16 спорт бiлiм зиялыныѓ с зi

№105 (5768) 3 ЋЫРКЉЙЕК 2019 ЖЫЛ

13

almaty-akshamу.kz

 almaty-aksham@mail.ru

ЕРМЕКТЕМЕ

АРАМДЫЋТЫ АДАЛДЫЋ

С  К  А  Н  В  О  Р  Д

С  К  А  Н  В  О  Р  Д

Ќше-

кей

Vсiм-

дiк

Жа-

пония

Аѕаш

жару

Кљйшi Бей-

нет

Арћар

тлi

Мо-

мын

Ат-

лант.

арал

Мата

Ћара

кљйе

Аћи-

ћат

Той

иесi

Жџ-

мыс

Дво-

рян

атаћ

Ћатты

тас

Биiк

аѕаш

Ћытай

ктер-

iлiсi

Химия

Ћажы-

лыћ

Дќрi

сiм.

Дќмдi

нан

Даћыл

Бџѕы

Кп

кмегi

Хим.

элем.

Ќу-

лет

Су жа-

нуары

Бес

парыз

Грузин

драма-

тургi

Ар-

мения

Теѓiз

Ми-

фоло-

гия

Кне

ћала

Vзбек

аћшасы

...

Сина

Орыс

мљсiншi

Фи-

зика

Туыс

Жаза

Ер

есiмi

Дом-

быра

Крiп-

кел

Жал-

ѕау

Кне

збек

Сах-

на

Ашыћ

Еуро-

падаѕы

тау

Ќдеби

жанр

Фран-

ция

...

дала

Шат-

тыћ

Сусын

Vлке,

ѓiр

Пай-

ѕамбар

Абай

Му-

зыка

Тау

ткелi

Фи-

зика

Астау

Кк

жљзi

Ан-

трак-

тида

Рџћсат

сџрау

Су. ћџ-

рылыћ

Ћайѕы

Жќн-

дiк

Же-

мiс

Ћу

дала

Аѓ

Ой-

жџмбаћ

Ћос ме-

кендi

Арам

сыйлыћ

Vш-

тесу

Мџѓ-

шер

Ха-

лыћ

Жер

Жас

ана

Тл

Кљн

ксем

Ауру

Сџйыћ

кже

Бџйрыћ

рай

№1

№2

ЖЕЃЕДI,

ЖЕЃЕДI

ЖАМАНДЫЋТЫ АДАМДЫЋ

СЕНЕСIЗ БЕ,

СЕНБЕЙСIЗ БЕ?

Брежнев кмекшiлерiн шаћы-

рып алып:

— Cзге елдер Айдыѓ бiздiкi

екенiн бiлiп жљрсiн, сондыћтан

оны ћызыл тљске бояѓдар, — де-

ген нџсћау бередi.

Тапсырма орындалады.

Келесi кљнi кешкiлiк балконѕа

шыћћан Брежнев ћызыл тљске

боялѕан ай бетiнде

«MARLBORO» деген жазуды

оћиды.

Келесi кљнi Ай бетiндегi жа-

зудыѓ астында «КСРО-да жа-

салѕан» деген сапа белгiсi пайда

болады.

Одан кейiнгi кљнi АЋШ-тыћ-

тар «Филипп Моррис» компа-

ниясыныѓ лицензиясы бойын-

ша» деген жазуды жазып ћояды.

Келесi кљнi таѓертеѓ тџрѕан

Рейган ай бетiнен:

«КСРО-ныѓ Ћорѕаныс ми-

нистрлiгi ескертедi» деген жазу-

ды оћиды.

Ќлемде 7 миллионѕа жуыћ адам бар.

Оныѓ дќл ћазiр 30 пайызы џйыћтап

жатыр, 10 пайызы теледидар ћарап

отыр, 35 пайызы компьютерде отыр,

8 пайызы кшеде серуендеп жљр,

16 пайызы жџмыс љстiнде, ал сiз

болсаѓыз осы шаѕын хабарды оћып

отырсыз.

Мына екi суреттiѓ арасында

ћанша айырмашылыћ бар?

ЕЗУ ТАРТАР

Беттi дайындаѕан — Ћ.ЋОЙТАЙ.

№105 (5768) 3 ЋЫРКЉЙЕК 2019 ЖЫЛ

almaty-akshamу.kz

 almaty-aksham@mail.ru

14

ЌРIПТЕС ЌЛЕМI

анасын бiздiѓ ауылдаѕы аѕайын-туыс-

тарыныѓ арасына кшiрiп алып барды.

Орынбек екеумiз екi љйдiѓ арасында жљрiп,

кп кљндердi бiрге ткiздiк десе болады.

Университеттi бiтiрген соѓ екеумiз де

Алматыда ћалып, мен – «Лениншiл жаста»,

ол – Ћазаћ теледидарында алѕашћы

журналистiк еѓбек жолымызды бастадыћ.

Орынбек Оѓтљстiктiѓ ћызы Бейсенкљлмен

кѓiлдерi жарасып, шаѓыраћ ктердi.

Ћазаћтыѓ небiр жайсаѓдары жастыћ

кезiнде Алматыда пќтер азабын тартћан

жолмен Орынбектер де жљрiп ттi. Бiр

пќтерден екiншiсiне, ћаланыѓ ана шетiнен

мына шетiне кшiп-ћонып жљрдi. Крнектi

жазушы Ћалихан Ысћаћ аѕамыздыѓ:

«Сљлейменнiѓ Асћарыныѓ бес крпесiн

ктеремiн деп иыѕым жауыр болѕан» деп

айтћанындай, Орекеѓдердiѓ тынымсыз

кшi-ћоныныѓ басы-ћасында мен де

жљрген едiм. «Ћазаћстан коммунисi»

журналында ћызмет етiп жљргенiнде екi

блмелi жайлы пќтерге ие болып, тџрѕын

љйдiѓ азабынан ћџтылды. Cмiрге ћызы –

Ћџралай мен џлы – Маћсат келiп, тџр-

мыстары бiр арнамен тiп жатты.

Тоћсаныншы жылдыѓ ортасында астана

Алматыдан Елордаѕа ћарай бет бџрѕан

елдiѓ алдымен бiрге ћоныс аударып, осында

тџраћтап ћалды. Ћазаћстан Республикасы

Парламентi Сенаты аппараты Редак-

циялыћ-баспа блiмiнiѓ кеѓесшiсi, бас

кеѓесшiсi, сектор меѓгерушiсi, блiм

меѓгерушiсiнiѓ орынбасары лауазымдыћ

ћызметтерiн абыроймен атћарды. Зейнет-

керлiкке шыћћаннан кейiн де Астана

медицина университетiнiѓ Ћазаћстан

тарихы жќне философия кафедрасыныѓ

доцентi, Республикалыћ ардагерлер џйы-

мында аудармашы ћызметтерiнде болды.

Орынбек Ендiбайџлыныѓ мен жаћсы

бiлетiн ћасиетi – оныѓ тынымсыз еѓбекћор-

лыѕы едi. Ћолына алѕан ћайбiр шаруасы

болмасын бар ынты-шынтысымен тиянаћ-

ты атћаруѕа талпынатын. Осы еѓбексљй-

гiштiгi мен жауапкершiлiк сезiмiнiѓ

жоѕарылыѕы оны ћайда ћызмет iстесе де,

ќрiптестерiнiѓ арасында сыйлы ете бiлдi.

Ћазаћ теледидары Ќдеби-драмалыћ

хабарлар бас редакциясында белгiлi ћоѕам

ћайраткерi, крнектi журналист Сџлтан

Оразалиновтыѓ басшылыѕымен ћызмет

еткен жылдары «Халыћ ћазынасы»,

«Шџѕыла» баѕдарламаларыныѓ аясында

жер-жердегi халыћ театрлары, термешi,

жыршы-жыраулар туралы тартымды

хабарлар џйымдастырды. Елге кеѓiнен

танымал нер саѓлаћтары Манап Ккенов,

Аяз Бетбаев, Ќбiлаш Ќбуов, зге де халыћ

таланттарыныѓ нерi  туралы хабарлары

крерменнiѓ талѕамынан шыћты. Ондай

хабарларѕа крнектi ѕалымдар Рахманћџл

Бердiбаев, Мардан Бќйдiлдаев, Кбей

Сейдаханов, зге де ауыз ќдебиетiн зерт-

теушi ѕалымдар ћатыстырылып, халыћтыѓ

ккейiнде жљрген ойларын ортаѕа салды.

Сол кездердегi ћазаћ ќдебиетiнiѓ крнектi

кiлдерi Ќбдiлда Тќжiбаев, Ќзiлхан

Нџршайыћов, Ныѕмет Ѕабдуллин, зге де

мемлекет жќне ћоѕам ћайраткерлерiнiѓ

ћатысумен џлттыћ руханияттыѓ жай-кљйi,

ккейтестi мќселелерi туралы аућымды

хабарлар џйымдастырды. Ћазаћ эпостыћ

жырларыныѓ желiсiмен телехабарлардыѓ

сценарийлерiн жазып, сахнадан крiнiс

табуына атсалысты. Ћазаћтыѓ џлттыћ ћол

нерi, ою-рнектерi мен зергерлiк

бџйымдары туралы жасаѕан хабарлары

крермен кѓiлiнен шыѕып жатты. Бџл

хабарлардыѓ кпшiлiгi Ћазаћ теледидары-

ныѓ алтын ћорында саћтаулы. «Ћазаћстан»

аћпараттыћ телебаѕдарламасында еѓбек

еткен жылдары да елiмiздiѓ ѓiрлерiне

журналистiк iссапарларѕа шыѕып,

наућандыћ шаралардыѓ жљзеге асуы,

жергiлiктi жердiѓ тыныс-тiршiлiгi туралы

аѕымдыћ хабарларды дер кезiнде крер-

менге жеткiзiп тџруѕа атсалысты.

Кезiнде Орталыћ Комитеттiѓ беделдi

басылымы – «Ћазаћстан коммунисi»

(ћазiргi «Аћићат») журналында еѓбек еткен

жылдары да Орынбек Жолдыбай зiнiѓ

журналистiк шеберлiгiн жетiлдiрiп,

еѓбексљйгiштiгiмен танылды. Беделдi

басылымда еѓбек ететiн соѕыс жќне еѓбек

ардагерлерi, ћазаћтыѓ байырѕы журналис-

терi – Тлеубай Ыдырысов, Ќбиболла

Ахметов, Бекмырза Баймаханов, Ораћбай

Смаѕџловтармен бiрге еѓбек ете жљрiп,

солардыѓ бай тќжiрибесiнен љлгi-неге

алды. Партияныѓ ћаулы-ћарарларынан

бастап, келiп тљскен материалдардыѓ

басым кпшiлiгi орыс тiлiнде болѕандыћтан

оларды сапалы да кркем аудару журнал

ћызметкерлерiнiѓ тiкелей мiндетi болатын.

Басылымныѓ ѕылым жќне мќдениет

блiмiнiѓ ћызметкерi болып жљрген

жылдары ћазаћтыѓ танымал азаматтары,

мемлекет жќне ћоѕам ћайраткерлерiмен

жаћын араласу, олармен тiлдесiп, ойларын

журнал бетiнде жариялап тџруы одан ќрi

жалѕасты. Кеѓес Одаѕыныѓ екi мќрте

Батыры Талѕат Бигелдинов, крнектi

ѕалымдар Салыћ Зиманов, Ѕайрат

Сапарѕалиев, нер саѓлаћтары – Ермек

Серкебаев, Бибiгљл Тлегенова, Роза

Баѕланова, Ћџддыс Ћожамияров, Ѕазиза

Жџбанова, Ћапан Бадыровтармен сыр-

сџхбат жљргiзiп, журнал бетiнде

жариялады. Облыстарѕа журналистiк

iссапарларѕа барып, Социалистiк Еѓбек

Ерлерi Николай Головацкиймен, Иосиф

Миллермен, Кеѓес Одаѕыныѓ Батыры

Раћымжан Тоћатаевпен, КСРО-ныѓ

Халыћ мџѕалiмi Тлеген Ћасымовпен

сџхбат жљргiзiп, маћала дайындаѕаны

Орынбектiѓ журналистiк еѓбек жолыныѓ

џмытылмас сќттерi болып ћалды. Солардыѓ

iшiнде Ћазаћстан Республикасыныѓ

Тџѓѕыш Президентi Нџрсџлтан Ќбiшџлы

Назарбаевпен жљргiзген сџхбаты «Ћазаћ-

стан коммунисi» журналында «Егемендiк –

елдiктiѓ белгiсi» таћырыбымен жарыћ крдi.

Орынбек Жолдыбайдыѓ Ћазаћстан

Республикасы Президентi мен Министрлер

Кабинетi аппаратыныѓ Жалпы блiмiнде

мемлекет ћайраткерi, ана тiлiмiздiѓ љлкен

жанашыры Махмџт Базарћџлџлы Ћасым-

бековтыѓ басшылыѕымен  ресми iс-

ћаѕаздарын мемлекеттiк тiлде жљргiзу

жџмысымен жљйелi тљрде шџѕылдануына

тура келдi. «Ћазаћстан коммунисi»

журналында болѕан он жыл уаћытта

аударма iсiмен тџраћты тљрде айналысуы

жоѕары жауапты орында зiне жљктелген

мiндеттi орныћты атћаруына кмегiн

тигiздi. Сапалы аудармалар жасап,

мемлекеттiк тiлiмiздiѓ ресми ћџжаттарда

крiнiс табуына ыћпал еттi. Осы Пре-

зиденттiѓ жќне Министрлер Кабинетiнiѓ

аппаратындаѕы аудармашылыћ ћызметi

Парламент Сенатында одан ќрi жалѕасты.

Парламент алѕашћы ћџрылѕан кезден

бастап он алты жыл бойы тџраћты еѓбек

еттi. Cзi ћызмет еткен блiмнiѓ ќр жылдары

толыћтырып, шыѕарып отыратын «Заѓдарда

жиi ћолданатын  терминдер мен сз

тiркестерiнiѓ ћазаћша-орысша жќне

орысша-ћазаћша сздiгiн» ћџрастыруѕа

белсендi атсалысћандардыѓ бiрi болды.

Орынбек Жолдыбай џзаћ жылдыћ

мемлекеттiк жќне журналистiк ћызметi

љшiн «Ћазаћстан Республикасыныѓ

Тќуелсiздiгiне 10 жыл», Ћазаћстан Парла-

ментiне 10 жыл»,  «Ћазаћстан Тќуелсiздiгiне

20 жыл», «Астанаѕа 10 жыл», медальдары-

мен марапатталѕан. Сенат аппаратындаѕы

љлгiлi жџмысы Парламент Сенатыныѓ

траѕалары Ћ.Тоћаевтыѓ, Ћ.Мќмидiѓ

Ћџрмет Грамоталарымен атап тiлдi. 2006

жылы Ћазаћстан Журналистер одаѕыныѓ

сыйлыѕын алды. Крнектi ѕалым Рымѕали

Нџрѕалиевтiѓ жетекшiлiгiмен «Академик

Рахманћџл Бердiбай зерттеулерiндегi

ћазаћ-тљркi ќдеби байланыстары» таћы-

рыбында ѕылыми еѓбегiн 2007 жылы ћорѕап

шыћты. 2010 жылы «Академик Рахманћџл

Бердiбай зерттеулерiндегi тљрiкшiлдiк

сарындар» атты монографиясы жеке кiтап

болып жарыћ крдi.

Орынбек Жолдыбай ќр жылдары бас-

падан жарыћ крген кiтаптарын ћолтаѓба

жазып, сыйлап келген екен. 2004 жылы

«Елорда» баспасынан жарыћ крген елi-

мiздiѓ крнектi мемлекет жќне ћоѕам

ћайраткерлерiмен жљргiзген сџхбаттары-

ныѓ басын ћџраѕан «Замана келбетi» атты

кiтабы ћоѕамдаѕы келелi де маѓызды

мќселелердi ктере бiлуiмен де тартымды

оћылады. «Елiмiз тќуелсiз, бiраћ тiлiм

тџсауда», «Зиялысы жалтаћ елдiѓ болашаѕы

да бџлыѓѕыр», «Бџра тартћанды бџѕалаћ-

таѕан жн болар», «Ћазаћтарѕа џят емес

пе?», «Жергiлiктi билiк ћандай болу керек?»,

«Џжымшарлардыѓ жазыѕы не?», «Шалаѕай

шешiм, шамшыл шаѕым», «Хатшы ћайта

оралды»,  «Мiндет – жаѓа деѓгейге кте-

рiлу», «Наћты iс-ћимыл кезеѓi», «Аптап

жќне астыћ», «Жауапкершiлiк болмай

табыс жоћ» деген маћалаларында ћоѕам-

даѕы кеселдi мќселелердi батыл ктере бiлген

едi.

2006 жылы «Фолиант» баспасынан

шыћћан «Дљние – ол бiр клдiѓ ћасћал-

даѕы» атты ХIХ ѕасырдыѓ екiншi жартысы

мен ХХ ѕасырдыѓ басында Оѓтљстiк

Ћазаћстанныѓ Ћаратау ѓiрiнде мiр

сљрген, заманында аса танымал болѕан

дљлдљл аћын Ћџлыншаћ Кемелџлыныѓ

шыѕармалары, бџрын-сонды жарыћ

крмеген леѓдерiн ел iшiнен жинаћтап,

кiтап етiп шыѕарѕанын бiлемiн. Суырып-

салма аћындыћ нерiмен, таћпыр сздерi-

мен танымал болѕан Ћџлыншаћ Кемел-

џлыныѓ шыѕармашылыѕын кеѓiнен талдау

жасап, бiр кiтапћа басын ћџрап шыѕаруы

Орынбектiѓ ерiнбей-жалыћпай еѓбек

етуiнiѓ жемiсi дер едiм. Ћџлыншаћ аћын-

ныѓ кптеген леѓдерiнiѓ џзаћ жылдар

жария болмай, тек ел аузында саћталып

ћалуына оныѓ Меккеге ћажылыћћа баруы

себеп болса керек. Кеѓестiк кезеѓде

ћажыныѓ жазбаларын жинаћтап, елге

жариялау ћауiптi де едi. Зерттеушi ѕалым

ретiнде Орынбек Жолдыбайдыѓ сол ел

аузында жљрген аћын леѓдерiн жинаћтап,

жазба мџрасын кiтап етiп шыѕаруы – сз

жоћ, ћџнды еѓбек болып шыћты, ѕалым,

зерттеушiлердiѓ назарын аударды. Биылѕы

жылы «Фолиант» баспасынан «Жолдас

болсаѓ жаћсымен» атты клемдi маћалалар

жинаѕы жарыћ крдi.

Орынбек Жолдыбайдыѓ бiраз аудар-

малары мен тл шыѕармалары џжымдыћ

жинаћтарѕа ендi («Ислам аныћтамалыѕы»,

«Ислам энциклопедиясы», «Жасыл белес»,

«Маздаћ» жќне таѕы басћалары). Орыстыѓ

белгiлi тарихшысы А.Панкратованыѓ

«Ћазаћ КСР тарихы» кiтабына байланысты

ойларын, этнограф-ѕалым Н.Трубец-

койдыѓ «Орыс мќдениетiндегi тџран

нышандары туралы» ѕылыми еѓбегiн,

шетелдiк зерттеушi-ѕалым, психолог

Стефан Поссонидiѓ В.Ленин туралы

тџжырымдарын, публицист жазушы Рой

Медведевтiѓ И.Сталин заманында жќне

одан кейiнгi кезеѓде ел басшылыѕыныѓ

тѓiрегiнде болѕан К.Ворошилов, Г.Мален-

ков, М.Суслов, М.Калинин жќне

А.Косыгин жнiндегi тартымды маћала-

ларын, Кеѓес мемлекетiн бiр жылдан астам

басћарѕан К.Черненко туралы ћызыћты

материалдарды аударып, ћазаћ оћыр-

манына жеткiздi. Оѓтљстiк Ћазаћстан

облысыныѓ Созаћ ауданындаѕы «Созаћ»

ауылы туралы «Табыс тљйiнi» деген жќне

Жамбыл облысыныѓ Талас ауданындаѕы

«Ойыћ» ауылы туралы «Талап деѓгейiнде»

деген кiтаптар жазып шыѕарды.

Жетпiс жыл мiрiнiѓ жарты ѕасырѕа

жуыѕын баспасз саласына арнаѕан,

меѓгерген мамандыѕына адалдыћ таныт-

ћан, сзi де, жазѕаны да орныћты Орынбек

Жолдыбай Елорданыѓ ћоѕамдыћ тыныс-

тiршiлiгiне белсене араласып, зiнiѓ

азаматтыћ кзћарасы мен ой-пiкiрiн еркiн

бiлдiрiп отырады. Адамныѓ ћым-ћуыт

ѕџмыры тез те шыѕатынын еске алсаћ,

Орекеѓ де ткен мiрiнде табиѕат берген

талантымен шама-шарћынша ћазаћ

мќдениетiнде зiндiк iз ћалдыра бiлген екен.

ЋАЅЫЛЕЗ ДЕ

ЋЫРАЅЫ ЋАЛАМГЕР

Vтеш VТЕУЛIЏЛЫ

Бџл кљнде џзаћ жылдыћ адал еѓбегiмен

абырой-беделге ие болып отырѕан байырѕы

ксемсзшi, аудармашы, Ћазаћстан

Журналистер одаѕы сыйлыѕыныѓ иегерi,

Ћазаћстан Жазушылар одаѕыныѓ мљшесi,

филология ѕылымыныѓ кандидаты,

мќдениет ћайраткерi, Кентау ћаласыныѓ

ћџрметтi азаматы  Орынбек Ендiбайџлы

Жолдыбаймен таныстыѕымыз Ћазаћ

университетi Журналистика факультетiнiѓ

алѕашћы курсында оћып жљрген жетпiсiн-

шi жылдардыѓ басында болѕан едi. Аћкѓiл

де аћжарћын, аузын ашса  жљрегi крiнiп

тџратын жас жiгiтпен алѕашћы сќттен

кѓiлiмiз жарасып, жаћын араласып кеттiк.

Ћаратау ћойнауындаѕы Ащысай кенiшiнде

орта мектептi бiтiрген Орекеѓ ќскери

мiндетiн атћарып, университетке тљскенде

бiраз жыл мiр крiп келген едi. Алѕашћы

курста студенттердiѓ ћџрылыс отрядына

бiрге барып, жџмыс iстедiк. Ащысай мен

Шолаћћорѕанныѓ арасы ћырыћ бес

шаћырым болѕандыћтан, жазѕы демалыста

ауылѕа бiрге барып, ћайтып жљрдiк.

Жоѕары курста оћып жљргенде Орекеѓ ата-

Азия ћџрлыѕындаѕы

халыћтар, мемлекеттер

таѕдыры ћазаћ аћын-

жазушыларыныѓ

шыѕармаларыныѓ таћырып

арћауында љздiксiз жалѕасып

келедi. Ћазаћ ќдебиетi

к+рнектi ћаламгерлерiнiѓ

Азия халыћтары туралы

поэзиялыћ, прозалыћ

шыѕармалары џлттыћ с+з

+нерiнiѓ халыћаралыћ

таћырыптаѕы кеѓ аућымды

ќлеуетiн танытады.

Бџл орайда, џлттыћ поэзиямыздыѓ

классигi Маѕжан Жџмабаевтыѓ «Кљн-

шыѕыс», «Тљркiстан», «Орал тауы»,

«Орал», «От», «Пайѕамбар», «Алыс-

таѕы бауырыма», «Жер жљзiне» атты

леѓдерiн ќуелi ауызѕа аламыз.

Азияныѓ кеѓ-байтаћ географиялыћ

кеѓiстiгi – Џлы Даланы мыѓжыл-

дыћтар бойы мекендеп келе жатћан

саћ, ѕџн, тљркi мемлекеттерiнiѓ ата-

бабалыћ дќстљрлерiн аћын отан-

шылдыћ-ћањармандыћ рух сарынымен

толѕайды. Азияныѓ, Еуропаныѓ

барлыћ халыћтарына елдiк, ерлiк

ћуатымен танылѕан ата-бабалыћ киелi

наным-сенiмдермен, ћањармандыћ-

жауынгер рухпен дамыѕан айбынды

мемлекеттерi болѕан џрпаћтардыѓ

ткен тарихы џлаѕатымен оћырмандар

жан жљйесiн серпiлтедi, рухани ояну-

ѕа, жiгерленуге љндейдi. Маѕжанныѓ

аталѕан леѓдерiндегi кркем

маѕыналы бейнелi рiлiмдер ћазаћ

дљниетанымындаѕы кркем ойлау

эстетикасыныѓ шынайы болмысын

даралай   айћындайды. Мысалы:

«Oзiм – Кљнмiн, зiм – от, сзiм,

ћысыћ кзiмде – от, зiме-зiм табы-

нам», «Мен – оттанмын, от – менен,

жалынмын мен, жанамын, оттан туѕан

баламын», «Жљрегiм де, жаным да –

от, иманым да, арым да – от», «Талай

таудан џшћанмын, Альпiге барѕам

Алтайдан, Балћанѕа барѕам Ћытай-

дан» («От»).

Лирикалыћ ћањарман жањан

халћын адамгершiлiк, имандылыћ

нџрымен мќѓгiлiк баћытты тџрмысћа

жеткiзу жолындаѕы кљрескер – Кљн

џлы. Маѕжанныѓ «Пайѕамбар»

леѓiндегi Кљн џлы – Азия халыћ-

тарыныѓ романтикалыћ кркем

жинаћталѕан бейнесi. Азия халыћ-

тарын отарлауды, ћырып-жоюды

ѕасырлар бойы љздiксiз жљргiзген

басћыншы отаршыл мемлекеттер

тарихи шындыћ бояуларымен

ќшкерелене жырланѕан: «Кљнбатысты

ћараѓѕылыћ ћаптаѕан», «Бiлген емес

иман деген не нќрсе, «ћарын» деген

сздi ѕана жаттаѕан», «Аллаѕа емес,

ќзќзiлге табынѕан», «Iнжiлдi ртеп,

табанѕа сап Ћџранды, ќдiлдiктi кљткен

ессiз ћарыннан», «Ћап-ћара тљн. Шегiр

кздi жындар жљр», т.б.

Лирикалыћ ћањарман Кљн џлы –

Азия џрпаѕы бљкiл ќлемдi адам-

гершiлiк-имандылыћ, берекелi тџрмыс

салтанат ћџратын баћытты, жарћын

болашаћћа жеткiзушi:

Ерте кљнде отты Кљннен Гун туѕан,

Отты Гунмен от боп ойнап мен

 туѕам.

Жљзiмдi де, ћысыћ ћара к"зiмдi

Туа сала жалынменен мен жуѕам.

...Кљншыѕыстан таѓ келедi –

мен келем,

К"к кљѓiред: мен де к"ктей

 кљѓiренем.

Жердiѓ жљзiн ћараѓѕылыћ

 ћаптаѕан,

Жер жљзiне нџр беремiн, Кљн берем!

Маѕжан поэзиясындаѕы Азия –

Кљншыѕыс – ќлем елдерiне ћањар-

мандыћ-жауынгерлiк жорыћтар

жасаѕан, сол арћылы адамзатћа ортаћ

ркениет жетiстiктерiн таратћан

ћасиеттi ћџрлыћ. Аћын аћыл-ой

алыптары ойшыл ѕџламаларыныѓ,

аћындарыныѓ, дана патшаларыныѓ,

ћањарман ћолбасшыларыныѓ ќлем

елдерiн ркендеткен џлы дќстљрiн

ћайта жаѓѕырта жалѕастыруды

серпiндi оймен жырлаѕан: «Ћысыћ

кздi Кљншыѕыс, бџл тџрысыѓ ћай

тџрыс? Серпiл ендi, алыбым!», «Гљл

ћылайыћ ћаласын, џл ћылайыћ

баласын, мейiрiм есiгiн ашалыћ»,