З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

268
баспаханалар ашылуын тiнiш ретiнде џсынды. Ћазаћ даласында
мешiттер санын арттыруды, дiни сауат ашу iсiн дџрыс жолѕа ћоюды
тiндi. Меккеге ћажылыћћа емiн-еркiн барып келудi, ћазаћ ауыл-
дарына христиан дiнiн таратушы миссионерлердiѓ баруына тыйым
салуды талап еттi. Жасы кќмелетке жетпеген ћазаћ жастарыныѓ бас-
ћа дiндi ћабылдауына тыйым салу талабы да ћойылды.
Петицияларда ќр болыста дiни алым-салыћтарды жинайтын ар-
наулы адамдардыѓ болуы, тљскен мал мен ћаржыны кедей отбасынан
шыћћан шќкiрттердiѓ оћуына жџмсау кзделдi.
5. Ћазаћ тiлi.
 Петицияларда мектеп ћабырѕасында ислам дiнi не-
гiздерiнiѓ мiндеттi тљрде оћытылуы, «орысша сауат ашуды» содан
кейiн ћолѕа алу талабы ћойылды. Петицияда мектептерде христиан
дiнiн оћытуѕа љзiлдi-кесiлдi ћарсылыћ бiлдiрiлдi. Ћырѕыз (ћазаћ. –
авт.) халћына бастыћ болѕысы келгендердiѓ ћырѕыз тiлiн бiлуi тиiс
екендiгi атап крсетiлдi. Петицияда iс ћаѕаздарын ћазаћ тiлiнде жљр-
гiзу талап етiлдi.
6. Сот iсi.
 Ћазаћтар дала тџрѕындарын сот, тергеусiз ќкiмшiлiк
жолмен жер аудару iсiне наразылыћ  бiлдiрдi. Дала генерал-губерна-
торы ћазаћтарды кез келген болмашы мќселе бойынша да жер ауда-
рып жiберуге ћџћыћты едi. Неке жќне отбасы мќселелерiн ќскери
губернатор мен уезд бастыћтарыныѓ ћарауынан алып, бiтiстiрушi
судья ћџзырына беру талап етiлдi. Кiсi лiмi болѕан жаѕдайда ай-
ыпты адамныѓ жазаѕа тартылуымен ћатар ћазаћтардыѓ дќстљрлi
ћџћыћ заѓы бойынша ћџн тлетуге тiнiш бiлдiрiлдi. Округтiк сот-
тыѓ жанында мiндеттi тљрде аћылдастар алћасы болуы тиiс деп атап
крсетiлдi. Сондай-аћ айыпталушыныѓ мiндеттi тљрде ћорѕаушысы
болуы, билер сотыныѓ жергiлiктi отаршылдыћ билiк орындарына
емес, Ќдiлет министрлiгiнiѓ ћарамаѕына туi талап етiлдi.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: