З. Е. ЋАбылдинов, А. Т. ЋАйыпбаева (ХVIII ѕасыр – 1914 жыл)

Ћоћанѕа ћарсы ќскери наућанныѓ басталуы

жүктеу 44,75 Mb. Pdf просмотр бет 195/481 Дата 04.01.2022 өлшемі 44,75 Mb. #36216

5. Ћоћанѕа ћарсы ќскери наућанныѓ басталуы.  Ресей империя- сыныѓ Џлы жљздiѓ жќне Солтљстiк Ћырѕызстанныѓ шекарасы ай- маѕында 1859   жылы салѕан Ћастек бекiнiсi осы лкедегi стратегия- лыћ маѓызы кљштi пунктке айналды. Ресейдiѓ Шу аѓѕары арћылы басталѕан ќскери iс-ћимылдары Ќулиеата, Шымкент жќне Ташкент ќскери бекiнiстерiн басып алуѕа баѕытталды. 1860   жылы полков- ник Циммерман бастаѕан ќскер Шу аѓѕарына келiп кiрдi. Ћоћан хандыѕыныѓ  Тоћмаћ  жќне  Пiшпек  бекiнiстерiн басып алды. Пiшпек Ћоћан хандыѕыныѓ негiзгi орталыћтарыныѓ бiрi болатын. Ташкентте жалпы саны 20 мыѓ адамѕа жететiн орасан зор ар- мия ћџрылды, оныѓ 40 зеѓбiрегi болды. Ћоћан ќскерi Ташкенттi ћорѕап тџрды. Ал полковник Колпаковскийдiѓ Верный маѓын- даѕы ресейлiк армиясында бiр мыѓѕа жуыћ адам болды. 1860  жылѕы 21 ћазанда  Џзынаѕаш  бекiнiсi тљбiнде шешушi шай- ћас болып ттi. Ћоћандыћтар ќскер саны жаѕынан ќлдећайда ба- сым бола тџрса да тас-талћан болып жеѓiлдi. Рас, олардыѓ жа- ѕында кптеген ћазаћтар мен ћырѕыздар да бар едi. Ћоћан мемлекетiнiѓ iрi ќскери кљшiнiѓ адам саны аз орыс армиясынан ойсырай жеѓiлуiнiѓ зiндiк себептерi бар болатын. Ресей армиясы зiнiѓ ћару-жараѕы жаѕынан Ћоћан армиясынан жаћсы жараћтандырылѕан едi. Кп жылдар бойы соѕыс ћимылда- рын жљргiзiп, мол тќжiрибе жинаћтады. Тџраћты, ќрi жауынгерлiк ћабiлетi кљштi орыс армиясына ћарсы ћоћандыћтардыѓ нашар ћару- ланѕан, ќскери ќзiрлiгi жеткiлiксiз, ќр тљрлi халыћтардыѓ кiлдерiнен ћџралѕан халыћ жасаѕы ћарсы тџрѕан едi. 1864  жылы Ресей ќскерлерi  Меркi   ќскери бекiнiсiн ћарсылыћсыз басып алды, одан кейiн  Ќулиеата, Шымкент, Тљркiстан  ћалаларына шабуыл жасады. Ћазаћстанныѓ оѓтљстiгiнде жаѓадан ћџрылѕан Тљркiстан аймаѕы- ныѓ ќскери губернаторы генерал-майор Черняев Ћоћан мен Бџхар хандыћтарыныѓ Ташкентке ие болу љшiн жљргiзiлген зара шиеле- нiстi кљресiн пайдалана ћойды. 1865 жылы ћаланы Ресей армиясы басып алды. 144 жүктеу 44,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз