1. Философияның анықтамалары мен түрлері және бағыттарының санқырлылығы

жүктеу 60,5 Kb.

бет	12/14
Дата	04.01.2022
өлшемі	60,5 Kb.
	#36189

1 ... 6 7 8 9 10 11 12 13 14

1 лекция (2)

Томмазо Кампанелла (1568- 1639 жж.) 27 жыл инквизиция құрбаны болып, түрмеде отырып, әйгілі «Күн қаласы» атты екінші «утопиялық социализмге» арналған классикалық трактатын жазды. Мораға қарағанда Кампанелла адамның намысына тиетін әлеуметтік тәртіптерді өзгертуге белсенді қатысты.

Дүниені танудың негізі - пантеистік көзқараста еді. Олөзбойына материализм мен идеализм элементтерінқосасіңірді. Алайда, руханилыққақарағанда материализм басымболды. Бұлдүниетанымныңонтологиясы- гелиоцентризм болыптабылады.

Николай Коперник– поляк астрономы. Әлемнің гелиоцентристік жүйесін жасаушы. Коперник ілімі шын мәнінде революциялық іс болды.

Коперниктің төңкерісін кейінірек Джордано Бруно (1548-1600 жж.) жалғастырды Н.Коперниктің осы ілімін "Түпкі себеп, түпкі ие және бірлік туралы", "Мәңгілік және әлем мен жер беті", "Өлшенбейтін, саналмайтындар жайлы" т.б. өзінің негізгі еңбегінде одан әрі дамытты. Күн галактикасынан басқа толып жатқан әлемнің бар екендігін, ал дүние сол шексіз әлемді түзететінін дәлелдейді. "Мәңгілік және әлем мен жер беті" еңбегінде Джордано Бруно "Біздің мекеніміз - Жер, сол шексіз мұхиттың бір тамшысындай, құмның бір түйіршігіндей ғана,"- деп жазды. Осыидеясы үшін Джордано Бруноны инквизиция соты отқа қақтап өлтірді.

Галилео ГалилейДж.Бруно мен Н. Коперниктің пікірлерін математикалық тұрғыдан дәлелдейді. Ол да өзінің ғылыми ойы үшін инквизиция сотына тартылды. (Олар алдында оған қойылған соңғы сұрақ "Жер айналып тұр ма?", - деген екен.)

Қайта өрлеу дәуірінің саяси ілімдері Николо Макиавеллидің (1469-1527 жж.) атымен тығыз байланысты. Тарихтың даму көзі ретінде ол материалдық қызығушылық пен жеке меншікті санаған. «Адамдар жеке мүлігіне қарағанда, әкесінің өлімін тезірек ұмытады», - дейді Макиавелли. Ол негізінен діннің алар орны аз болатын, бірыңғай мемлекеттің құрылымынжақтады. Саяси ілімінің негізіне ол мынадай ұстанымдарды кіргізеді: зорлық пенқорқытуларға позитивтік көзқараста болу деген сияқты.

Бұл дәуірге алғаш рет қоғам жайлы әлеуметтік әділдік деген утопиялық ойларымен социализм деген атқа ие болған идеялар қосыла бастайды.

XVIIғ. философиялық ойдың даму тарихындағы Қайта Өрлеу кезеңінен кейінгі келесі парақты ашады. Ол кезең «Жаңа дәуір философиясы» атауына ие болды.

Жаңа Еуропалық философияның бастамасы ағылшын ойшылы, саяси қызметкер Френсис Бэконмен (1561-1626жж.) байланысты. Ол философиядағы бағыт эмпиризмнің негізін салушы, оның негізінде сезімдік тәжірибе жатыр.

Негізгі шығармалары: «Ұлы ғылымның қалыптасуы», «Жаңа Органон», «Жаңа Атлантида», «Бастамалар мен қағидалар жайлы» (аяқталмаған зерттеулер) және басқалар.

Джон Локк (1632-1704жж.)- филосфиядағы сенсуализм бағытының негізін салушы, ағылшын философы, таным үрдісіндегі ақиқаттың негізгі көзі мен белгілері сезім болып табылады.

Негізгішығармалары: «Адам ақыл ойы жайындағы тәжірибе», «Мемлекеттік басқару туралы екі трактат», «Сенім төзімділігі туралы хат», «Тәрбие жайындағы ойлар».

Томас Гоббс (1588-1679жж.) – сенсуализм өкілі, ағылшын философы. Негізгі шығармалары: «Левиафан», «Философиялық трилогия», «Философия негіздері», «Тән жайында», «Адам жайында», «Азамат жайында».

Рене Декарт(1596–1650 жж.) –французфилософы, филосфиядағырационализмбағытының негізін салушы,таным үрдісінің негізі ақылда деп қарастырды.

Негізгі шығармалары: «Әдіс туралы ойлар» «Бірінші философия туралы ойлау», «Философия бастамасы», «Ақылды басқару ережелері»және т.б. Бұл шығармаларда онтология мен таным теориясының сұрақтары қаралды және ғылыми әдістер құрылды.

жүктеу 60,5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 6 7 8 9 10 11 12 13 14