1. Емтихан өткізудің мақсаты мен міндеттері

Халықтың рухани мәдениеті. Күнделікті өмірдегі салт-дәстүрлер. Наурыз мерекесі. Діни 

және  басқа  халықтық  мейрамдар.  Көшпелі  және  отырықшы  тұрмысқа  тән  әдет-ғұрыптар. 

Көшпелі  және  отырықшы  тұрмысқа  тән  әдет-ғұрыптар,  дәстүрлер,  олардың  ерекшеліктері. 

Халықтың наным-сенімдері. 

ХҮ-ХҮІІІ  ғғ.  ақын-жыраулар:  Асан  Қайғы,  Шалкиіз,  Қазтуған,  Доспамбет,  Жиембет, 

Марғасқа,  Ақтамберді,  Бұқар.  Олардың  мұраларындағы  негізгі  идея.  Тәуке  мен  Абылай 

хандардың кеңесшісі болған қазақ жырауы.  

 

ҰСЫНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

Негізгі: 

1.  Қытай жылнамаларындағы қазақ тарихының деректері (б.з. 275840 жылдары). 2- кітап 

Алматы, 2006. 

2.  Қазақстан тарихы туралы моңғол деректемелері. - Алматы: Дайк Пресс 2005. – Т.2. 

3.  Дулати М.Х. Тарих-и Рашиди (Хақ жолындағылар тарихы). – Алматы. 2003.  – 616 б. 

4.   Қазақстан тарихы көне замандардан бүгінгі күнге дейін. 4- томдық Т.1. Алматы: 

Атамұра, 1996. 

5.  Қазақстан тарихы көне замандардан бүгінгі күнге дейін. 4- томдық Т.2. Алматы: 

Атамұра, 1998. 

Қосымша: 

1.  Султанов Т.И. Поднятые на белой кошме. Потомки Чингиз-хана. Алматы , 2001. 

2.  Кляшторный С.Г., Султанов Т.И. Государства и народы Евразийских степей. 

Древность и средневековье. – СПб., 2004. 

3.  Крадин Н.Н. Кочевники Евразий. – Алматы : Дайк-Пресс, 2007. 

4.  Қазақ ру - тайпаларының тарихы ХII том. Қаңлы.- Алматы: «Алаш» тарихи -

зерттеулер орталығы, 2009. 

5.  Нуртазина Н.Д. Ислам в истории средневекового Казахстана. Алматы, 2000. 

6.  Қинаятұлы З. Моңғо үстіртін мекен еткен соңғы түркі тайпалары: ІХ- ХІІ ғасыр. 

Астана, 2001. 

7.  Тулбаев Ж.М. Песоязычные источники по истории казахов и Казахстана вв. Астана, 

2006. 

8.  Жолдасбеков М., Сартқожа Қ. Орхон ескерткіштерінің толық атласы. - Астана, 2007. 

9.  История татар с древнейших времен. В семи томах. Т.3: Улус Джучи (Золотая Орда) 

XIII - середина XV в. – Казань,2009.    

10.  Омарбеков Т.О., Омарбеков Ш. Қазақ тарихы мен тарихнамасына ұлттық көзқарас.- 

Алматы, 2004.  

 

 ЖАҢА ЖӘНЕ ҚАЗІРГІ ЗАМАНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН  

3.1. Қазақстанда отаршылдық кезеңнің басталуы. 

Жоңғар  шапқыншылығынан  кейінгі  қазақ  жүздерінің  жағдайы.  1697  жылғы  Галдан 

Бошоктың билік басына келуі.  ХҮІІІ ғасырдың бірінші жартысында Ресей үшін Қазақстанның 

мәні.  І  Петр  патшаның  «Шығыс  саясаты»  жүйесіндегі  Қазақстан.  Қазақстанның  Ресейге 

бодандыққа өтуінің басталуы. Бухгольц экспедициясы ( Ямышевск бекінісі  – 1 қазан 1715 ж., 

Омбы  бекінісі  –  20  мамыр  1716  ж.),  А.Бекович–Черкасскийдің,  П.Северскийдің  (Железинск 

бекінісі – 1717 ж.), И.М.Лихаревтің (Өскемен бекінісі – 1720 ж.) экспедициялары. Кіші жүздің 

ханы  Әбілхайырдың  Ресей  патшалығымен  дипломатиялық  келіссөздері.  1723  жылғы 

қыркүйектегі  Әбілхайыр  ханның  Еділ  қалмақтарына  жорығы.  1726  ж.  Күздегі  Әбілхайыр, 

Сәмеке  ханжардың,  Есім,  Барақ  сұлтандар  басқарған  қазақ  жасақтарының  Лобжы  Назаров 

тайшы  билейтін  қалмақ  ұлысына  жорығы.  Құтлымбет  Қоштайұлының  бастауымен  елшілерін 

Кіші  жүзді  империя  құрамына  қабылдау  туралы  ұсынысымен  Ресейге  жіберуі.  Императрица 

Анна  Иоановна  Кіші  Жүзді  Ресей  империясының  құрамына  қабылдау  туралы  грамотаға  қол 

қоюы. А.И.Тевкелевтің елшілігі. Әр түрлі саяси топтардың Тевкелев елшілігіне қатынасы. Кіші 

жүз  (1731  ж.)  және  Орта  жүз  (1734  ж.)  қазақтарының  Ресей  бодандығын  қабылдауы. 

И.И.Неплюев.  Кирилов  бастаған  Орынбор  экспедициясының  мақсаты.  Ор  бекінісінің 

құрлысының басталуы. 1749 жылы Петербург сарайындағылардың Нұралыны Кіші жүздің ханы 

етіп бекітуі. 

Әбілхайыр  ханның  отарлаушы  әкімшілікпен  қарым-қатынасының  шиеленісуі.  Кіші 

Жүздің  Ресей  империясының  құрамына  қосылуына  қарсы  болған  қазақ  сұлтаны  Барақтың 

Әбілхайыр  ханды  өлтіруі,  оның  саяси  астары.  Қазақстандағы  саяси  жағдайдың    өзгеруі. 

Патшалық  Ресейдің  отарлау  шараларына  кірісуі.  Линиялық  бекіністер  мен    қалалардың 

салынуы.  Жайық,  Железинск,  Өскемен  Ор  т.б.  бекіністері.  1640  жылы  салынған  бекініс. 

Отарлау ісіндегі казак (казачество) әскерлерінің рөлі. Қазақтардың шаруашылық тәуелсіздігіне 

шектеуліктердің  қойыла  бастауы.  Отаршыл  әкімшіліктің  ХҮІІІ  ғасырдың  ортасы  мен  екінші 

жартысындағы саясаты. Императрица Елизаветаның қазақтарға Жайық өзенінің оң жағында мал 

жаюға тыйым салу туралы жарлығы.  

Цин  империясының  жоңғарларды  «тыныштандыру  саясаты».  1758  ж.  Жоңғар 

хандығының  жойылуы.  1756  ж.  Цинь  әскерінің  қазақ  даласына  жорығы.  Абылай  хандығы 

(1771-1781  жж.).  Абылай  ханның  біртұтас  қазақ  мемлекеттігін  құру  әрекеті.  Абылай  ханның 

Қытай және Ресей билік орындарымен қатынасы. Екатерина ІІ Абылай ханды қазақ жерлерінің 

Орта  Жүздің  ханы  ретінде  тануы.  1756  жылы  Абылай  сұлтанның  Қытай  қай  мемлекетіне 

бодандыққа  анты.  1740  жылғы  Орта  жүз  ханы  Әбілмамбет  пен  Абылай  сұлтанның  Ресей 

империясына  адалдығы  жөніндегі  ант  беруі.  Битва  1750  жылғы  қазақ  пен  жоңғар  арасындағы 

Аяқ  дегент  жердегі  шайқасы.  Абылай  ханның  өлімінен  кейінгі  Қазақ  хандығындағы  саяси 

дағдарыс.  Қырғызстан мен Орта Азия хандықтарына жасаған жорықтары. Қазақтардың Шығыс 

Түркістанға қоныстауы. 

Кіші  жүзде  хандық  биліктің  дағдарысқа  ұшырауы  (ХҮІІІ  ғ.  ІІ-жартысы).  Кіші  жүз 

қазақтарының  Е.И.Пугачев  бастаған  шаруалар  көтерілісіне  қатысуы.  1773  ж.  5  қазандағы 

Орынбор  қаласын  қоршау.    И.Пугачев  бастаған  көтерілістен  кейін  Қазақстандағы  «Көрінбес 

қозғалысы»  (партизан  қозғалысы).  Патшалық  Ресейдің  Қазақстан  территориясындағы  жазалау 

шаралары. 

Батыс Қазақстан өңіріндегі Кіші жүз қазақтарының Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық 

көтерілісі  (1783-1797  жж.).  Көтерілістің  себептері,  басталуы,  барысы  және  сипаты.  1783–1797 

ж.ж. көтерілісшілердің қойған негізгі талаптары. 1785 жылғы Кіші жүз старшиндарының сиезі. 

Кіші  жүздегі  хандық  билікті  жоюға талпыныс.  Игельстром  реформасы  және оның  нәтижелері. 

Нұралы  ханның  биліктен  кетуі.  Көтерілістің  жаңа  кезеңі,  салдары.  Сырым  Датұлы  бастаған 

көтерілістің басты нәтижесі. 

 

3.2. Қазақстанның мемлекеттік тәуелсіздігінен айрылуы. Ұлт-азаттық көтерілістер. 

1816 жылғы Орта жүздегі хандық биліктің жойылуының себептері. 1810-1866 жж. Қоқан, 

Хиуа  және  Бұхар  хандықтарының  экспансиясы.  1820  ж.  2000  қазақ  ауылын  Мұхаммед 

Рақымның  тонауы.  1822  ж.  Сперанскийдің  «Сібір  қырғыздары  туралы  Жарғысы»  және    Орта 

жүзде  хан  билікті  әлсірету  мақсатындағы  патша  үкіметінің  шаралары.  Орта  жүздегі  хандық 

биліктің жойылуы. Орта Жүзді басқару орталығы. "1822 ж. Сібір қырғыздары туралы  Жарғыға" 

сәйкес  территориялық-әкімшілік  өзгерістер.  Округтердің  құрылуы.  Сұлтандар  жағдайы 

(мұрагерлік  қызмет,  дворяндық  титул).  Сот  жүйесіндегі  өзгерістер.  Дәстүрлі  билер  сотындағы 

өзгерістер. Салық саясаты.  

1824 ж. Эссеннің  «Орынбор қырғыздары туралы Жарғысы».  Орынбор өлкесінің әскери 

губернаторы Перовский (1833 ж.). 1824 жылғы «Орынбор қырғыздарының Жарғысы» бойынша 

Кіші  жүзде хандық биліктің жойылуы және  территориясының  үш  бөлікке  бөлінуі.  1831  жылы 

дистанциялық  жүйенің  енгізілуі.  Кіші  Жүзді  басқарудың  орталығы.  Орынбор  генерал-

губернаторының  қызметтік  лауазымдарды  тағайындауы.  Отаршыл  әкімшіліктің  Қазақстанның 

ішкі  аудандарына  тереңірек  енуі  және  оның  қазақтардың  дәстүрлі  шаруашылығына  әсері. 

Егіншілік  жағдайы.  Қолөнер  өндірісі.  Көрші  елдермен  сауда  қатынасы.  Жәрмеңкелер. 

Қазақстанды  Ресей  өнеркәсібінің  шикізат  қорына  айналдырудың  басталуы.  Отаршыл