1. Біздің заманымызға дейінгі жазу- сызулар мен аңыз- жырлар

жүктеу 0,55 Mb. бет 26/177 Дата 12.11.2023 өлшемі 0,55 Mb. #44167

Навигация по данной странице:

• Маман
• Арыстан
• «Айман-Шолпан» жыры) «Айман-Шолпан» жырының негізгі тақырыбы : (Ескі мен жаңаның арасындағы күрес) Айман мен Шолпанның әкесінің аты : (Маман)
• Шекті) Арыстан, Есет, Әлібек атты кейіпкерлер кездесетін жыр : («Айман - Шолпан»)
• Айман) «Айман-Шолпан» жырындағы Айманның өзге жырлардағы қыздардан айырмашылығы : (Әлеуметтікіске араласуында)
• Баланы баурап алуынан) «...Мен ажалым жетпей өлмеспін, ешкімнің қырсығына көнбеспін»-деген сөз иесі : (Айман)
• От жағып, күң болып кетеді деп ойлағандықтан)
• (Арыстан түсе берді арасына) «Айман-Шолпан» жырындағы «Шайтан сөз топ ішінде неге керек» - деп, бітімге шақырған сөздердің иесі : (Арыстан)
• Арыстан) Әлібек бейнесіне тән сипат : (Жау іздеуге , пәле іздеуге құмар емес) Маман байдың ауылын кім шабады : (Көтібар)
• Өкіл әке болады) Маман мен Көтібарды бейнелеудегі ерекшелік : (Сарказм мен ирония)
• Тоғышар , Топас , ұсақ тіршілік адамдары) «Айман-Шолпан» жырындағы Көтібардың баласы: (Есет)
• «Айман-Шолпан»,Теңгеге айтқан) «Айманның ақ мамықтай білегі бар, майысқан жез қармақтай сүйегі бар,»-деген жолдардағы көркемегіш құрал : (Теңеу)
• Лиро-эпостық жыр, Тарихи жыр) «Айман-Шолпан» жырындағы тарихи тұлғалар : ( Есет , Көтібар)

«Айман-Шолпан» жыры «Айман-Шолпан» жырын ең алғаш жазып алып, баспаға ұсынған – Жүсіпбек Шайқыисламұлы. Поэманың тууына негіз болған – ХІХ ғасырдың бірінші жартысындағы оқиғалар. Эпостық элементтермен қатар тарихи поэмаларға тән элементтер де анағұрлым басым. Маман- Тама елінің байы, Айман, Шолпан-Маманның қыздары, Көтібар-Шекті елінің батыры, қара күштің иесі, Теңге - Көтібардың ерке де долы тоқалы, Есет- Көтібардың ұлы, тарихи тұлға, Арыстан- Көтібардың інісі, Шолпанның сүйген жігіті, Әлібек – Айманның сүйген жігіті. Жыр негізінде М.Әуезов «Айман-Шолпан» (1934ж.) комедиясын жазды. Таным дерек Көтібар Бәсендеұлы (т.ж.б.-1823)-батыр. Кіші жүз құрамындағы шекті руынан шыққан. Сырым Датұлы бастаған ұлт-азаттық қозғалысы кезінде сарбаз жинап, Ресей үкіметінің отарлау саясатына қарсы күрескен. Жайық бойындағы бекіністерге бірнеше рет шабуыл жасаған. Көтібардың жеті баласы болған, үлкені-атақты Есет батыр тарихи тұлға(«Қазақстан» ұлттық энциклопедия, бес том, елу төрт бет) Ел тұтқасын ұстау әйелдердің де қолынан к елетіндігін дәлелдеген жыр: («Айман-Шолпан» жыры) «Айман-Шолпан» жырының негізгі тақырыбы : (Ескі мен жаңаның арасындағы күрес) Айман мен Шолпанның әкесінің аты : (Маман) Маманның шыққан тегі, руы : (Шекті) Арыстан, Есет, Әлібек атты кейіпкерлер кездесетін жыр : («Айман - Шолпан») Қазақ ауыз әдебиетіндегі жаңа әйел , саналы қыз образы : (Айман) «Айман-Шолпан» жырындағы Айманның өзге жырлардағы қыздардан айырмашылығы : (Әлеуметтікіске араласуында) «Айман-Шолпан» жырындағы Айманның ақылы байқалады : ( Баланы баурап алуынан) «...Мен ажалым жетпей өлмеспін, ешкімнің қырсығына көнбеспін»-деген сөз иесі : (Айман) Айманның Шолпанды елге қайтаруының себебі : (От жағып, күң болып кетеді деп ойлағандықтан) «Айман-Шолпан» жырындағы Айманның есік алдындағы Қызылқұмға жасырған байлығының саны : (500 ат, 80 інген, 40 алтын, 15 күміс табақ) «Қараңыз, мына сөздің сарасына, Көз жетті елді шаппақ расына. «Шайтан сөз топ ішінде не керек ? » деп ... – деген жолдың жалғасы :Арыстан)'> (Арыстан түсе берді арасына) «Айман-Шолпан» жырындағы «Шайтан сөз топ ішінде неге керек?» - деп, бітімге шақырған сөздердің иесі : (Арыстан) «Айман-Шолпан» жырында Айманның атты сұрап алуына да , Шолпанды еліне қайтаруына да , Есеттің Айманға 60 күнге дейін неке қимауын қалап алуына да себепкер болған адам : ( Арыстан) Әлібек бейнесіне тән сипат : (Жау іздеуге , пәле іздеуге құмар емес) Маман байдың ауылын кім шабады ? : (Көтібар) «Айман-Шолпан» жыры аяқталар тұста Көтібар : (Өкіл әке болады) Маман мен Көтібарды бейнелеудегі ерекшелік : (Сарказм мен ирония) «Айман-Шолпан» жырындағы қазақ феодалдарының тән сипаттары : (Тоғышар , Топас , ұсақ тіршілік адамдары) «Айман-Шолпан» жырындағы Көтібардың баласы: (Есет) «Айман-Шолпан» жырындағы кейіпкер : (Теңге-Көтібардың бәйбішесі) Берілген үзінді қай жырдан алынған? «Базарда теңге болсаң, пұл боларсың, Қолыңа құрық алсаң, құл боларсың. Батырдың айтқан сөзі рас болса, Қолыма су құятын күң боларсың» : («Айман-Шолпан»,Теңгеге айтқан) «Айманның ақ мамықтай білегі бар, майысқан жез қармақтай сүйегі бар,»-деген жолдардағы көркемегіш құрал : (Теңеу) «Айман-Шолпан» жыры : ( Лиро-эпостық жыр, Тарихи жыр) «Айман-Шолпан» жырындағы тарихи тұлғалар : ( Есет , Көтібар) жүктеу 0,55 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз