % Элемент атауы Fe Zn
• Зауыттың өндіріске аз қалдықты және қалдықты технологияны енгігізуіне байланысты келесі нәтижелерге қол жеткізілді
• Натри Бихроматын күкірт диоксидімен тотықсыздандыру арқылы хром илегішін өндіру.

Al2O3	SiO2	CaO	MgO	K2O	Na2O	Fe2O3	Cr(VI)
n.n.n.
Жинақта Ғыш №10	4,46÷ 7,46		5,06÷ 8,65	16,06÷ 28,36	29,40÷ 30,19	0,178÷ 0,20	5,02÷ 0,200	5,02÷ 9,41	6,44÷ 12,29	10,10÷18,00
Жинақта ғыш№9	9,93		13,20	3,15	29,10	1,40	16,95	17,81	4,50	2,23
Жинақта ғыш№3	4,28		4,42	28,55	24,70	0,18	4,93	6,42	4,65	20,65

Кесте 3.2 – монохромат шламындағы жүзгін элементтердің құрамы және олардың түрлі ортадағы ШРК

Элемент атауы	Шламдағы элемент құрамы, %	ШРКр*мг/л	ШРКп*мг/л	ШРКр топырақ мг/кг
Сu	< 0,004	-	-	0,00045
Ni	0,04	2,0	0,70	-
Ca	0,0070	0,001	1,0	0,0005
Pb	0,002	0,01	-	-
Cr	> 1,0	-	-	0,006
Mg	0,003	0,01	0,02	0,150

Кесте 3.3 - шламдағы элементтердің еритін формадағы құрамы

Сынама алынған тоған №		Құрамы %
Элемент атауы	Fe		Zn	Cu	Pb	Ni	Cd	Co	Sжалпы
Цех №1	12,50		0,0219	0,0028	< 0,01	0,2119	< 0,001	0,0180	-
Құрғақ шылам	11,90		0,0219	0,0043	0,01	< 0,01	< 0,001	< 0,01	0,047
Жинақта ғыш№9	4,40		0,0158	0,0028	0,01	0,2119	< 0,001	0,0139	0,229
Жинақта ғыш№10	8,50		0,0023	0,0023	0,01	0,0759	< 0,001	0,0158	0,14
ШРК	-		0,0003	0,0023	0,0032	0,0004	-	0,0005	0,016

Кесте 3.4-№ 1-2 цехтың монохромат шламының құрамы

Құрамы	Құрғақ мөлшері, %
	Минимум		Максимум
CrO3	0,23	0,38
Cr2O3	6,51	9,63
Fe2O3	17,00	19,00
Al2O3	8,00	12,00
SiO2	11,0	14,00
CaO	0,10	0,40
MgO	28,00	31,00
NaOН	1,36	4,98
Н2O	0,10	0,14

Кесте 3.5 №4-Цех шламының құрамы

Құрамы	Концентрация г/л
	Минимум	Максимум
Құрғақ қалдық	24	283
NaOН	0,3	10,4
Na2S2O3	15,1	149,4
Na2SO3	0	0
Na2S	0	22,7
Na2SO4	6,2	26,5

Кесте 3.6- Цех 6 хром оксиді өндірісінің шлам құрамы

Құрамы	Концентрация г/л
	Минимум	Максимум
Құрғақ қалдық	20	502
NaOН	1,1	61,9
Na2S2O3	5,99	37,7
Na2SO3	0	0
Na2S	2,5	31,8
Na2SO4	12,5	96,1

Кесте 3.7- күкіртті натрий өндірісінің шлам құрамы

Құрамы	Концентрация г/л
	Минимум	Максимум
Na2S	13	16
Na2SO3	5,5	10
Na2S2O3	1,8	3
NaOН	1,5	3

Кестедегі мәліметтер бойынша шламдағы элементтердің мөлшері ШРК мөлшерінен бірнеше есе асып түседі. Жекелеп алғанда сурьма, кобальттің, хромның және никельдің мөлшері топырақтың талап етілген ШРК үшін өте жоғары, ол ақуыз су және балық шаруашылығы мақсаты үшін су обьектілерінің ШРК салыстырғанда өте жоғары. «АХҚЗ» АҚ қалдықтарында еритін формадағы ластауыштар бар. Кестеде шламдағы элементтердің ерігіш формасының мөлшері келтірілген. Кесте мәліметтері бойынша шлам сынамаларындағы цинк, мыс, никель және кобальт элементтерінің аз мөлшерде кездесетіндігін көруге болады. Сонымен қатар шламда біршама мөлшерде топырақтың ШРК-сынан аатын күкірт құрамды еріген элементтер кездеседі. №1 цехтан алынған монохромат шламдарының сынамасында топыраққа арналған ШРК-дан асатын бірнеше элементтердің бар екендігін көруге болады.

Қауіптіліктің орташа қосынды индекс деңгейі бойынша монохромат шламы ІІІ қауіптілік класы материалына жатады.

Күкіртті натрий шламы металлургиялық хром оксидін өндіргенде түзіледі. 2004 жылға дейін бұл қалдық тотықсыздандырғыш ретінде цех айналымында қайта пайдаланылды. Әлемдік нарықта өнім сапасына қойылатын талаптардың жоғарылауына баланысты күкіртті шлам цех айналымынан алынып, шлам жинақтағышқа жіберілді. Химиялық талдау мәліметтері бойынша шлам жинақтағыштан алынған металлургиялық хром оксиді өндірісінің күкіртті натрий шламының құрамы 3.7 кестеде келтірілген.

Металлургиялық хром оксиді өндірісінің күкіртті натрий шламы және күкіртті натрий өндірісінің қалдығы күкіртті натрий шламы улылық дәрежесі бойынша (орташа қауіпті) ІІІ қауіптілік класы материалдарына жатады.

Натрий сульфаты натрий бихроматын өндіру нәтижесінде түзіледі. Химиялық талдау нәтижелері бойынша натрий сульфаты келесі құрамға ие: натрий күкірт қышқылы (Na2SO4)-99,0; кремний қос тотығы (SiO2)-0,20 ÷ 0,23; хлорлы натрий (NaСl)-0,15÷0,22; темір тотығы (Fе2О3)-0,7÷0,14; хром иондары К2Cr2O7-0,95÷1,00. Улылық дәрежесі бойынша натрий сульфаты ІІІ қауіптілік класының матреиалдарына жатады. Жоғарыда көрсетілген мәліметтерден қалдықтарда ең көп ммөлшерде ауыр металлдар және олардың қосылыстары кездесетіндігін көруімізге болады. Олар: Ni, Cu, Zn, Pb, және Cr. Осы аталған ауыр металлдар биосфераның барлық компоненттеріне зиянды әсерін тигізеді. ЮНЕП (БҰҰ қоршаған орта бағдарламасы) және ЕРА (АҚШ қоршаған ортаны қорғау агенттігі) халықаралық токсикологтарының ұсыныстарына сәйкес Ni, Cu, Zn, Pb, Cr және тағы да басқа металлдар қауіпті ластағыш металддар қатарына жатады.

Зауыттың өндіріске аз қалдықты және қалдықты технологияны енгігізуіне байланысты келесі нәтижелерге қол жеткізілді:

- Натри биосульфаты және гиосульфаты ертінділер негізінде құрғақ хромды илегіштер өндіру ұйымдастырылды;

- Натри «сары» сульфатын «ақ» натри сульфаты өнімін алу үшін қайта өңдеу жолға қойылды, осының нәтижесінде өндіріс қалдықтарының қоршаған ортаға тигізетін антропогендік әсері айтарлықтай төмендеді. Кәсіпорында атмосфераға тасталатын зиянды заттектерді азайту барысында іс – шаралар қолданылуда.

«АХҚЗ» АҚ абсорбциялық және шаң ұстағыш қондырғысы ретінде рашиг сахиналы насадкалы аппараттар, хорд түріндегі насадкалы және жартылай форсундық скрубберлер қолданылды. Хром өнеркәсібінде кеңінен қолданылған бұл аппараттардың айтарлықтай кемшіліктеріде бар. Соның ішінде жартылай насадкалар скрубберлерді іске қосқанда материалдық шығындарды талап етеді. Бұл қондырмалы аппараттардың насадкалары қатты жүзгіндермен бітеліп қалуға бейім. Бұдан басқа жоғары габаритті және жылдамдығы аз қондырғылар (1,5 м/с дейін) олардың экспуатациялық тиімділігін азайтады. Сондықтанда қайта жабдықтау барысында хромды ангидрид және хром илегішін өндіруде қозғалмалы насадкалы шаң ұстағыш аппараты өндіріске енгізілді. Осы екі өндірістің әр қайсысының жекелеген сипаттамасы:

Натри Бихроматын күкірт диоксидімен тотықсыздандыру арқылы хром илегішін өндіру.

Хром сульфатын натри сульфаты қоспасымен бірге органикалық заттектермен немесе күкірт диоксидімен және келесі реакция бойынша Сульфиттермен натри бихроматы ертіндісін тотықсыздандыру арқылы алады:

Na2Cr2O7+24 Н2 SО4 +С12Н22О11(2С6Н12О6) = 16Cr(OH)SO4+8Na2SО 4

+12СО2+27Н2О(28 Н2О) (59)

Na2Cr2O7+ 3SО2+Н2О=2Cr(OH)SO4+Na2SО 4 (60)

Хром сульфатын бұл реакция бойынша 1/3 немесе 11, 3% негізде алады. Заттың негізгі құрамы гидролизге байланысты күрделірек. Жоғарғы t – да комплексті хром сульфаты түзіледі.

[Cr2(OH) SO4 OH2)6] SO4

«АХҚЗ» АҚ алғаш рет қозғалмалы насадкалы скрубберді қолдану арқылы натри бихроматын күкірт диоксидімен тотықсыздандыру жолы арқылы хром илегішін өндіретін қондырғы өндіріске енгізілді.

Бұл өндірістің технологиялық процесі алты кезеңнен тұрады: шикізатты қабылдау, тотықсыздандыру багіне натрий ерітіндісін тасымалдау; концентрацияны ретке келтіру, күкірт диоксидін түзу үшін күйдіру пешіне күкіртті енгізу; Бихромат ерітіндісін күкіртті газбен толтыру, негізі хром сульфаты ерітіндісін алу, ерітіндіні кептіру, алынған өнімді қалыптау және оны әрі қарай тұтынуға тасымалдау.

жүктеу 2,44 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: