Ұзақ мерзімді өндірістік құралдарға шығындары

Вайенштефан-Триздорф Қолданбалы ғылымдар университеті

 

 

Ұзақ мерзімді өндірістік құралдарға шығындары 

9 

 

 

 

 

3-

шолу:  Амортизацияны  желілік  есептеу  кезіндегі  бастапқы  құнынан 

пайыздағы (%) негізгі капиталының орташа мөлшері 

 

 

 

Қалдық құнысыз 

                

Қалдық құнымен 

 

 

 

Есептеу: 

 

Бастапқы 

 

 

қалдық 

 

 

бастапқы 

 

 

қалдық 

құны 

      

 

- 

           

құны 

    

құны 

+ 

   

құны 

——————————————— 

+ 

қалдық 

=   ———————————————' 

2 

    

құны 

2 

 

Егер қалдық құны нольге тең болса, онда негізгі капиталдың орташа мөлшері А/2 тең. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1000 

 

800 

 

600 

Ø 

400 

        

Баланстық құны 

200 

 

0 

Остаточная  стоимость 

0 

N 

Уақыт 

1000 

 

800 

 

600 

Ø 

400 

 

200 

 

0 

       

Баланстық құны 

0 

N 

Уақыт 

Вайенштефан-Триздорф Қолданбалы ғылымдар университеті

 

 

Ұзақ мерзімді өндірістік құралдарға шығындары 

10 

 

 

 

 

1.3.2. Тиісті есептік пайыздық мөлшерлеме 

 

Есептік  пайыздық  мөлшерлемесі  салынған  капиталдың  балама 

шығындарында  көрсетіледі.  Сонымен,  инвестиция  салушы  инвестиция 

нысанының  минималды  салымдардың  ақталуына  да  қызығушылық  танытады. 

Жалпы капиталға тиісті есептік пайыздық мөлшерлемесі жекеменшік және қарыз 

капиталының пайыздық мөлшерлемелері негізінде белгіленеді. 

        

Жекеменшік капиталына есептік пайыздық мөлшерлемесі мынадай 

баламалардан тұрады: 

 

- 

кәсіпорын шегінде балама инвестициялардың номиналды пайыздық 

табысынан; 

        - 

баламалық  ішкі  шаруашылық  инвестициялардың  номиналды 

пайыздық табысынан; 

        - 

қарыз капиталын қайтарған кезде пайыздарды төлеуге шығындарын 

үнемдеуден. 

       

Баламалық  инвестицияларымен  салыстыру  кезінде  капитал  салымдары 

мен тәуекелдердің шамасымен бірдей мерзімдері кезінде салыстыру мүмкін 

екенін ұмытпаған жөн.  

 

     

Тәжірибеде  жиі  негізгі  капитал  үшін  нақты  жете  алатындай  («қол 

жетімді пайыз мөлшерлемесі») пайыздық мөлшерлемесі алынады. 

Қарыз  капиталы  үшін  есептік  пайыздық  мөлшерлемесі  капиталды 

пайдалануда  төлеуге  қажет  («несие  бойынша  пайыз»,  «міндетті  пайыз») 

пайыздық мөлшерлемесімен өлшенеді.  

    

Егер жекеменшік және қарыз капиталы инвестицияланатын болса, онда 

есептік  пайыздық  мөлшерлемесі  капиталдың  екі  бөлігінің  есептік 

пайыздық  мөлшерлемелерінен  орташа  өлшенген  сияқты  болып 

белгіленеді, сонымен қатар арасалмағы пайдаланудың барлық мерзімінде 

сақталады. 

    

Қазір  амортизация  және  несиелердің  (тұтынушылық,  аннуитетті 

несиелер  және  т.б.)  түрлі  формаларының  барлық  мүмкін  үйлесімдері 

жайлы  талқылауға  ертерек  болар  еді,  дегенмен  есептік  пайыздық 

мөлшерлеменің  қаржыландыруға  әсері  амортизацияны  есептен  шығару 

желілік  әдісінің  және  несие  бойынша  (тұтынушылық  несие)  желілік 

төленудің  арасындағы  байланыс  қарапайым  мысалында  көрсетілетін 

болады. 

Сонымен қатар екі жағдай қарастырылады:  

1-

жағдай:  амортизация мерзімі = несиелеу мерзімі 

2-

жағдай: амортизация мерзімі >  несиелеу мерзімі 

 

 

 

 

 

Вайенштефан-Триздорф Қолданбалы ғылымдар университеті

 

 

Ұзақ мерзімді өндірістік құралдарға шығындары 

11 

 

 

 

 

1-

жағдай: Амортизация мерзімі=несие мерзімі 

 

 

(амортизация және несие бойынша төлемдер желілік болып табылады (бірдей сома) 

  

          

Егер  амортизация  мерзімі  (желілік  амортизация  және  несие  бойынша 

желілік  төлемдер)  несие  мерзіміне  тең  болса,  онда  қарыз  және  жекеменшік 

капитал  арасындағы  арасалмағы  уақыт  бойы  тұрақты  болып  табылады  (келесі 

мысалда: 60:40).