Аралық және пайдалану құбырлар тізбегіндегі төменгі құрамалары

Шегендеуші құбырларда түсіру, бекіту пайдалану кезінде тізбекті қосу ажырату түсіру жеңілдету және басқа да мақсаттарда тізбек электрлік қолданылады.

Шегендеуші құбырларының башмағы.

Башмақ шегендеуші құбырды ұңғыма оқпанымен түзу бағыттап тұру үшін және түсіру кезінде тізбек ұщын зақымдалудан сақтау үшін қолданылады.

Башмақ қалың қабырғалы келте-құбыр, бір жағы шегендеу құбырының ұшына бұранда арқылы бекітіледі, ал бір ұшы бағыттауыш тығынмен жабдықталған. Бағыттауыш тығын алюминий шойын, бетон немесе ағаштан жасалуы мүмкін.

Шегендеуші құбырлардың башмағы ОСГ-26-02-027-71 жасалады және оның екі түрі болады. БП-299 – бағыттауыш тығыны шойыннан жасалып шегендей құбырына бұранда арқылы отырғызылады БС – бағыттауыш тоғынсыз.

Кондукторға түсірілетін шегендеугі құбырсыздың ұшы БП-299 башмағымен жабдықталады.

Башмақтан жоғары орналасқан 2-3 құбыр бір-біріне пісіру арқылы жалғанады.

Аралық және пайдалану шегендеу құбырларының ұшы БП-218 және БП-140 башмақтарымен жабдықталады.

Аралық құбырының башмағының жоғарғы күшіне, екі кері қақпақ бар ұзартылған муфта орнатылады.

Кері қақпақтан 10-20 м жоғарғы, құбырлардың қосылған жеріне таңдап аламыз. Қақпақтың екі ұшының бұрандасын МЕСТ-632-80 сәйкес келеді.

Пайдалану құбырлары үшін ЦКОД кері қақпақшасы таңдалынып алынады.

ЦКОД – цементтеу кезінде сақиналы кеңістіктегі цемент ерітіндісін тізбекке қойуына жол бермейді және цементтеу тығынын тіреу үшін қолданылады.

ИКОД-1 140 мм МЕСТ-39-01-08-281-77 кері қақпағы башмақтың төмен жағына орналастырылады.

Ұңғымаға әкелінген шегендеуші құбырлардың мемлекеттік стандартқы сәйкестелген сапалық сертификаты болуы керек. Барлық шегендеуші құбырлардың сыртқы пішінін, маркасын ұзындығын тексеріп шығу керек. Құбырда – жарық, тесік, шытынаған жерлер бұрандалары зақымдалған диоплеті 1,3 мм көп ауыту болса бұндай құбырларды жарамсыз деп танып, диаметрін цилиндр тәрізді шойлонмен тексереміз.

Құбырларды бір-біріне бұранда арқылы жалғағанда бұраулы манометр арқылы жүргіземіз.

Егер бұндай құбырларды қолмен немесе механикалық жолмен кілтпен бұрасақ, бір-екі бұранда бұралмай бос бұралып қалды. Сондықтан шегендеуші құбырларды механикалық кілтпен бұрауға тиым салынады.

Диаметрі 299,2 мм шегендей құбырларын бұрау кезінде олардың бұрандаларына краска, сурик жағады, ал 140 мм пайдалану құбырларын бұрау кезінде Р-40, МУФ лентасын құрайды. Сосын шегендейші құбырларды керекті тереңдікке түсіреді, түсіріп болған соң ұңғыманың басына цементтеу агрегаттары шақырылады.

Шегендеуші құбырларды түсіру алдында ұңғымаға соңғы геофизикалық зерттеулер жүргізіледі. Ұңғыма айдалатын цементтің көлемін анықтау үшін ұңғымаға коверномер түсіріледі. Ұңғымаға соңғы цементтеу және түсіру жоспары жасалады. Жоспарда ұңғыманың тереңдігі тізбек башмағының орналасу орны ұңғыманың көлемі технологиялық жабдықтау элементтерінің орналасу қашықтықтары көрсетіледі.

Геофизикалық зерттеулер біткеннен кейін ұңғыманың оқпанын біркелкі ету үшін ұңғымаға калибрлегіш түсіреді. Оқпанды тегістеу үшін бұрғылау тізбегіне ұңғыманың диаметріне сәйкес кеңейткіш калақшалары бар қашау түсіріледі.

Егер тізбек жер бетіне көтерілу кезінде, ұңғыма оқпанына тіреліп, тұрып қалатын болса ұңғымаға қайтадан кеңейткіш қалақшалары бар қашауды түсіреміз. Бұл процесті бірнеше рет қайталап ұңғыма оқпанын тексереміз.

Шегендеуші құбырларын түсіру және цементтеу ұңғыма құбырларындағы ең негізгі және жауапты жұмыстардың бірі. Сондықтан бұл жұмыстарға көп көңіл аударылуы тиіс.

Шегендей құбырларының түсіру жылдамдығы 0,4-0,6 м/сек болуы керек. Цементтеу фонарлары мен қырғыштарды орнату орны жоспарда көрсетілуі керек.

Шегендеу құбырларының ұңғымада ұлталып қалуын болдырмау үшін, ұңғымадан жуу сұйығының айналымын тоқтатпай керек.

Ұңғыма оқпанының түзушілігі тексеру үшін тізбекті ілмекті ұстап тұрып түсіреді. Тізбекті көтеріп-түсіріп ұңғыма түбіне орнықтырады.

Ұңғыманы цементтеудің негізгі мақсаты – жер қойнауынан мұнай, газ, су алу үшін сенімді жол жасау, қабаттардағы сұйықтарды, газдарды бір-бірінен ажырату, ұңғыма оқпанын опырылғыш тау жыныстардан сақтау. Цементтеу тәсілін таңдау алаңының аномальді коэффициентіне, жұтылу коэффициентіне байланысты.

Көршілес алаңдардағы цементтеу тәжірибелерінен бірсатылы цементтеу тәсілі жобаланып отырғанын көреміз.

1. Сағаның құбырды 800 м-ге түсіріп цементтейміз. Құбыр диаметрі 299 мм. Цементтеу «суық» ұңғыма үшін орналған бітегіш материалмен жүргізіледі. Цемент ерітіндісі сағаға дейін көтеріледі.

2. Диаметрі 219 мм аралық құбырлар бегін 1800 м түсіріп «ыстық» ұңғымалар үшін ПГЦ бітегіш материалын таңдап аламыз.

3. Диаметрі 140 мм пайдалану құбырлар тізбегін 35 000 м түсіріп сағаға дейін цементтейміз.

Диаметрі 139,7 мм ұзындығы 3500 м пайдалану құбырлар тізбегін цементтеуге есептейміз:

- тізбек ұзындығы, м L=3500

- сағадан цемент ерітіндісінің көтерілу биіктігі H=0

- шегендеу құбырының диаметрі, мм Д_н = 139,7

- қашау диаметрі, м Д_қ = 190,5

- алдыңғы тізбектің диаметрі L=1800 м

және тереңдігі Д_қ = 219 мм

- жуу сұйығының тығыздығы кг/м³ S_жуу = 1230

- ұңғыма оқпанының коэффициенті К = 1,25

- цемент стаканының биіктігі м h = 20

- сүзілу көрсеткіші мм 1,5

- ұңғыманың қисаю бұрышы 20

- 3500 м тереңдіктегі қабат қысымы МПа 40

Аралық және пайдалану тізбектері бөліктерінің ішкі диаметрі кестеде берілген.

Пайдалану тізбегінің цементтеу үшін тығыздығы 3150 кг/м³ «ыстық» ұңғымалар үшін қолданамыз. Су мен цементтің қатынасы m=0,5.

ПЦГ портланд цементін тізбектің 1000 м ғана цементтеу үшін қолданамыз. Ал төменгі тығыздығы 2600 кг/м³ температурасы +150⁰С ыстық ұңғымалар үшін арналған ОЦГ жеңілдетілген портланд цементін қолданамыз. Цемент пен су қатынасы m=0,95÷1,2.

1. Тампонажды цемент ерітінділерінің тығыздығын төмендегі формула арқылы білеміз.