әкімшіліктің салықтар мен міндеткерліктерді енгізуі. Орта Азия хандықтарының Қазақстанның
Оңтүстік аудандарына шапқыншылығы. Қоқан және Хиуа әскерлерінің қанды жорықтары. Қазақ
ауылдарына әртүрлі салықтардың (зекет және харадж) жүктелуі.
1801 жылы Еділ мен Жайық аралығында Ішкі Бөкей хандығының құрылуы, оның
экономикалық, саяси және әлеуметтік жағдайы. 1824 ж. 26 маусымдағы Жәңгір ханның хан
көтерілуі. 1827 ж. Нарын құмындағы Жасқұс мекеніндегі Жәңір ханның ордасының салынуы.
Жәңгір ханның (1823-1845 жж) ішкі және сыртқы саясаты. Қазақстан жерінде алғаш мектептің
ашылуы және қазақтардың отырықшылыққа тартылуы. Жәңгір ханның жер саясаты және Ішкі
(Бөкей) Ордадасынғы 1836 – 1838 жылдардағы шаруалар көтерілісі. Көтеріліс қолбасшылары
Исатай Тайманұлы және Махамбет Өтемісұлы. Хан Ордасын қоршауға алу. Көтерілістің
ерекшелігі. Тастөбе мекені мен Ақбұлақ өзені маңындағы ұрыстар. 12 шілді 1838 ж. Ақбұлақ пен
Қиыл өзендерінің арасындағы Исатайдың қаза болуы. Көтерілістің жеңіліс табуы және тарихи
маңызы. Ішкі (Бөкей) Ордасының Ордадағы хандық билік жойылуы.
Тентектөре, Қаратай, Арынғазы, Саржан сұлтандардың және Жоламан Тіленішұлының
отарлық тәртіптің орнығуына қарсы бас көтерулері.
Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтеріліс (1837-1847 жж.). Мақсаты,
негізгі кезеңдері, ауқымы мен сипаты. 1838 жылғы соғыс қимылдарының кең құлаш жаюы.
Кенесары хан сарбаздарының патша жазалаушы отрядымен қарулы қақтығыстары. Ақмола
приказы үшін күрес. Кенесары ханның өзін қолдамаған сұлтандарға қарсы жорықтары.
Кенесары ханның Кіші жүз және Орта жүз қазақтарын біріктіру әрекеттері. Көтерілістің бүкіл
Қазақстан территориясын қамтуы. Кенесары сұлтанның хан болып сайлануы. Кенесары ханның
қазақ мемлекеттігін қайта құруға бағытталған қызметі. Хандықтың ішкі құрылысы. Кенесары
хан қолына қарсы патша жазалаушы экспедицияларының аттануы. Кенесары ханның Орталық
Қазақстан жерінен қоныс аударуы.
Кенесары хан әскерінің қоқандықтармен соғысы. Кене ханның Бұқара және Хиуа
хандықтарымен қарым-қатынасы. Ресейдің Түркістанды жаулап алуын тоқтату үшін, Кене
ханның қырғыз және қазақ халықтарын біріктіру жолындағы қимылдары. Бұл әрекеттердің іске
аспай, қырғыздармен соғысуы. Кене ханның өлімі. Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық
көтерілістің тарихи маңызы.
Ұлы жүз қазақтарының Қоқандықтарға қарсы көтерілісі. Хиуа және Қоқан билігіне қарсы
Жанқожа Нұрмұхаммедұлы бастаған көтеріліс (1856-1857 жж.). 9 қаңтар 1857 ж. Арықбалық
мекеніндегі шайқас. Патша билігіне қарсы Есет Көтібарұлы бастаған көтеріліс (1857-1858 жж.).
Патшалық Ресейдің Оңтүстік Қазақстанды жаулап алуды аяқтауды көздеген әскери
қимылдары. Орыс әскерлерінің Меркі, Әулиеата, Ақмешіт (1853), Шымкент және Түркістанды
басып алуы (1864). 1860 ж. Қоқан мен Ресей арасындағы Ұзынағаш шайқасы. Сібір және
Сырдария әскери шептерінің тоғысуы. Верный әскери бекінісінің негізінің қалануы (1854),
Ташкент қаласының алынуы (1865). Жаңа әскери бекіністердің салынуы. Орынбор әскери округі
(1864 ж.) және Түркістан әскери округінің (1867 ж.) құрылуы. Ресейдің Қазақстанды жаулап
алуының аяқталуы.
3.3. ХІХ ғасырдың екінші жартысындағы ХХ ғасырдың басындағы Қазақстан
Қазақстанды басқарудың әкімшілік-территориялық және сот реформалары. 1867
жылы 11-ші шілдеде бекітілген «Сырдария мен Жетісу облыстарын басқару туралы
ереже». 1868 жылы 21-ші қазанда бекітілген «Торғай, Ақмола, Семей облыстарын басқару
туралы уақытша ереже». Қазақстан территориясының 3 генерал-губернаторлыққа
біріктіріліп басқарылуы. Генерал-губернаторлықтардың орталықтары. Уақытша Ережеге
байланысты қазақ жерлері Ресей империясының меншігі. 1867-1868 жылдардағы реформа
бойынша Бөкей ордасының Астрахань губернаторлығына енгізілуі. 1867-1868 жылдардағы
реформа бойынша қазақтардың әкімшілік-орталық аппарат жүйелерінде қызметінің шектелуі.
Реформа бойынша сот және салық жүйесіндегі өзгерістер. 1867-1868 жылдардағы патша
үкіметінің әкімшілік-территориялық реформаларының енгізілуіне байланысты туған ұлт-
азаттық көтерілістер (1870-1873 жж.). 1886 жылғы «Түркістан өлкесін басқару жөніндегі
Ереже», 1891 жылғы «Ақмола, Семей, Жетісу, Орал және Торғай облыстарын басқару жөніндегі
Ереже». Аталған облыстар құрамына енген уездер. Дала генерал-губернаторлығының құрылуы.
ХІХ ғасырдың соңындағы қазақ жерінің территориялық-әкімшілік құрылымы. 1886 және 1891
жылғы Ережелерге байланысты барлық буындағы отаршыл-әкімшілік жүйенің одан әрі жетіле
түсуі. Көшпелі және отырықшы тұрмыстағы халыққа белгіленген алым-салық пен
міндеткерліктер. Сот жүйесіндегі өзгерістер. Жалпы империялық сот позициясының нығая түсуі.
Патша өкіметінің аграрлық саясаты. 1891 жылғы Дала Ережесінің жер мәселесіне
байланысты отаршыл сипаты. Сібір темір жолы Ерекше комитетінің аграрлық саясатын
жүргізудегі ролі. Ф.Щербина экспедициясының қызметі. Қоныс аудару қозғалысы.
Қоныстанушылар. Қоныстанушылар орналасқан аудандар. Переселен деревнялары. Өкімет
орындарының оларды орналастырудағы саясаты. ХІХ ғ. 2-ші жартысында Қазақстанға орыс
шаруаларын жаппай қоныс аудару және оларға жасалған жеңілдіктер. ХІХ ғасырдың ІІ
жартысында қоныс аударушылардың басты бөлігі қоныстанған өлке. ХІХ ғ. аяғы-ХХ ғ.басында
Қазақстанға қоныс аударған қоныстанушы шаруаларға жер бөлудің түрі. ХХ ғасыр басында
Қазақстандағы қоныстандыру қоры жұмысының негізгі бағыттары.
Ресей әскерінің Іле аймағына кіргізілуі және жергілікті ұйғырлар мен дұнғандарды
қытайлар тарапынан жазалау шараларынан қорғау. 1881 ж. Санкт-Петербор келісімі. 1881-1884
жж. Жетісуға Іле аймағына ұйғырлар мен дұнғандардың ерікті түрде көшуінің жүзеге
асырылуы. 1883 жылдан бастап Жетісуда қоныс аударушыларға берілген жеңілдік. Қоныс
аударудың экологиялық зардаптары. Қоныс аудару қозғалысының әлеуметтік-экономикалық
және саяси нәтижесі. Жергілікті халық пен қоныстанушылардың арасалмағы. Қазақтардың
белгілі бір бөлігінің отырықшы тұрмысқа өте бастауы. Қазақ ауылына нарықтық қатынастың
енуі. Мал құрамындағы өзгерістер. Қазақ қоғамында әлеуметтік жіктелудің күшеюі.
ХІХ ғ. аяғы мен ХХ ғ. басындағы Қазақстандағы өнеркәсіп орындары қалыптасуы
мен дамуының ерекшеліктері және сипаты. Қазақстанның қалалары. Олардың орналасуы.
Қалалар – Қазақстанды отарлық қанаудың әкімшілік орталықтары. Қалалардың экономикалық
өмірі. Қалалардың халқы, әлеуметтік-демографиялық құрамы. Қазақстанның жер қыртысы
байлығын игеру шаралары. Орыс капиталының тау-кен өндірісіне шоғырлануы. Тас көмір және
мыс қорларын игерудің басталуы. Металл өндіру заводтарының пайда болуы. Алғашқы
өнеркәсіптік акционерлік қоғамдардың құрылуы. Қазақстандағы өнеркәсіп орындарында
жалдамалы жұмысшылардың қалыптаса бастауы. ХІХ ғ. аяғы – ХХ ғ.басында қазақ
буржуазиясы және сауда. ХІХ ғ. аяғында шетел капиталистерінің тау-кен өнеркәсібінде
белсенділігінің артуы. Ауыл шаруашылық шикізат өнімдерін өңдейтін өнеркәсіп орындарының
дамуы. ХІХ ғасырдың ортасындағы жәрмеңкелер. ХІХ ғасырда Қазақстан мен Қытай
арасындағы сауда байланысы. Бұқтырма, Семей, Петропавлдың Синьцзянмен сауда жасау
орталықтарына айналуы. Жергілікті халықтан жұмысшы мамандардың қалыптасуының
ерекшеліктері. ХХ ғ. басындағы Орынбор - Ташкент темір жолы құрылысы. ХІХ ғ. аяғында
Қазақстанда дамыған өндіріс саласы.
ХҮІІІ ғ. - ХХ ғ. басындағы Қазақстан мәдениеті. ХҮІІІ ғ. Қазақстандағы Ресей
экспедициясы. Қазақ әдебиеті. Ақтамберді жырау, Бұқар жырау, Тәттіқара, Үмбетай Тілеуұлы,
Шал Күлекеұлы. Ревалюцияға дейінгі қазақ музыка өнерінің өкілдері Құрманғазы, Дәулеткерей,
Дина, Тәттімбет, Біржан Қожақұлы, Ақансері, Байжігіт және басқалар. Құрманғазының
"Кішкентай", «Сарыарқа», «Балбырауын» күйлері.
ХІХ ғ. аяғы мен ХХ ғ. басындағы Қазақстандағы ғылым, ағартушылық және
реформаторлық бағыттар. Ш.Ш.Уәлиханов (1835-1865 жж.). Омбы кадет корпусын бітіріп,
Гасфорттың адъютанты лауазымына тағайындалуы. Ш.Уәлихановтың ғылыми еңбектерінің
маңызы. Ш.Уәлихановтың ориенталистика саласындағы еңбегі. Ш.Уәлихановты бүкіл әлемге
танымал еткен еңбегі. Ш.Уәлихановпен дос орыс жазушы – демократтары.
Ы.Алтынсариннің өмір сүрген жылдары.
1857 ж. Алтын медаль. Ы.Алтынсариннің
алғашқы қазақ мектебін ашуға атсалысуы. Ы.Алтынсарин Торғай облысында мектеп
