Вестник таразского государственного педагогического института

153 
 
отырған  оқушыдан  кӛмек  ала  алмайды,  бұл  әр  оқушының  жеке-жеке  жұмыс  істеуіне 
мүмкіндік береді.  
Компьютерді сабақта қолдану мүмкіндігі оқушылардың қызығушылығын арттырады, 
мұғалімнің  жұмысын  жеңілдетеді  және  үлкен  маңыздылығын  жекелеп  немесе  топтап 
даралауды  қамтамасыз  етеді.  Оқу  іс  -  әрекетін  басқару  функциясын  жүзеге  асыруда 
компьютерді  оқыту  құралы  ретінде  қолданудың  маңызы  зор.  Айта  кететін  жағдай, 
оқушыларға  тапсырма  беруде  дисплей  экранында  пайда  болған  проблемаларды 
оқушының ӛзінің шешуіне компьютердің мүмкіндік жасай алатындығы. 
Сонымен  компьютердің  кӛмегімен  оқытудың  мынадай  жақсы  жақтарын  атап  ӛтуге 
болады:  
- компьютерді пайдалану сабаққа деген қызығушылықты арттырады;    -  компьютерге 
арнап  оқушылардың  ойлану  дәрежесіне,  материалды  қабылдау  ерекшелігіне  байланысты 
әр оқушы үшін жеке бағдарлама құрып, оқушылармен дербес жұмыс жасауды күшейтеді; 
-  компьютер  арқылы  сӛйлеу  қабілеті  дамымаған,  нашар  еститін  т.с.с.  кемшіліктері 
бар балаларды оқытудың тиімділігі артады; 
-  компьютер  оқушыға  материалдың  қай  тұсына  баса  назар  а удару  керек  екенін 
кӛрсетіп,  кӛмектесіп  отырады,  оны  асықтырмайды,  оқушы  компьютер  алдында  қысылып 
ұялмайды. Сондықтан білмеген нәрсесін машинадан қайталап сұрап алады; 
- компьютерді сабаққа пайдалану оған жұмсалатын уақытты үнемдейді.  
Пән мұғалімдері, әдіскерлер ӛз пәндері бойынша үйретуші бағдарлама  құруды талап 
ететін тақырыптарды  іріктей білуі керек.Компьютерді оқыту процесінде пайдалану  ісінде 
шешілмеген мәселелер әлі кӛп, бұл жӛнінен тәжірибе жинақтаған мұғалімдер некен- саяқ. 
Нақтылы  жағдайға  (оқушылардың  дайындығына)  байланысты  қай  сабаққа  болса  да 
бұл  бағдарламаларды  пайдалану  мәселесін  мұғалім  ӛзі  шешеді.  Мұғалім  ӛз  қалауынша 
белгілі  бір  бағдарламаны  толық  немесе  оның  бір  бӛлігін  ғана  ұсынуына  болады. 
Тапсырмаларды  орындауға  қажет  уақыт  сұрақтың  қиындығына  да  байланысты. 
Сондықтан  компьютерде  берілген  тапсырманы  орындауға  15-20  минут  уақыт 
бӛлінгендіктен,  осы    талаптардың  ара  жігін  айқын  бӛліп  айту  керек.  Біздің  бұл  ұсыныс 
шамамен ғана айтылып отыр, ӛйткені бір ғана тапсырманы әр оқушының орындау мерзімі 
әр түрлі.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
               
Сурет - 1. Математиканы оқыту бағдарламаларындағы компьютерді қолдану 
 
Бағдарламалардағы  тапсырмаларды  және  санын  нақтылы  жағдайға  байланысты 
(мысалы,  бір  сыныпта  білім  деңгейі  әр  түрлі  оқушылардың  отыруы  т.б.)  мұғалім  ӛз 
қалауынша  ӛзгертуіне  болады.  Сондай-ақ  бағдарламаны  мұғалім  ӛз  қалауынша  кейбір 
басы 
Сабақ N 
Мұғалім 
Оқушы 
Сабақтың тақырыбы, 
барысы 
есептер 
Есептер шешу, қайта оралу 

154 
 
оқушылармен жеке жұмыс жүргізу үшін де пайдалануға болады. 
Бастауыш сыныпта математиканы оқыту бағдарламаларындағы компьютерді қолдану 
тиімді болатын тақырыптарды анықтау қойылған мақсатқа жетудің бірінші  қадамы болып 
табылады. 
Математикада  есеп  шығару  үшін  керекті  дұрыс  жолды,  тәсілді  таңдаудағы  нақты 
мысалды  келтірейік.  Компьютерге  салынған  осындай  бағдарламаның  блок-схемасы  1-
суретте  кӛрсетілген.  Блок-схеманы  дайындаған  кезде  мұғалім  оқушыға  таңдау  құқығын 
беру үшін әр тапсырма бойынша (10 тақырыпқа дейін) ақпарат массивін анықтауы  керек. 
Компьютердің кӛмегімен тапсырманы орындаудан бастаудан бұрын оқушыға тапсырманы 
орындау бойынша нұсқа ұсынылады. Компьютерді бақылау режимінде қолдануға болады: 
оқушылардың  тапсырманың  әрқайсысынан  жіберген  қателер  санын  есептеп,  дисплейдің 
экранында  немесе  баспадағы  бағасы  шығарылған  нәтижесін  беруге  болады.  Оқушылар 
есеп  шығарудың  мәнін,  оның  айырмашылық  белгілерін,  есептеуін  нашар  біледі. 
Сондықтанда осы тұста ең кӛп қате жіберіледі. 
Білімдегі  осы  «кемшілікті»  толтыру  үшін,  оқушыларға  сабақтан  тыс  уақытта  есепті 
шығаруды анықтауға ӛз бетінше орындауға жаттығу ұсынуға болады.  
Компьютерлерді  қолданудағы  кейбір  мүмкіндіктер  күнделікті  ӛмірде  қолданыс 
табады.  Оны  ұйымдастыруда  оқушыларды  белгілі  бір  түсініктерге  үйрету,  оларда 
іскерліктерді  қалыптастыру  міндеті  қойылмайды.  Компьютерді  оқыту  құралы  ретінде 
оқушыларға кӛрсету мүмкіндігі жоғары. 
Танымдық  белсенділікті  қалыптастыру  әдістемесін  жасау  барысында  оқушылардың 
оқу  танымдық  іс-әрекетін  ұйымдаструдың  барлық  түрлері,  сондай-ақ  оқушыларда 
қалыптасатын  танымдық  дербестіктің  бӛліктері  ескерілді.  Оқу  үрдісінде  оқушылардың 
танымдық  дербестігін  ұйымдастырудың  негізгі  құралы  ӛзіндік  жұмыс  және  ол  оқушы 
жастардың  дербес  танымдық    іс-әрекетін  жандандыруда  ерекше  орын  алады.  Осыған 
сәйкес  ӛзіндік  жұмысты  сабақ  жүргізудің,  ұйымдастырудың  формасы  оқыту  әдісі  ғана 
емес,  ол  оқушыларды  дербес  танымдық  іс-әрекетке  тарту,  қызықтыру  құралы  деп 
есептеуге  болады.  Оқушыларыдң  білім,  білік  және  дағдыларын  да  кездесетін  негізгі 
кемшіліктер  мектептердегі  білім  беру,  олардың  ӛзіндік  жұмыс  жасау  біліктерінің 
тӛмендігінен  деген  қорытынды  жасауға  тіреп  отыр.  Бұлай  деуге  негіз,  теориялық 
тұрғыдан,  алғанда  оқу  үрдісін  дамытатын  кез-келген  мәселені  шешу  арнайы 
ұйымдастырылған ӛзіндік  жұмысынсыз жүзеге аспайтындығымен түсіндіріледі. 
Танымдық 
белсенділікті 
қалыптастыруда 
тағайындаған 
психологиялық, 
педагогикалық,,  дидактикалық  шарттары  орындалуы  тиіс.  Мұндай  шарттың  бірі-сабақ 
жүргізу кезінде  мәселелік оқыту әдісін (мәселелік ахуалдар құру, мәселелік сұрақтар қою, 
шығармашылық  тапсырмалар  беру  және  т.б)  пайдалану.  Екіншісі  оқу  үрдісіне  сабақтың 
барлық  түрін  жекелендіруге,  оқушының  ӛзіндік  жұмысын  дамытуға  мүмкіндік  беретін 
компьютерлік  техниканың  мүмкіндіктерін  қолдана  білу.  Айта  кетерлік  бір  жайт,  оқу 
үрдісінде  компьютерлік  техниканың  мүмкіндіктерін  қолдану  жеткілікті  дәрежеде 
дайындығы  бар  оқушымен  ғана  емес,  қабылдау,  ойлау,  оқуға  және  берілген  мәліметті 
қайта жаңғыртуға  қабілеті  әр түрлі оқушылармен жұмыс жүргізуге мүмкіндік береді. Бұл 
кезде оқушының танымдық  белсенділігін дамытудың негізгі  қажетті  шарты – оқу үрдісін 
дараландыру. 
Танымдық 
белсенділіктің 
қалыптасуының 
дәрежесі 
оқушының 
әртүрлі 
тапсырмаларды  орындау  барысындағы  ӛз  бетінше  жұмыс  істей  алу  қабілетімен, 
деңгейімен  анықталады.  Оны  тағайындау  үшін  біз  мынандай  кӛрсеткіштерді 
пайдаландық:  тапсырма  ӛз  бетінше  орындалған;  оны  орындауда  біршама  кӛмек  керек; 
тапсырманың  орындалуы  кезінде  үнемі  кӛмек  кӛрсетіледі.  Танымдық  белсенділігі  тӛмен 
оқушылар  білімдерінің  тӛмен  екендігін  кӛрсетті:  игерілетін  материалдың  негізгі  мәнін 
ашып бере алмайды; логикалық байланысты таба алмайды. Мұндай оқушылар заңдар мен 
заңдылықтарды  формальды  түрде  игереді,  ӛз  білімін  тәжірибеде  қолдана  алмайды. 
Алгоритмдік  үлгі  бойынша  тапсырмалар  мен  стандарттық    емес  үлгідегі  тапсырмаларды