87
1.
Басқарушы- жетекшi (лидер)шешiмдi қабылдауда және оны жүзеге асыруда
кәсiби бiлiктiлiгi, қызметкерлермен тығыз қарым-қатынас жасауы, жұмыс аумағында еркiн
әрекет етуi, ықыластылығы мен әркiмнiң мүмкiндiгiн толық ұғына және бағалай бiлуi арқылы
маңызды орын алады.
2.
Басқарушы- әкiм ұйымның табысқа жетуiне қатаң бақылау және жарлық ету
арқылы ұйымдастырудағы мiндеттер мен жауапкершiлiктiң тығыз ара-қатынасын орнатып,
басшылық пен ӛкiлеттiлiктi бiр органға шоғырландырады.
3.
Басқарушы- жоспарлаушы нақтылы жағдайды зерттей отырып ұйымдағы
ресурстар мен мүмкiндiктердi, мақсатты орындауға бағыштайды. Жоспарлаушы қабылдаған
шешiмдер кӛлемдi деректерге,осыған дейiнгi орын алған стратегияға және ұйым болашағын
дамытуға сүйене отырып орнықтырылады.
4.
Басқарушы - кәсiпкер ұйым болашағын жаңа бағытта, тәуекелге бел буа
отырып, стандартсыз шешiмдер арқылы белгiлейдi.
2 Менеджмент жҥйесіндегі кәсіпкерлік
Кәсiпкер - басқарушылар ретiнде кәсiпкер деген терминдi XVIII ғасырда ӛмiр сүрген
француз экономистi Лишар Кантиллон енгiзген. Содан берi қауiп-қатерге, тәуекелге бел
буған, сӛйтiп қоғамға жаңа мекеме, жаңа қызмет кӛрсету жұмыстарын ұйымдастыра бiлген
адамдарды айтады.
Ӛздерiнiң жаңа бизнестерiн жыл сайын бастаған 100 мыңдаған адамдар да осы кәсiпкерлiк
класқа жатады.
Әр кәсiпкер ұйымдардағы жұмыстарын бастағанда немесе ұйымдастырғанда және ұйым
жаңадан ұйымдасқан кезде басқарғандықтан оларды менеджер деп атауға болады.
Кәсіпкерлік - бұл тұрақты негізде ӛз атынан және ӛзінің тәуекелділігіне бел буатын ‚
кәсіпкерлер деп аталатын жеке заңды тұлғалармен іске асатын‚ жеке шаруашылық
қызметтің \ӛндірістік немесе комерциялық \ негізгі түрі.
Жеке тұлғалармен іске асатын кәсіпкерлік қызмет‚ ӛзіндік немесе жеке кәсіпкерлік
қызметке жатады.
Заңды тұлғалармен іске асатын кәсіпкерлік қызмет‚ ұжымдық кәсіпкерлік қызметке
жатады.
Кәсіпкерлік қызметтің екі формасыда кәсіпкерлік қызмет субьектілеріне тиесілі жеке
капиталымен мүлкіне‚ сондай-ақ сырттан қызықтырылған ақша қаражаттарына негізделеді.
Сол себептен кәсiпкерлер нарық экономикасының жүргiзушi күшi блып саналады.
Кәсiпкерлiк басқару. Тұрақсыз ортада ӛмiр сүрiп отырған кәсiпорын ӛзгерiстердi күте
алмай, содан кейiн оларға әсер ете алмайды. Осы кәсiпорындардың басшылары кәсiпкер
ретiнде ойлауы және iс-әрекетi жасауы керек. Iскер менеджер тәуекелге бел буып жедел
түрде барлық ӛзгерiстерге жақсартуға мүмкiндiктердi iздейдi. Iскерлiк кез-келген деңгейде
қажет, сондықтан егер кәсiпорын бiртұтас болса, онда кәсiпкер сияқты жұмыс iстеуiне тура
келедi.
Кәсiпорынға тәуекелге бел буғызатын iрi немесе үлкен кәсiпкерлiк iс-әрекеттер басқарудың
жоғарғы деңгейiне енетiн шешiмдердi талап етедi. Бiрақ шешiмдер орта звено
басшыларының айтқан ойлары мен ақпараттарына сүйенедi. Егер орта звенодағы
менеджерлер жаңа идеялардың тууына байланысты тәуекелге бел буа алмаса, онда
кәсiпорын қатаң шектеледi. Кәсiпкерлiк басқару нақтылы мақсатты орындауда басқару
саласын арттыруда бiрегей iс-қимыл жасауды, қызметтi ұйымдастыруда ынталандыру
жүйесiн қолдануды, тәуекелдiлiк әрекет пен жаңашылдық қызметтi ұсынады.
88
Кәсiпкерлiк басқару дегенiмiз - субьектiнiң шаруашылық әрекет түрiн жоспарлауда,
қаржыландыру көздерi мен ресурстарды табуда ұйымдастыру мен басқару, өнiмдi
өткiзуде олардың жиынтық бостандығы және толық құқығының болу шарты.
Басқарушы - кәсiпкер ӛнiм ӛндiрушiлердi қолдау мен қызықтыруда, бәсекелестiк пен
қызметкерлердi тиiмдi жетiлдiруде, ресурстардың жедел қозғалысы мен стратегиялық
жоспарлауды қамтамасыз етуде маңызды орын алады.
Менеджменте - ‖кәсіпкерлік құрылым‖ түсінігіде кеңінен қолданылады. Кәсіпкерлік
құрылымда нарықтық қатынастар субьектілерінің құрамы түсіндіріледі‚ олардың қатарына
тек қызметтерінің мақсаты - соңғы нәтижесі ретінде пайда табу болып табылатын‚
ұйымдық - шаруашылық бірліктер ғана жатады.
Ӛз-ӛзін бақылау сұрақтары:
1. Басқару деңгейлерін атаңыз?
2.Кәсіпкерлік басқару дегеніміз не?
3. Менеджмент жүйесіндегі кәсіпкерлік деп нені айтамыз?
Ұсынылатын әдебиеттер
:
1. Лафта Дж.К. Менеджмент: Уч. пособие. – М.: КноРус, 2004. – 592 с.
2 Мамыров Н.К. и др. Государство и бизнес. – Алматы: Экономика, 2003.
3 Мескон М.Х. и др. Основы менеджмента /Пер.с англ. – М.: Дело, 1992.
4 Модульная программа для менеджеров «Управление развитием организации». – М.:
ИНФРА-М, 1999.
5 Технологии корпоративного менеджмента: Учебное пособие. – М.: МарТ, 2004. – 544 с.
6 Трапезников В.А. Управление и НТП. – М.: Наука, 1983.
6- тақырып. Ұйымның ішкі және сыртқы ортасы
1.Ұйымның іші және сыртқы ортасы туралы түсінік
2 Тура және жанама әсер ететін орта
1 Ҧйымның іші және сыртқы ортасы туралы тҥсінік
Менеджментті дамыту - сыртқы ортада да және ұйымның ӛзінің ішіндеде әрекет ететін
кӛптеген факторлардың әрекетінің нәтижесі болып табылады.
Ішкі факторлар ұйымның жұмыс істеуі мен дамуында анықтаушылар болып саналады‚
содай-ақ олар басқарудың обьектісі және субьектілері болып табылады.
Менеджмент теориясын және практикасын талдай келе‚ ішкі ортаны динамикалық
(ӛзгермелі) құбылыс ретінде түсінуді‚ демек‚ ішкі орта факторларын олардың дамуындағы
ӛзгермелілер ретінде қарастыру қажет.
Iшкi өзгермелiлер - бұл ұйымның iшiндегi жағдайлық факторлар. Ұйымның ӛзiнде
басшылықтың кӛңiлiн талап ететiн негiзгi ӛзгермелiлер болып - мақсат, мiндет‚ құрылым,
технология және адамдар табылады.
Мақсат - бiрге жұмыс iстейтiн топтар жетуге талпынатын нақты соңғы жағдайды немесе
күтiлетiн жәтиженi айтады.
Ұйым мақсатының ерекшеліктері;
Достарыңызбен бөлісу: |
