1. Біздің заманымызға дейінгі жазу- сызулар мен аңыз- жырлар

жүктеу 0,55 Mb. бет 27/177 Дата 12.11.2023 өлшемі 0,55 Mb. #44167

Навигация по данной странице:

• Төлегеннің әкесі Базарбай
• Бекежан
• («Қыз Жібек» жыры) Төлегенді Сырлыбай ханның еліне ертіп апарған адам: (Қаршыға) «Қыз Жібек» жырындағы Қаршыға: (Сырлыбай ханның ақылшысы)
• (Қаршыға, Шеге) «Қыз Жібек» жырындағы Сырлыбай ханның ақылшысы, уәзірі әрі от ауызды, орақ тілді шешен ақын: (Қаршыға
• Саудагер шал) Төлеген бейнесіне сай тіркес: («Падишадан кем емес»)
• Қаршыға) Жібекті жолықтыру үшін Төлегенмен Сырлыбай еліне жол тартқан кейіпкер: (Шеге) Төлеген Ақ Жайыққа қанша жорға алып кеткенін белгілеңіз. (Жиырма бес мың)
• (Жібектің ) «Қыз Жібек» жырындағы жастардың арман-тілегіне қарсы топ: (Базаралы тобы) «Қыз Жібек» жырында ғашықтарға қастандық етуші: (Бекежан)
• Бекежан) «Аспандап ұшқан алты қаз, Сіздер тірі, мен өлі ,»-деп өлім алдында алты қазбен қоштасатын лиро-эплстық жыр кейіпкері: (Төлеген)
• Астарлау) «Төлеген сынды ағаның жұмақтан жазсын тұрағын,»- деген жоқтау сөз айтқан: (Шеге) Төлегеннің қазасынан кейін Сансызбайға ағалық қамқорлық көрсететін: (Шеге)
• Сансызбай, Шеге) Төлегеннің қазасынан кейін Жібек әмеңгерлік салты бойынша кімнің жары аталған: (Сансызбайдың)
• Шеге ақын) Сырлыбай еліне келіп, Жібекті қалыңдық ретінде беруін талап ететін қалмақ батыры: (Хорен)
• (Теңеу) Ғ.Мүсірепов пьесасы: («Қыз Жібек» ж.) Ғ.Мүсіреповтың «Қыз Жібегі»: (Музыкалық дарама)

«Қыз Жібек» жыры «Қыз Жібек» жыры 1905-1909, 1911 жылдары Қазан қаласында Құсайыновтар баспасында басылған. Осы нұсқа 1925 жылы Ә.Дибаев редакциясымен Ташкентте жарияланған. «Қыз Жібек» жыры – идеясы, мазмұны, сюжеті, композициясы, көркемдік айшықтары жағынан лиро-эпостық дастандардың ішіндегі үздік туындылардың бірі. Төлегеннің әкесі Базарбай, сүйген жары Қыз Жібек, туған інісі – Сансызбай, ақын досы – Шеге. Сырлыбай – хан, Жібектің әкесі, Қаршыға – оның ақылшысы, уәзірі, Бекежан – ғашық батыр. Хорен – қалмақ ханы. Жыр негізінде Ғ.Мүсірепов «Қыз Жібек» пьесасын (музыкалық драма) жазды. Таным дерек. Бекежан Айбекұлы (1667-1730)- батыр. «Қыз Жібек» жырындағы Бекежанның прототипі Сұрмерген садақшы. «қылыштың перісі» атанған. Ел арасында оның ерлігін баяндайтын көптеген жырлар сақталған. Алғашқы әйелі – башқұрт мырзасы Құрамыстың қызы Салиха. Одан туған Қайрақ, Байрақ, Тайлақ деген үш ұлы- батырлар. Тайлақ Аңырақай шайқасында Кіші жүз жасағын бастаса, Қайрақ, Байрақ мыңбасы болған. Бекежан батырдың дүниеден озуы жайлы екі түрлі дерек бар: бірінде 45 жасында соғысты алған жарақаттан қайтыс болды десе, екіншісінде түркімендермен болған соғыста мерт болды делінеді. Қабірі – Батыс Қазақстан олбысы, Сырым ауданы, Шідерті өзені бойындағы Тайлақ қорымында. («Қазақстан» ұлт-қ энци. 2-том,254-бет.) Қазақтың көшпелі өмірі, әдет-ғұрпы, мінез-құлқы, киім киісі, жүріс-тұрысы, қыздардың әсем сұлулығы суреттелген жыр. Әмеңгерлік салт кездесетін жырды табыңыз: («Қыз Жібек» жыры) Төлегенді Сырлыбай ханның еліне ертіп апарған адам: (Қаршыға) «Қыз Жібек» жырындағы Қаршыға: (Сырлыбай ханның ақылшысы) «Қыз Жібек» жырынында жағымды, ақылды, ақындық қасиеттерімен көрінетін кейіпкерлер: (Қаршыға, Шеге) «Қыз Жібек» жырындағы Сырлыбай ханның ақылшысы, уәзірі әрі от ауызды, орақ тілді шешен ақын: (Қаршыға) Төлегенді Ақ Жайықтың сұлуларына ынтық еткен адам: (Саудагер шал) Төлеген бейнесіне сай тіркес: («Падишадан кем емес») «Қыз Жібек» жырында: «Мен бір сұлу табайын, Патшалардың жалғызы. Аты- Жібек сұрасаң, Кереметін көр,»- деп айтқан: (Қаршыға) Жібекті жолықтыру үшін Төлегенмен Сырлыбай еліне жол тартқан кейіпкер: (Шеге) Төлеген Ақ Жайыққа қанша жорға алып кеткенін белгілеңіз. (Жиырма бес мың) «Қыз Жібек» жырында Төлеген Жібекті тапқанша қанша көшке жолықты: (11) «Қыз Жібектің ақтығы, Наурыздың ақша қарындай»: деген үзінді («Қыз Жібек» жырынан) Ләйлі-Мәжнүн болмаса, Өзгеден артық келбеті... ... тің дидары – Қоғалы көлдің құрағы,- деген жыр жолдарындағы кімнің сипаты: Бекежан)'>(Жібектің) «Қыз Жібек» жырындағы жастардың арман-тілегіне қарсы топ: (Базаралы тобы) «Қыз Жібек» жырында ғашықтарға қастандық етуші: (Бекежан) «Өзім батыр болған соң, кімді аяйын...»-деп Жібекке шімірікпей жауап берген: (Бекежан) «Аспандап ұшқан алты қаз, Сіздер тірі, мен өлі,»-деп өлім алдында алты қазбен қоштасатын лиро-эплстық жыр кейіпкері: (Төлеген) «Ай мүйізді қошқардың Бөрі тартар қоңынан,»-деген «Қыз Жібек» жырынан алынған жолдардағы көркемдегіш құрал: (Астарлау) «Төлеген сынды ағаның жұмақтан жазсын тұрағын,»- деген жоқтау сөз айтқан: (Шеге) Төлегеннің қазасынан кейін Сансызбайға ағалық қамқорлық көрсететін: (Шеге) Төлеген өлімінен кейін Жағалбайлы еліне Жібек кімдермен бірге жол тартқан: (Сансызбай, Шеге) Төлегеннің қазасынан кейін Жібек әмеңгерлік салты бойынша кімнің жары аталған: (Сансызбайдың) Сансызбайды жұбататын, Жібек пен Сансызбайды елге әкелетін, Төлегеннің ата-анасын қуантып, Жібекті Сансызбайға қосатын кісі: (Шеге ақын) Сырлыбай еліне келіп, Жібекті қалыңдық ретінде беруін талап ететін қалмақ батыры: (Хорен) Қыз Жібек ебін тауып алып кеткен қалмақ батыры Хореннің тұлпары қалай аталады: (Сандалкөк) «Қыз Жібектің ақтығы, Наурыздың ақша қарындай. Ақ бетінің қызылы, Ақ тауықтың қанындай.» -деген суреттеудегі көркемдегіш құрал: (Теңеу) Ғ.Мүсірепов пьесасы: («Қыз Жібек» ж.) Ғ.Мүсіреповтың «Қыз Жібегі»: (Музыкалық дарама) жүктеу 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз