Сабақтың тақырыбы Күштер. Күштерді қосу. Ньютон заңдары Сабақтың номері: №11

Изобаралық процесс кезiнде газға берiлетiн жылу мөлшерi, онымен бiрге оның iшкi энергиясының өзгеруiне және қысым тұрақты болған кезде жасалынатын жұмысқа шығындалады.

Адиабаталық процесс кезiнде жылу алмасу болмайды. Сонда жүйенiң iшкi энергиясы тек қана онымен жасалған жұмыстың есебiнен өзгередi.

Адиабаталық процесс кезiнде Q = 0 және жүйенiң iшкi энергиясының өзгеруi жұмыс атқару арқылы ғана жүредi: ΔU= А. ΔU= А теңдiгi белгiлi қорытынды жасауға мүмкiндiк бередi. Егер жүйеде оң жұмыс жасалса, мысалы газ сығылатын болса, онда оның iшкi энергиясы ұлғаяды және температурасы өседi. Керiсiнше, газ ұлғайған кезде, ол өзi оң жұмыс атқарады (А_ұ > 0). Оның iшкi энергиясы азаяды да, газ суиды.

Егер цилиндр түбiне эфирге батырылған мақтаны салып, дереу поршендi қозғалтсақ, онда мақтадағы эфир буы жалындайды. Бұл эффект Дизель двигателiнiң жұмыс iстеу принципiнiң негiзiне алынған.

Бұл жерде цилиндрге жанармай қоспасы емес, кәдiмгi атмосфералық ауа сорылады. Сығылу тактының соңында арнайы форсунка арқылы сұйық отын - солярка шашыратылады. Осы сәтте сығылған ауа температурасының жоғарлағаны сондай, тiптен жанармай тұтанады

Әр түрлі табиғат құбылыстарын зерттеудің термодинамикалық тәсілінің ерекшелігі сонда, нақты бір процесті қарастыру барысында алдымен ондағы энергияның айналуының қандай екендігі анықталады. Осыған байланысты термодинамикадағы жұмыс та жүйенің ішкі энергиясын өзгерту тәсілі ретінде, сонымен бірге энергияның бір түрден екінші түрге айналуының өлгемі ретінде қарастырылады.

Термодинамиканың бірінші заңы ішкі энергияның өзгеруі қандай себептерге байланысты екенін көрсетеді.

Термодинамиканың бірінші заңының формуласы: ∆U=A+Q (мұнда ∆U – жүйенің ішкі энергиясының өзгеруі, A – сыртқы күштер жұмысы, Q – жүйеге берілген жылу мөлшері) тура термодинамикалық процесс нәтижесіндегі жүйенің ішкі энергиясының өзгеруін көрсетеді. Сондықтан да, термодинамикалық процесс кезінде энергияның сақталуы туралы айтқанда, оқушыларға осы процеске қамтылған барлық денелердің энергиясы туралы болып отырғандығын түсіндіремін.

Жаңа тақырып бойынша сұрақ қою, Ауызша сұрақ жауап КІМ ЖЫЛЖДАМ??? (2 тапсырма)

1. 
   Термодинамика дегеніміз не?
   
2. 
   Дальтон заңы
   
3. 
   Заттың салыстырмалы молекулалақ массасы дегеніміз не?
   
4. 
   Идеал газ күйінің теңдеуі
   
5. 
   Бойль-Мариотт заңы
   
6. 
   Универсал газ тұрақтысы
   

1. 
   Броундық қозғалыс дегеніміз не?
   
2. 
   Термодинамикалық параметрлер дегеніміз не?
   
3. 
   Зат мөлшері дегеніміз не?
   
4. 
   Больцман тұрақтысы
   
5. 
   Шарль заңы
   
6. 
   Вандер-Ваальс теңдеуі
   

3-топ

7. 
   Гей-Люссак Заңы
   
8. 
   Термодинамикалық процесс дегеніміз не?
   
9. 
   МКТ теңдеуі
   
10. 
    Мольдік масса дегеніміз не?
    
11. 
    Авогадро тұрақтысы
    
12. 
    МКТ-ң негізгі қағидасы