1 Қазіргі қазақ тілі лексикасының лексика-семантикалық табиғаты мен сөздік құрамы

1.Қадір тұтып сыйлағандықты білдіретін реңктер. Мысалы: есім сөзі ат сөзінен, отағасы – үй иесі сөзінен, дәм – ас сөзінен, перзент – бала сөзінен, қара - өлім сөзінен жоғарылау.

2.Салтанат құру мәніндегі көтеріңкі реңктер. Мысалы: жүлде – бәйге сөзінен асқақ, мерекелеу – тойлау сөзінен көтеріңкі, азамат - жігіт сөзінен жоғары айтылады.

3.Поэтикалық реңктер. Мысалы: асқар – биік сөзіне, қол - әскер сөзіне, мәртебе – атақ сөзіне, қаһарман – кейіпкер сөзіне, шапақ – арай сөзіне қарағанда поэзияда жиі кездеседі.

4.Дөрекілік мәніндегі реңктер. Бұл қатардағы синонимдердің біреуі бейтарап, екіншісі сыпайы, үшіншісі тұрпайы мәнді білдіріп, ала-құла реңк тудырып отырады. Мысалы: сықпыт сөзі бет сөзіне қарағанда, шолжың – ерке, шойнақ – ақсақ, азынау – жылау сөзіне қарағанда белгілі контексте дөрекілеу болып жұмсалады.

5.Кекесін, мысқыл мәндегі реңктер. Қожаңдау орынсыз кісілік көрсеткенде, тұштаңдау орынсыз жеңілтектенгенде кекесін мәнді білдіреді.

6. Менсінбеушілік, кеміту мәндегі реңктер. Мысалы: бұт артар – көлік орнына, еркек кіндік – ер азамат, шүйке бас- әйел, шикі өкпе – бала орына қолданылып кеміту мәнінде айтылады.

Синонимдерге тән мағыналық, стильдік қолданудағы үш түрлі белгі бір-бірінен алшақ жатқан дүние емес, өзара тығыз бірлікте болатын ерекше белгілер ретінде танылады (1, 107).