Қазақ кеңес мәдениетінің дамуы: білім беру, әдебиет, ұлттық театр (1918-1940 жж.).1936 ж. Мәскеуде өткен қазақ мәдениетінің алғашқы онкүндігі

Республикада алғашқылардың бірі болып ұлттық әдебиет пен мәдениетті дамыту және насихаттау ісімен айналысқан Түркістан өлкесіндегі «Талап» қоғамы. Басқарманың құрылтайшысы және жетекшілері жазушы М.Әуезов, этнограф Ә.Диваев, профессорлар Х.Досмұхамедов, А.Шмидт, Н. Архангельский, М. Тынышпаев, М. Есболов, И. Тоқтыбаев, Қ. Тыныстановтар болды. Қоғам Жарғысының жобасын Түркістан ағарту ісі жөніндегі халық комиссариаты мемлекеттік ғалымдар кеңесі бекітті. 1923 жылы 4 желтоқсандағы «Талап» қоғамының мақсаты мен қызмет шеңбері төмендегідей болды:

●

қазақ әдеби тілінің,терминологиясы менорфографиясы, т.б. мәселелерін қарастыру;

• 
  ұлттық өнерді зерттеу;
  

• 
  қазақ халқының тарихы мен тұрмысын зерттеу;
  

• 
  қазақ мектептерінде оқыту мәселелерін қарастыру;
  

• 
  қазақ ғылыми қызметкерлері мен қазақ өнері қайраткерлеріне көмек көрсету.
  

Қоғам құрамына А.Байтұрсынұлы, М.Жұмабаев, Ж.Аймауытов, М. Дулатұлы, Қ.Кемеңгеров, т.б. енді.Осы кезеңде жаңа кеңестік әдебиет қалыптаса бастайды. Оның Қазақстандағы өкілдері С.Сейфуллин, С.Мұқанов, Б.Ізтөлин жөнө т.б. болды. Олардың шығармашылығы айқын социалистікреализмжәне пролетарлықинтернационализмұстанымына негізделді.

1925 жылғы 18 мамырда Қазақстанда Пролетар-шаруа жазушылардың Қазақ ассоциациясы (ҚазАПП) құрылды. ҚазАПП жаңа социалистікәдебиетжасау ісін қолға алды.

Мәдениеттегікез келген құбылыстаптық, пролетарлық күрес тұрғысынан бағаланды. Халық шығармашылығының көптеген түрлері, мысалы, «Едіге», «Қобыланды батыр»реакцияшыл,ұлтшылдықкөзқарастағы шығарма деп жарияланды. А.Байтұрсынұлы, М.Жұмабаев, М.Дулатұлы қуғынға ұшырады. Абай шығармалары талқылауға түсті.

Қазақкөркем әдебиетіндегіосы екі ағым арасында 1922—1923 жылдары, содан соң 1926-1928 жылдары қызу пікірталас болып өтті. 20-жылдардың ортасы мен соңындақазақ әдебиетінеҒ.Мүсірепов, Ғ.Мұстафин, Ә.Тәжібаев, А.Тоқмағамбетов, Ғ.Орманов секілді талантты жастар келіп, кеңес адамдарының — ауыл және

қала еңбеккерлерінің бейнесін жасады. Қазақ кеңес ақын-жазушыларыныңшығармашылығындаВ.И.Ленинбейнесі жеке тақырыпқа айналды.1934 жылы 12—18 маусым күндеріҚазақстанжазушыларының I съезі өтіп, онда идеялық тәрбие жүргізудегі қуатты құрал кеңестік әдебиет болуы керек екендігі баса айтылды.

Қазақ кеңес әдебиетіфольклордәстүріне сүйенді. Мәселен,Жамбыл Жабаев(1846—1945 жылдары) шығармаларында ел өмірінің айтулы оқиғалары көрініс тапты. Жаңа өмір мен кеңес адамдарын ақынНұрпейіс Байғанин(1860—1945 жылдары) өзініңэпостық жырларынаарқау етті.Иса Байзақов(1900— 1946 жылдары) шығармашылығы нағыз халықтық мәнге ие болды.

20—30-жылдар қазақ кеңес әдебиетіндепроза,драматургияжәне әдеби сын сияқты жаңа жанрлар дамыған кезең болды. І.Жансүгіров«Жолдастар»романынжазды, С.Мұқанов «Байдың ұлы», «Достар», «Ботагөз» романдарын тудырды. Қазақ драматургиясын дамытуда Мұхтар Әуезовтің рөлі зор. Қазақ театр өнерінің дамуы оның есімімен тығыз байланысты.