Зейнулина А. Ф. филология ғылымдарының кандидаты, доцент, С. Торайғыров атындағы пму қазақ тілі кафедрасының меңгерушісі



жүктеу 0,62 Mb.
бет5/5
Дата16.01.2020
өлшемі0,62 Mb.
#26875
1   2   3   4   5

33 Компьютерлік ойын түрлері



1 Рөлдік ойындар. Олар ойша сіздің басқа бір (шындағы немесе қиялдан шығарылған) тұлғаға айналып, таңдаған жолыңызда пайда болатын қиындықтарды қалай жеңіп шығатыныңызды көруге мүмкіндік береді.

2 «Атыстар». Бұл ойындарда міндетті түрде қару-жарақ, шайқас, қирату, өлім болады. Бұндай ойындарда семсер мен найза қолданатын серілер жарысынан бастап, ең жаңа автоматты қаруларды пайдаланатын шайқастар мен лазерлі қарулар мен фотондық торпедоларды қолданатын алыс болашақтағы ғарыш шабуылдарымен аяқталатын оқиғалар өріс алады.

3 Тренажерлар. Бұндай ойындар өмірде кездесетін әр түрлі жағдайларды модельдейді. Осындай ойын арқылы сіз бір үлкен өнеркәсіптің корпорациясының қызметін немесе реактивті лайнердің ұшуын қаншалықты табысты басқара алатыныңызды біле аласыз.

4 «Сиқыршылар мен айдаһарлар». Бұндай ойындарда міндетті түрде құпиялық пен сиқырлық, арбау мен дуа, ертегілердегідей қорғандар мен қазыналар, көне тас жазулары мен орта ғасырлық бұлама қағаздар және сиқыршылар мен айдаһарлар болады.
Сөздік

ойын-сауық – развлечение

бейімедеді – приспособил

бірнеше мәрте – несколько партий

ұтылу – проиграть

жеңіске жету – одержать победу

«атыстар» – «стрелялки»

серілер жарысы – рыцарские турниры

өріс алады – разворачиваются

табысты – успешно

құпиялық – тайнство

сиқырлық – волшебство

арбау – чары

дуа – заклинание

қорғандар – замки

көне тас жазулары – древние каменные скрижали

бұлама қағаздар – свитки
Тапсырмалары
1 Мәтінді оқып, аударыңыз

2 Сұрақтарға жауап беріңіздер

1 Компьютерлік ойындар қашан жедел дами бастады?

2 Компьютерлік ойындардың қандай деңгейлері болады?

3 Қашан жане қандай компьютерлік корпорация шахмат ойнаған алғашқы машиналық бағдарламасын даярлаған?

4 Компьютерлік ойын түрлері қандай болып бөлінеді?

5 Олар туралы не айта аласыз?


33. 1 Көмекші сөздер

Тілімізде толық лексикалық мағынасы жоқ, бірақ сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстырып немесе сөзге қосымша мән үстеп тұратын көмекші сөздер бар.



І Септеуліктер мынадай тұлғадағы сөздердің шылауында айтылады:

1 Түбір (кейде көптік, тәуелдік) тұлғадағы зат есім, есімдік, тұйық етістік, есімшемен тіркесетін септеуліктер: арқылы, жайында, үшін, туралы, сайын, тәрізді, сияқты, бойынша т.б.

2 Барыс септіктегі сөздермен тіркесетін септеуліктер: дейін, шейін, таман, қарай, салым, жуық, тарта, т.б.

3 Шығыс септіктегі сөздермен тіркесетін септеуліктер: кейін, соң, гөрі, бері, бұрын, әрі, астам, т. б.

4 Көмектес септіктегі сөздермен тіркесетін септеуліктер: қатар, қабат, бірге.
ІІ Жалғаулық шылаулар


ыңғайластық

Мен (бен, пен, менен, бенен, пенен), да (де, та, те), және, әрі

қарсылықты

Бірақ, алайда, дегенмен, әйтпесе, әйткенмен, сонда да

талғаулықты, кезектік

әлде, біресе, бірде, не, немесе, я, яки, болмаса, кейде

себеп-салдар

Себебі, өйткені, сондықтан, сол себепті

шарттық

Егер, егер де



ІІІ Демеулік шылаулар


Демеулік шылаулар

1

сұраулық

Ма (ме, ба, бе, па, пе) ше

2

күшейткіш

-ақ, -ау, -ай, әсіресе, да (де, та, те)

2

шектік (тежеу)

Ғана (қана), тек, кейде, -ақ.

3

болжалдық

-мыс (-міс), кейде, -ау

4

болымсыздық, қарсы мәнді, салыстыру

Түгел, тұрсын, тұрмақ

5

нақтылау мәнді

Қой (ғой), ды (ді, ты, ті)

IV

Модаль сөздер

Керек, сияқты, екен, мүмкін, шығар, болар, рас, шамасы, әрине

V

Көмекші есімдер

Асты, арты, алды, арасы, жаны, қасы, қарсы, іші, үсті, асты



Тапсырмалары
1 Мәтіннен көмекші сөздерді теріп жазыңыз. Олардың түрін анықтаңыз, қай сөзбен қолданылып тұрғанын айтыңыз
2 Көп нүкте орнына қажетті септеулікті қойып көшіріңіз

1 Компьютерлік ойынды ойнау ... пернетақтаны немесе «тышқанды» пайдаланыңыз. 2 Ойын шарты ... бұлай істеуге болмайды. 3 Компьютерлік ойын ... кішкентай балаларға әріптерді үйретуге болады. 4 Қазақ халқының ұлттық ойындары ... кітап сатып алдым. 5 Осыдан ... ойынның шарты күрделенеді. 6 Бұл ойында жеңіске жету ... шыдамдылық керек.


3 Аударыңыз

1 Я хочу много знать о компьютерах. 2 Мы узнали о новых возможностях коомпьютера. 3 После занятий мы пойдем в библиотеку. 4 Конечно, для общего развития детей им необходимы не только компьютерные игры, но и подвижные. 5 Это же очень интересно! 6 Возле нашего дома есть компьютерный клуб. 7 Оказывается, дети любят привычные игрушки, вроде кукол и настольных игр. 8 Ты знаешь эту игру. 9 Мне не нравятся компьютерные игры, а тебе? 10 Бернар выиграл у Аскара несколько партии по шахматам.


4 Қазақ халқының қандай ұлттық ойындарын білесіз. Бір ойынның ережесін айтып беріңіз
5 Тақырып бойынша сұхбат құрастырыңыз

6 Бір компьютерлік ойын туралы айтып беріңіз
7 Антонимдерін табыңыз

Күрделі жаңа

Оңай ұту

Жеңу жеңіл

Шындық ұту

Көне қиын


8 Синонимдерін табыңыз

Жеңу, жеңілу, жеңіс, деңгей, қиын, оңай, табысты, ұту, тиімді, ұтылу, ұтыс, күрделі, жеңіл, дәреже.


9 Аударыңыз

Бәсекелесіңіз, басқару үшін, қалауы бойынша, ойыннан соң, жеңіп алу, ұту, ұтылу, жеңілу, нұсқасы бойынша, қиындық деңгейі, соңына дейін, ойын-сауық, жеңілдету, күрделендіру, бірнеше мәрте, жарыс, жетілдірілген.


34 Фильмдер жасау
1982 жылы техникалық жағынан компьютерлік графикаға негізделген алғашқы толық метражды “ Тран” атты дисней фильмі шықты. Фильмде компьютерлік бағдарламалар бойынша жасалған бейнелеулер қолданылды.

Бірте-бірте компьютерлер фильм жасаудың маңызды құралына айналды. Олардың көмегімен бір көріністің көшірмесін жасап оны фильмнің шықпай қалған жеріне қосуға болады.

Фильм жасауда бір көрініс ішіндегі әр түрлі бөліктерінің арасындағы бос жерлерін табу - компьютердің ойдағыдай орындайтын негізі мәселелерінің бірі. Мысалы, сценарий бойынша бір мультипликациялық аң “тірі” әртістің алдында жылжып отырады. Компьютер көптеген бөлек кадрлардан тұратын көріністі толық қарап шығып, өз жадына жүктейді. Содан соң оператор оны қарап шығып, графикалық планшет арқылы түзетеді. Яғни, орынсыз бос кеңістіктерін қажетті түспен толтырады. Сонымен қатар, олар шындағыдай болып көріну үшін өзі фигуралардың шеттерінен көлеңкелер мен сызықтар салады. Осыдан кейін компьютер – бір дайын кадрдың үлгісі бойынша – (енгізілген бағдарлама арқылы) басқа кадрлармен де осындай жұмыс жасайды. Ал фильмде бір секунд ішінде олардың жиырмадан астамы өте шығады. Компьютер осы жұмысты жақсы орындайтындығы соншалықты - фильмді көрсеткенде оның ешқандай жіктері мен жапсырмалары көрінбейді.
Сөздік

Бейнеулер - изображения

Көрініс – сцена

Бос жерлері – пустоты

Ойдағыдай орындау – успешно выполнить

Түзетеді – выправляет

Шындағыдай – (здесь) натуральный

Жік – шов

Жапсырма – накладка

Тапсырмалары
1 Мәтінді оқып, аударыңыз

2 Сұрақтарға жауап беріңіз

1) 1982 жылы қандай фильм шықты?

2) Бұл фильмде қандай бейнелеулер қолданылды?

3) Фильм жасағанда компьютер көмегімен не істеуге болады?

4) Компьютер фильм жасаудағы өз жұмысын қалай орындайды?

3 «Кинотеатрда» тақырыбына диалог құрастырыңыз.

4 Жай сөйлем түрлерін еске түсіріңіз.

5 Жаңа сөздермен сөйлем құрастырыңыз.
6 Берілген сөйлемдерді сұраулы сөйлемдерге айналдырыңыз

1 1995 жылы Дисней студиясы әлем кинематографындағы «Ойыншық тарихы» атты толық метражды мультипликациялық фильм шығарды. 2 Бұл фильм компьютер арқылы жасалды. 3 Жетпіс жеті минутқа созылған фильмде жүз мыңнан астам бөлек кадрлар бар. 4 Осындай жұмысты орындау үшін көптеген адамдардан тұратын команда көптеген компьютерлерде жұмыс жасады. 5 Жалпы осы жұмысқа соншалықты көп компьютерлік уақыт кетірілген. 6 Егер осы жұмысты әдеттегі компьютер істесе, осы жұмыстың барлығына тоқсан жылдан астам уақыт кететін болар еді.



35 Компьютердің болашағы
Әлемдік экономиканың компьютерлік модельдері есептеу саласының дамуында және компьютерлерді пайдалану қарқынында сәл төмендеу болады деп болжайды. Бірақ компьютердің ақпаратты өңдеу қуаттылығы екі есе артады, ал олардың құны бір жарым жыл сайын жартылай арзандап отырады. Жаңа технологиялар көлемі кішкентай және жұмыс өнімділігі үлкен «ақылды» компьютерлер жасауға мүмкіндік береді. Оларды өндірістің барлық салаларында жаңа қолданыстар күтуде.

Ақпараттық төңкеріліс. Болжаулар бойынша компьютерде жұмыс істейтін адамдар саны әр бес жыл сайын екі есеге артып отырады. Ғаламшарымыздың кез келген тұрғыны «Интернетке» кіріп кез келген деректен кез келген ақпаратты ала алады. Осындай электрондық «жарылыстың» негізгі құралы компьютер болады. Қазір осы кең және шиеленіскен электронды шытырманды басқару мәселесі адамдарды ойландыруда.

Жасанды ақыл. Компьютерлер күндердің күнінде адамдардан да ақылды бола алады ма екен? Ондай болғанда да ЖА (жасанды ақыл) – бұл компьютер саласындағы зерттеулердің кең өрісі. Қазіргі кезде осы салада адам миы қалай жұмыс істейтінін түсінуге және сол білімге сүйене отырып компьютерлік жүйелерді одан да тиімді және сенімді етіп жасауға көп көңіл бөлінуде. Бұнда адаммен бәсекелесуге қабілетті компьютерлік жоғарыжанды жасаудан аулақ.

Адам сөзін түсіне білу. Бұндағы зерттеулердің негізгі мақсаты – компьютерге әдеттегі адам дауысымен берілетін командаларды орындауды үйрету. Эволюцияның миллиондаған жылдарында адам миы сөзді оңай түсінетін болды. Бірақ-та компьютердің «электронды» миы үшін бұл міндет - қиын мәселе.

Болашақта компьютермен басқарылатын роботтар қажетті, олар іш пыстыратын үй шаруасындағы жұмыстарды тындырып адамдарға көмектесе алады. Алайда өзіміз осы машиналардың біз үшін сабақ оқығанын және біздің барлық проблемаларымызды шешуді өз қолдарына алғанын қалар ма едік?


Сөздік

пайдалану қарқыны – темпы использования

кез келген деректен – из любого источника

шиеленіскен электронды шытырман – запутанный электронный лабиринт

жасанды ақыл- искуственный интеллект

жоғарыжан – сверхсущество

адам сөзі – человеческая речь
Тапсырмалары
1 Мәтінді оқып шығып, түсінгеніңізді айтыңыз

2 «Компьютердің болашағы» тақырыбына шағын шығарма жазыңыз

Әдебиет
1 Балапанов Е. Жаңа информациялық технологиялар. - Алматы,

2003. – 403 б.

2 Қазақ тілі. Жоғары сынып оқушылары мен студенттерге арналған. Бас редакторы А. Сейдимбек. - Алматы, 2003. – 134 б.

3 Рахимжанов К. Х., Акошева М. К. Практический курс казахского языка для энергетических специальностей. Павлодар, 2003. – 157 б.

4 Махмұдов Х., Мұсабаев Г. Қазақша –орысша сөздік. Алматы: Өнер, 1998. – 448 б.

5 Изобретения ХХ века. Компьютеры. М., 2000. – 50 б.

6 К. Аханов, Б. Кәтенбаева, Т. Әбдіғалиева. Қазақ тілі. – Алматы: Рауан, 1993. – 190 б.

7 С. Исаев, К. Назарғалиева. Қазақ тілі. – Алматы: Рауан, 1991. – 254 б.

8 С. Аманжолов, А. Әбілқаев, А. Аманжолов. Қазақ тілі. – Алматы: Рауан, 1993. – 158 б.

9 Ә. Хасенов, И. Ұйықбаев. Қазақ тілі. – Алматы: Мектеп, 1990 – 157 б.

Мазмұны
Алғы сөз..................................................................................................3

1 Қазақстанды компьютерлендіру. Иелік формасы...............................4



  1. Ақпарат. Зат есім....................................................................................5

2.1 Зат есім жалғаулары..............................................................................6

  1. Компьютер тарихынан. Етістіктің өткен шағы...................................9

  2. Компьютерлік жүйелерді пайдалану. Ауыспалы осы шақ...............11

  3. Аппараттық жабдықтар. Сөйлем. Сөйлемдегі сөздердің орын

тәртібі.........................................................................................................12

5.2 Тұйық етістік........................................................................................13



  1. Дербес ЭЕМ-нің элементтік базасы. Жай сөйлем түрлері...............16

  2. ІВМ дербес компьютерінің негізгі блоктары...................................18

  3. Дербес компьютерді іске қосу және өшіру. Бұрынғы өткен шақ ...19

  4. Программалық құралдар. Сөйлем мүшелері.....................................20

  5. Windows жүйесі....................................................................................24

10.1 Хабарлы сөйлем.................................................................................25

  1. Windows жүйесінің негізгі ұғымдары................................................26

  2. Компьютерлік вирустар.Бұйрықты сөйлем.......................................29

  3. Компьютерлік вирустардан сақтану. Лепті сөйлем..........................29

  4. МS WORD редакторы.Жай сөйлем....................................................31

14.1 Жақты сөйлем....................................................................................32

14.2 Жақсыз сөйлем..................................................................................32

14.3 Жалаң және жайылма сөйлемдер....................................................33

14.4 Толымды және толымсыз сөйлемдер..............................................34



14.5 Атаулы сөйлем...................................................................................36

  1. Windows жүйесіндегі Excel программасы..Құрмалас сөйлем

туралы жалпы түсінік................................................................................37

  1. Компьютерлік желілер. Салалас құрмалас сөйлем...........................38

16. 1 Ыңғайлас салалас.............................................................................39

16. 2 Қарсылықты салалас........................................................................40

  1. Интернет ұғымы. Түсіндірмелі салалас құрмалас сөйлем...............41

17. 1 Себеп-салдар салалас құрмалас сөйлем.........................................41

17. 2 Талғаулықты салалас құрмалас сөйлем.........................................42

17. 3 Кезектес салалас құрмалас сөйлем.................................................42

  1. Дүниежүзілік өрмек. Сабақтас құрмалас сөйлем..............................43

18. 1 Мақсат бағыныңқы сабақтас...........................................................44

18. 2 Мезгіл бағыныңқы сабақтас............................................................44

  1. Электронды почта. Шартты бағыныңқы сабақтас құрмалас

сөйлем.........................................................................................................46

19. 1 Қимыл-сын бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем......................47

  1. ЭЕМ операторы. Себеп бағыныңқы сабақтас құрмалас

сөйлем.........................................................................................................49

20. 1 Қарсылықты Себеп бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем........50

  1. Компьютер және қоғам........................................................................51

  2. Компьютер көмегімен қашықтан оқыту. Зат есімді қайталау.........52

  3. Болашақта шығарылатын қағаздарға кітап керек жоқ. Сын есім....53

  4. Компьютер қызметші орнында. Есімдік............................................55

  5. Компьютермен басқарылатын техника. Жай сөйлем түрлерін

қайталау......................................................................................................57

  1. Компьютер саласындағы қылмыстар. Құрмалас сөйлем түрлерін

қайталау......................................................................................................57

  1. Өнер және дизайн.................................................................................59

  2. Компьютер арқылы сурет салу...........................................................59

28. 1 Сын есім шырайлары.......................................................................60

  1. Компьютерлік жобалау және құрастыру...........................................61

29. 1 Есімдік...............................................................................................63

  1. Компьютерлік модельдеу....................................................................64

30. 1 Сан есім.............................................................................................65

  1. Компьютер және виртуалды шындық................................................67

31. 1 Үстеу..................................................................................................68

  1. Компьютерлік ойындар.......................................................................71

  2. Компьютерлік ойын түрлері................................................................72

33. 1 Көмекші сөздер.................................................................................73

34 Фильмдер жасау...................................................................................75

35 Компьютердің болашағы.....................................................................77

Әдебиет..................................................................................................79




жүктеу 0,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау