З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

жүктеу 44,75 Mb.

Pdf просмотр

бет	234/481
Дата	04.01.2022
өлшемі	44,75 Mb.
	#36216

1 ... 230 231 232 233 234 235 236 237 ... 481

a7e3c8ceae024defa23fe189d0091236

Л. Баллюзек
те байћаѕан:
«Ћырѕыздардыѓ (ћазаћтардыѓ. – авт.) сыпайылыѕы, кiшiпейiлдiлiгi
мен ќдептiлiгiнiѓ бiр крiнiсi – жасы љлкен кiсiлердiѓ есiмiне еке (ќке)
сзiн ћосып айтуы».
Жас келiндер ер азаматты ерекше ћџрметтеудiѓ белгiсi ретiнде
кљйеуiнiѓ жаћын туысыныѓ атын атамаѕан. Кљйеуiнiѓ ќкесi мен ше-
шесiн
ата, ене
деп атаѕан. Кљйеуiнiѓ iнi-ћарындастарын
шыраћ, жар-
ћын, айнаш, гљлiм, бауырым
деп еркелете ат ћоятын. Gзге туысћанда-
рына да жаѓа ќрi жарасымды ат ойлап табатын.
Ћазаћтар екiћабат ќйел мен жасы љлкен адамныѓ алдын кесiп
тудi ќдепсiздiк санаѕан. Келiндер атасыныѓ, ћайын аѕаларыныѓ к-
зiне тљспеуге тырысћан.
Отаѕасы љйде жоћ кезде ересек ер адамныѓ љйге тљсуiне рџћсат
етiлмеген. Ћазаћ даласыныѓ мызѕымас заѓы, мiне, осындай едi. Ћа-
заћтар љйге бас сџѕар алдында ћару-жараѕын ќрћашан тыста ћалды-
ратын. Ал ханныѓ алдына ћамшы џстап кiруге де болмайтын.
Алыс сапардан немесе жќрмеѓкеден ћайтып оралѕан адам зiнiѓ
жаћын туыстары мен кршiлерiне ќр тљрлi сыйлыћтар –
базарлыћ
ала келетiн. Ауыл аћсаћалдары тамаћ љстiнде љлкен табаћтан жасы
кiшiлерге
асату
жасайтын. Егер кiмде-кiм ќлдебiр жаѓа киiм кие
ћалса, баѕалы затћа ие болса, оѕан жаћын туыстарыныѓ, дос-жаран-
дарыныѓ
байѕазы беру
ќдет-ѕџрпы болѕан.
Ќйелдер љйде ћалѕан балалары мен жаћындарына мереке-той-
ларда болѕан жерлерiнен
сарћыт
ала келетiн. Мџныѓ зi, бiр жаѕы-
нан, таѕамѕа деген ћџрметтi бiлдiрсе, екiншi жаѕынан, болып ткен
мереке тойлардан љйде ћалѕандардыѓ да дќм татып, ћатысты болѕа-
нын сезiнуге тќрбиелейдi. Ћазаћтарда кптен берi крмеген жаћын-
туыстарына ћымбат баѕалы заттардан, ќдемi естелiк бџйымдардан,
ћазы-ћарта, мљшелi жiлiктерден, сљр еттерден
сќлемдеме
берiп жiберу
ќдет-ѕџрпы да болѕан.
Сќлемдеменi алѕан жаћ шын ниетiмен разы болып, iзгi батасын
беретiн. Базарлыћтар мен сыйлыћтарды туѕан-туыстар, дос-жарандар
мен кршi-ћолаѓдар зара блiсетiн.
Дала тџрѕындары бiр-бiрiне ћуанышты хабар жеткiзгенде
сљйiншi
сџрайтын ќдет-ѕџрып та болѕан. Ћуанышты хабар жеткiзген адамѕа
жаћсы сыйлыћ жасалатын. Саят ћџру кезiнде жас аѓшы баѕалы ол-
жасын зiмен бiрге аѓѕа шыћћан адамдардыѓ жасы љлкен аћсаћалы-
на
байлайтын
. Ол мџны дќстљр бойынша з еркiмен жасаѕан.

173
Ћазаћта ежелден бар тџрмыстыћ ќдет-ѕџрыптыѓ бiрi –
ажырасу
аяћ.
Оныѓ мќнi ауылдыѓ бiр тџрѕыны басћа бiр алыс жаћћа кшiп
кетерде аѕайын-туѕандарымен, кршi-ћолаѓдарымен ћоштасу ре-
тiнде ажырасу аяћ деп аталатын тамаћ беруiнде болатын. Ауылдаста-
рына айтпай, љн-тљнсiз кшiп кету кргенсiздiк, тќрбиесiздiк санала-
тын. Ал кшiп бара жатћан жаћ здерiнiѓ туѕан-туыстарына, ћџр-
меттi ауылдастарына кзiмiздей крiп жљрiѓдер деп, естелiк сыйлыћ-
тар ћалдыратын. Ал ауылдастары з кезегiнде ризашылыѕын бiлдiрiп,
кш клiктi, барѕан жердегi ћоныстарыѓ ћџтты болсын айтысып,
аћсаћалдар
аћ баталарын
берiсетiн.

жүктеу 44,75 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 230 231 232 233 234 235 236 237 ... 481