1. Молекулярлық биология мен медициналық генетика нені зерттейді және тмедицинамен байланысы

Канцерогенез.Рак жасушаларының ерекшелігі

жүктеу 99,11 Kb. бет 16/37 Дата 21.09.2023 өлшемі 99,11 Kb. #43499

Навигация по данной странице:

• 26.Рак жасушалары

25.Канцерогенез.Рак жасушаларының ерекшелігі. Канцерогенез дегеніміз-рак ауруларының пайда болу процесі.Көптеген мутагендік факторлар концерогендікке әсер етеді.Рак ауруы ХХ ғасырдағы адамдардың ең қауіпті ауруларының бірі болып отыр. Рак ауруының жасушаларының кәдімгі дене жасушаларынан 2 ерекшеліктері болады:1) кәдімгі дене жасушалары санаулы рет қана бөлініп,содан кейін бөлінуін тоқтатып өліп қалатын болса,рак жасушалары шексіз бөлініп өсуге қабілетті.Сондықтан да,олар ағзаға механикалық зиян келтіріп,өсіп көбейе береді де ақырында оның өлуіне алып келеді; 2) рак жасушалары жайылып метастаз береді,яғни оның кейбір жасушалары лимфа не қантамырлар арқылы басқа мүшелерге ,ұлпаларға таралып,сол жерлерде жаңа ісіктер пайда болады. 26.Рак жасушалары.Рак ауруының жасушаларының кәдімгі дене жасушаларынан 2 ерекшеліктері болады:1) кәдімгі дене жасушалары санаулы рет қана бөлініп,содан кейін бөлінуін тоқтатып өліп қалатын болса,рак жасушалары шексіз бөлініп өсуге қабілетті.Сондықтан да,олар ағзаға механикалық зиян келтіріп,өсіп көбейе береді де ақырында оның өлуіне алып келеді; 2) рак жасушалары жайылып метастаз береді,яғни оның кейбір жасушалары лимфа не қантамырлар арқылы басқа мүшелерге ,ұлпаларға таралып,сол жерлерде жаңа ісіктер пайда болады. Ағзалардың бөлінуге қабілетті кез келген жасушалары ісікке айнала алады.Бірақ ,олар қалайша ,ненің әсерінен рак жасушаларына айналады,әлі толық шешілмеген мәселелер .Дегенмен ,қазіргі кезде белгілі бллғаны-рак жасушаларында гендер қызметінің реттелу механизмінің бұзылуы салдары екендігі.Рак ауруының пайда болуының негізгі себептері –сомалық мутациялар және вирустардың әсері екендігі анықталып отыр. Қазіргі кезде рак ауруының кем дегенде 3-4 түрінің тұқым қуалайтындығы дәлелденген ,олар:ретинобластоманың бір түрі ,Фанкони анемиясы ( қан аздығы),пигменттік ксеродерма және нейрофиброматоз. Рак-(ісік) ауруының көпшілігі сомалық мутациялардан басталады. С омалық мутациялар адамдардың дене жасушаларында әртүрлі мутагендік факторлардың радиация сәулелерінің ультракүлгін сәулелерінің ,химиялық заттардың әсерінен түзіледі.Сомалық мутациялар алғаш жеке жасушада пайда болып ,оның тағдыры сол жасуша тіршілігіне байланысты болады. Егер осы мутация әсерінен жасуша өліп қалса пайда болған сомалық мутацияда сол жасушамен бірге жойылады,ал егер мутацияланған жасуша әрі қарай бөлініп көбейетін болса,онда сол жасушаның ұрпақтарының бәрінде де мутация сақталады.Сомалық мутация негізінде ағза денесінде жасуша мозаикасы қалыптасады,яғни қалыпты сау жасушалармен қатар мутантты жасушалар да кездеседі.Сомалық мутациялар негізінде мутантты жасушада хромасомада тұрақтылығы бұзылады,ал ол әртүрлі мутацияларға (делеция ,транслокация,дупликация т.с.с) алып келеді.Осының нәтижесінде сол жасушалар жедел өсіп,көбейіп ісік пайда етеді,мысалы,осылайша Фанконни анемиясы –(жас балаларда кездесетін ауру –оның белгілері қаңқа ,әсіресе саусақ сүйектері ,кәрі жілік құрылысы бұзылады,сүйектерде кемік жасушалары жетілмейді,сондықтан эритроциттер аз мөлшерде түзіледі) дамиды. Сомалық мутациялардың рак ауруын пайда етуінің жалпы механизмінің жобасы келтірілген. Тұқым қуалайтын рак ауруының тағы бірі-ретинобластома.Ол балалардың көздерінде болатын ісік ауруы.Егер дер кезінде дұрыс емделмесе ісік миға беріліп балалардың өліп қалуына алып келеді. жүктеу 99,11 Kb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз